ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣOΛΩΡΑ
Ένα έκτακτο πακέτο φόρων και μια σφιχτή εισοδηματική πολιτική, με αυξήσεις μισθών οριακά πάνω από τον πληθωρισμό, θα συνοδεύουν τον προϋπολογισμό του 2010, το προσχέδιο του οποίου πρόκειται να καταθέσει την ερχόμενη εβδομάδα η κυβέρνηση στη Βουλή, σε μια εξαιρετικά δύσκολη προσπάθεια να μειώσει το έλλειμμα στο 9,5% του ΑΕΠ το 2010, από 12,5% του ΑΕΠ το 2009, χωρίς να θυσιάσει τα μέτρα τόνωσης της ανάπτυξης που υποσχέθηκε προεκλογικά.
Το μέγεθος της απαιτούμενης προσαρμογής είναι τεράστιο: πρέπει να εξοικονομηθούν περίπου 8,5 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Τα δε περιθώρια περικοπών είναι πολύ περιορισμένα, όπως διαπίστωσε με επώδυνο τρόπο τις τελευταίες ημέρες το οικονομικό επιτελείο που επεξεργάζεται τα σχετικά σενάρια, υπό τον υπουργό Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου και τον υφυπουργό κ. Φ. Σαχινίδη. Πλην όμως, ο πέλεκυς των αγορών που πρόβαλε απειλητικός τις τελευταίες ημέρες, με τις προειδοποιήσεις υποβάθμισης από τους οίκους αξιολόγησης Standard & Ρoor΄s και Μoody΄s, δεν αφήνει περιθώρια αμφιταλαντεύσεων. Το ίδιο ισχύει και για τις Βρυξέλλες, οι οποίες κατέστησαν σαφές ότι περιμένουν συγκεκριμένα μέτρα.
Έκτακτο πακέτο φόρων
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης καταλήγει, κατόπιν αυτών, σε ένα σενάριο προϋπολογισμού που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τα ευχάριστα, αναπτυξιακά, αλλά και δύσκολα μέτρα, μεταξύ των οποίων, σύμφωνα με πληροφορίες, και ένα έκτακτο πακέτο φόρων. Πρόκειται ουσιαστικά για πακέτο σωτηρίας που υιοθετείται προκειμένου να καλυφθεί το κενό στα έσοδα, έως ότου ψηφισθεί και αποδώσει το νέο φορολογικό νομοσχέδιο. Αυτό υπολογίζεται να κατατεθεί τον ΦεβρουάριοΜάρτιο και θα αφορά τα εισοδήματα του 2010. Εν τω μεταξύ όμως, η κυβέρνηση πιστεύει πως υπάρχει ανάγκη για μια «διορθωτική κίνηση», ένα «πρώτο βήμα» για να εισρεύσουν έσοδα στα δημόσια ταμεία.
Στο πακέτο αυτό, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η κυβέρνηση σκοπεύει να εντάξει, μεταξύ άλλων, την έκτακτη εισφορά επί των κερδών των επιχειρήσεων, που εκκρεμεί ως πρόταση εδώ και καιρό και η οποία τώρα φαίνεται πως ειναι αναπόφευκτη. Προφανώς, αυτή θα επιβληθεί με βάση τα αποτελέσματα του 2009. Πάντως, η εισφορά θα επιβληθεί σε επιχειρήσεις με κέρδη πάνω από ένα επίπεδο, έτσι ώστε να αποφευχθεί η επιβάρυνση των μικρών επιχειρήσεων και αυτών που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Νέα έκτακτη εισφορά στα φυσικά πρόσωπα έχει αποκλεισθεί. ¶λλωστε η εισφορά στις επιχειρήσεις θεωρείται ότι αποκαθιστά μια αδικία που έγινε το 2009 με τη φορολόγηση μόνο των φυσικών προσώπων και όχι και των νομικών.
Επίσης, τα σχέδια της κυβέρνησης περιλαμβάνουν αυξήσεις στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα καύσιμα, τα ποτά και τα τσιγάρα. Πρόκειται για φόρους, το επίπεδο των οποίων υπολείπεται σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και όχι κατά πολύ πλέον, μετά τις αυξήσεις των τελευταίων ετών. Σε κάθε περίπτωση και παρά το γεγονός ότι οι φόροι αυτοί αναμφίβολα επιβαρύνουν μεγάλα στρώματα του πληθυσμού, η κυβέρνηση καταλήγει, σύμφωνα με πληροφορίες, στην αύξησή τους, αφού δεν έχει άλλη επιλογή- όπως υποστηρίζουν τα στελέχη της- για να αυξήσει τα έσοδα του προϋπολογισμού. Η αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ παραμένει εκτός συζήτησης.
Προσεχώς, οι μεγάλες αλλαγές
Από ΄κει και πέρα, οι μεγάλες αλλαγές θα γίνουν με το φορολογικό νομοσχέδιο, που μόλις έχει αρχίσει να συζητείται. Στο πλαίσιο αυτού:
1. Θα αλλάξει η φορολογική κλίμακα. Θα εισαχθεί ένας νέος χαμηλός συντελεστής, που θα οδηγήσει σε ελάφρυνση των χαμηλών εισοδημάτων, αλλά πιθανότατα και ένας ακόμη ή περισσότεροι στα υψηλότερα εισοδήματα που θα οδηγήσουν σε επιβάρυνση από ένα ύψος εισοδήματος και πάνω. Η νέα φορολογική κλίμακα θα είναι τιμαριθμοποιημένη.
