Του
Κώστα Β. Μάρκου
O μεγαλύτερος εφιάλτης οικολογικής καταστροφής με ένοχο την πυρηνική ενέργεια συνέβη ως γνωστόν το 1986 στην Ουκρανία. Βεβαίως δεν ήταν ο πρώτος. Είχαν προηγηθεί η απώλεια της πυρηνικής βόμβας στο Πάλομαρ της Ισπανίας και το ατύχημα στο Three miles Island στις ΗΠΑ, αλλά ήταν ο μεγαλύτερος. Τόνοι μελανιού έχουν καταναλωθεί έκτοτε τόσον όσον αφορά τις οικολογικές συνέπειες του, όσο και όσον αφορά τις αντίστοιχες πολιτικές και τις ιατρικές.
Τις τελευταίες μέρες αναζωπυρώθηκε η συζήτηση με αφορμή τη καταγγελία της ΝΔ περί το εάν ο δημοσιογράφος Θ. Καρτερός τότε στα πλαίσια της άσκησης των καθηκόντων του, ενημέρωσε έγκαιρα το αναγνωστικό του κοινό να αποφεύγει την κατανάλωση των μολυσμένων από ραδιενέργεια… μαρουλιών.
Δράττομαι της ευκαιρίας της επικαιρότητας για να παραθέσω κάποια χρήσιμα επιστημονικά δεδομένα με σκοπό την κατάρριψη ενός μύθου, που είναι αποδεκτός ακόμα και από γιατρούς. Πρόκειται για τον μύθο ότι ο καρκίνος του θυρεοειδούς έχει αυξημένο επιπολασμό στους Έλληνες και η αιτία είναι το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ. Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανισθεί κάποια σποραδικά στοιχεία σε ελληνικά ιατρικά συνέδρια που υποστηρίζουν την άποψη αυτή. Η επακολουθήσασα όμως σε βάθος συζήτηση και κριτική απεκάλυψε ότι η αύξηση αυτή δεν είναι πραγματική, αλλά είναι μάλλον ιατρογενής. Οφείλεται δηλαδή στην αύξηση του αριθμού των θυρεοειδεκτομών με συνέπεια τη τυχαία ανίχνευση μικροκαρκινωμάτων που ουδέποτε θα είχαν κάποια βλάβη στην υγεία των φορέων τους. Η άποψη περί αυξημένης «τυχαίας» ανίχνευσης τέτοιων «κακοηθειών» είναι ευρέως αποδεκτή από την διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Τώρα όσον αφορά τα καθ’ ημάς, το Τσερνόμπιλ και τον καρκίνο του θυρεοειδούς. Είναι γνωστό ότι το ιχνοστοιχείο Ιώδιο είναι ο βασικός παράγοντας της θυρεοειδικής λειτουργίας. Είναι επίσης καλά γνωστό ότι κατά το ατύχημα του Τσερνόμπιλ τα πιο επικίνδυνα και σε μεγαλύτερη ποσότητα ραδιενεργά ιχνοστοιχεία που βγήκαν στην ατμόσφαιρα είναι το Ιώδιο123 και το Ιώδιο131.
ΟΜΩΣ
Υπάρχουν 37 γνωστά ισότοπα του Ιωδίου. Από αυτά σταθερό (δηλ. μη ραδιενεργό) είναι το Ιώδιο127. Πρόκειται για το κοινό αντισηπτικό Ιώδιο. Κατά το ατύχημα του Τσερνόμπιλ εκλύθηκαν κυρίως Ιώδιο123 και Ιώδιο131. Το Ιώδιο123 έχει χρόνο ημιζωής 25 λεπτά της ώρας και το Ιώδιο131 8 ημέρες. Για τους μη εξοικειωμένους χρόνος ημιζωής μιας ουσίας η ενός ιχνοστοιχείου είναι το χρονικό διάστημα που χρειάζεται να μειωθεί στο μισό η ποσότητα του από την αρχική.
Αυτό σημαίνει ότι η ποσότητα του αρχικώς εκλυθέντος Ιώδιου123 μειώθηκε στο μισό μετά από 25 λεπτά, στο μισό του μισού μετά από 50 λεπτά κ.ο.κ. Αντίστοιχα και του Ιωδίου131. Ας δούμε τώρα πως κινήθηκε το ραδιενεργό νέφος με το θανατηφόρο περιεχόμενο του. Στην ιστοσελίδα του έγκυρου Γαλλικού Institut of Radioprotection et de Surete Nuclaire παρoυσιάζεται σε animation η κίνηση του.
Όπως φαίνεται στην Ελλάδα το νέφος έφτασε μετά 7-8 μέρες. Τότε δεν είχε μείνει ίχνος Ιωδίου123 εντός του και θεωρητικά υπήρχε η μισή ποσότητα Ιωδίου131.
ΑΛΛΑ
Κάθε ιχνοστοιχείο του αέρα χαρακτηρίζεται από αυτό που ονομάζεται «πυκνότητα ατμών»(vapor density), που σημαίνει πόσο πυκνή είναι η παρουσία του στον αέρα και κατ`επέκταση πόσο βαρύ είναι το ιχνοστοιχείο. Συμβατικά θεωρούμε ως αναφορά ότι η vapor density του αέρα είναι 1. Η αντίστοιχη όλων των ισοτόπων του Ιωδίου είναι 8.8. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα ραδιενεργά ισότοπα Ιωδίου, ως βαρύτερα του αέρα, είχαν κατακρημνισθεί τις πρώτες 2-3 μέρες του ατυχήματος και δεν έφτασαν ποτέ στην Ελλάδα. Για να ελαφρύνω τη συζήτηση μπορώ να ισχυρισθώ ότι τα κηπευτικά της χώρας μας δεν καταναλώθηκαν όλα την 8η μέρα από το ατύχημα.
Αντίθετα στην περιοχή του ατυχήματος και σε διάμετρο 100 χιλιομέτρων γύρω από αυτή η επίδραση του ήταν εξαιρετικά βλαπτική και είναι γνωστό ότι προκάλεσε αυξημένη συχνότητα καρκίνου του θυρεοειδούς στα παιδιά έως της ηλικίας του 1 έτους που ζούσαν εντός της περιοχής αυτής.
* Ο Κώστας Β. Μάρκου είναι Καθηγητής Ενδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Πατρών και Πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας
ΠΗΓΗ: TVXS.gr