2. Θα καταργηθεί η αυτοτελής φορολόγηση εισοδημάτων. Εισοδήματα από κάθε πηγή, εκτός απ΄ τους τόκους των καταθέσεων (και κάποια άλλα που δεν έχει διευκρινισθεί ποια θα ειναι, αλλά απλώς ότι επιβάλλεται η επιεικής φορολογική αντιμετώπισή τους για κοινωνικούς λόγους), θα ενταχθούν στην κλίμακα. Το ίδιο ισχύει και για τα διανεμόμενα μερίσματα. Θα καταργηθούν, επίσης, ορισμένες χαριστικές, όπως τις ονομάζει η κυβέρνηση, φοροαπαλλαγές, αλλά πάλι δεν είναι σαφές ποιες είναι αυτές.
3. Θα καταργηθεί το ΕΤΑΚ και θα επανέλθει ο φόρος κληρονομιάς, με υψηλό αφορολόγητο και ο Φόρος Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας.
Στα μέτρα που ελπίζεται να ενισχύσουν τα έσοδα, εξάλλου, εντάσσεται και το κυνήγι των ληξιπρόθεσμων ανείσπρακτων οφειλών. Το οικονομικό επιτελείο υπολογίζει να εξασφαλίσει περίπου 1 δισ. ευρώ από αυτή την πηγή.
Έλλειμμα: από το 12,5% στο 9,5% του ΑΕΠ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις φθινοπωρινές προβλέψεις της που θα δημοσιευθούν την ερχόμενη Τρίτη δεν προβλέπεται να αποκλίνει από την εκτίμηση της κυβέρνησης ως προς το έλλειμμα του 2009, δηλαδή το 12,5% του ΑΕΠ.
Κυβέρνηση και Κομισιόν έχουν, επομένως, κοινή αφετηρία και ο στόχος είναι το 9,5% του ΑΕΠ για την επόμενη χρονιά. Αν ληφθεί υπόψη ότι η κυβέρνηση θέλει να δαπανήσει επιπλέον 2,5 δισ. ευρώ ή 1% του ΑΕΠ για το αναπτυξιακό της πρόγραμμα, αυτό σημαίνει ότι θα απαιτηθούν περικοπές περίπου 4% του ΑΕΠ.
Από αυτά πρέπει να αφαιρεθεί μέρος των οφειλών προς τα νοσοκομεία, που γράφτηκαν φέτος αναδρομικά στον προϋπολογισμό, γιατί αφορούσαν παρελθόντα έτη. Συνολικά γράφηκαν φέτος 2,7 δισ. ευρώ, αλλά υπολογίζεται ότι και το 2010 θα δημιουργηθούν νέες οφειλές περίπου 1,5 δισ. ευρώ.
¶ρα συνολικά η σχετική δαπάνη θα είναι μειωμένη κατά 1,2 δισ. ευρώ ή κατά 0,5% του ΑΕΠ. Έτσι, η απαιτούμενη προσαρμογή κατεβαίνει στο 3,5% του ΑΕΠ ή στα 8,5 δισ.
ευρώ.
Στη μέγγενη οι μισθοί στο Δημόσιο
Εκτός από τα έσοδα, το οικονομικό επιτελείο επιδιώκει να περιορίσει το έλλειμμα και με περικοπές δαπανών και μάλιστα σχεδόν ισόποσα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περικοπούν περίπου 4-4,5 δισ. ευρώ δαπάνες, σε έναν προϋπολογισμό με πολύ ανελαστική δομή δαπανών, με βάση τα σημερινά δεδομένα.
Μοιραία οι μισθοί, που αποτελούν περίπου το 40% των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού, δεν μπορούν να μείνουν εκτός της επιχείρησης μείωσης του ελλείμματος. Τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου ομολογούν ότι το 2010 θα δοθούν οι χαμηλότερες αυξήσεις μισθών των τελευταίων ετών. Χάρη στην κρίση και την κατακόρυφη πτώση του πληθωρισμού, που φέτος υπολογίζεται να κλείσει κατά μέσο όρο στο 1,1%, η κυβέρνηση θα μπορέσει παρ΄ όλα αυτά να τιμήσει τη δέσμευσή της για αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι αυξήσεις μισθών θα είναι 1,5%, που μαζί με την ωρίμαση οδηγούν σε αυξήσεις 3,5%.
Παρά τη σφιχτή εισοδηματική πολιτική, ωστόσο, το κονδύλι της μισθοδοσίας δύσκολα θα περιορισθεί, καθώς έχει αυξηθεί ο αριθμός των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα. Ενώ συνταξιοδοτήθηκαν 20.000 δημόσιοι υπάλληλοι τον περασμένο χρόνο, προσελήφθησαν 30.000, όπως διαπιστώνει το υπουργείο Οικονομικών.
Κάποια εξοικονόμηση εκτιμάται ότι θα υπάρξει από την κατάργηση των stage και άλλων συμβασιούχων ορισμένου χρόνου. Επίσης, σχεδιάζεται να μπει άγριο μαχαίρι στις λειτουργικές δαπάνες, οι οποίες όμως δεν ξεπερνούν το 15% των συνολικών δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού (κυμαίνονται στα 10 δισ. ευρώ το 2009).
Σχεδόν 20% των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού αφορά την πληρωμή τόκων και αυτές προφανώς δεν μπορούν να περικοπούν. Περίπου άλλο ένα 25% των δαπανών αφορά την ασφάλιση, την περίθαλψη και την κοινωνική προστασία.