Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑ
Ο ένας χρόνος που πέρασε από τις εκλογές του 2009 και την ανάληψη της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ του Γ. Παπανδρέου δεν αποτελεί, με τη συμβατική έννοια, «εποχή». Είναι όμως «χρόνος» με την ουσιαστική έννοια, καθώς μέσα σε λίγους μήνες άλλαξαν συθέμελα η Ελλάδα και οι Ελληνες. Αυτό το καταιγιστικό διάστημα ακούσαμε πολλά, γίναμε ειδήμονες στα οικονομικά, φτάσαμε από το ένα άκρο στο άλλο, χωρίς να το καταλάβουμε. Κυριολεκτικά. Λέξεις και φράσεις έγιναν επικοινωνιακά συνθήματα, μπερδεύθηκαν στο μυαλό μας, ξεθώριασαν, έχασαν το αρχικό τους νόημα, μετατράπηκαν στο αντίθετό τους.
Υπουργικό συμβούλιο, Τρίτη 3 Νοεμβρίου 2009: «Τα λεφτά υπάρχουν», είχε ήδη ειπωθεί προεκλογικά. Αγνωστο αν ο κ. Πάγκαλος ψιθύριζε το «όλοι μαζί τα φάγαμε» από τότε Από το «λεφτά υπάρχουν» ώς το «όλοι μαζί τα φάγαμε» η απόσταση είναι τεράστια. Η κυβέρνηση όμως κατάφερε να τη γεφυρώσει. Θεωρητικά βεβαίως, μέσα από λεκτικούς ακροβατισμούς και εννοιολογικές αντιφάσεις. Αλλωστε η εξουσία χρησιμοποιούσε πάντοτε δύο πρόσωπα. Ενα για το πραγματικώς «είναι» και ένα για το «φαίνεσθαι». «Τάξις και ηθική» που έλεγε στην ταινία και ο «άσωτος» Αυλωνίτης…
1 «Λεφτά υπάρχουν». Η αρχική πράξη του δράματος. Η προεκλογική και μετεκλογική επιμονή του πρωθυπουργού στην ορθότητά της, ερμηνεύεται φιλοσοφικά: χρήματα υπάρχουν γενικώς, αλλά σε λάθος τσέπες. Ερχεται σε σύγκρουση με το «δεν υπάρχει σάλιο», του Α. Λοβέρδου, για τα ασφαλιστικά ταμεία. Εφάμιλλη ωστόσο ποιοτικά με τη φράση του Α. Σαμαρά, ότι «έως το τέλος του 2011 θα μηδενίσω το έλλειμμα»!
2 Λιτότητα=ευθύνη. Ο πρωθυπουργός θεωρητικοποίησε το παράδειγμα του συνταξιούχου που πρότεινε να δώσει τον μισθό του για να σωθεί η Ελλάδα. Συνδυάζεται προφανώς με τα μενού μεσογειακής διατροφής και τα προγράμματα fitness, που σχεδιάζει η κυβέρνηση μέσω του υπουργείου Υγείας, Διατροφής και Αθλησης.
3 Φόρος=αλληλεγγύη. Πρόκειται για μεταθετική ιδιότητα που θα μπορούσε να έχει πραγματικό αντίκτυπο, εάν, πρώτον, πλήρωναν όλοι τον φόρο που τους αναλογεί και, δεύτερον, τιμωρούνταν παραδειγματικά όσοι παρανόμως τον απέφευγαν. Πώς λέμε περαίωση; Καμία σχέση.
4 Μνημόνιο. Αποτελεί την έκφραση του «αναγκαίου κακού». Περιλαμβάνει ένα δεσμευτικό πλαίσιο αρχών και μέτρων (περικοπών κατά βάση) για τη σύναψη δανειακής σύμβασης με το μηχανισμό στήριξης (Ε.Ε., ΕΚΤ, ΔΝΤ). Χρησιμοποιείται από όλες τις πολιτικές δυνάμεις, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, ως «μπαμπούλας». Πιθανότατα θα καθορίζει τη ζωή μας έως το 2020!
Είναι μετάφραση του αγγλικού όρου «memorandum» που χρησιμοποιούν οι Αγγλοσάξονες για κάθε ετεροβαρή, λεόντειο συμφωνία. Το ΔΝΤ άλλωστε αποφεύγει να συνάπτει τυπικές διεθνείς συνθήκες με τα κράτη. Προτιμά αυτή την ευέλικτη μορφή του πλαισίου αρχών και υποχρεώσεων, ώστε να μην υπάρχουν τυπικώς δεσμευτικά και άρα δικαστικώς ελέγξιμα νομικά κείμενα.
5 ΔΝΤ. Το ακρωνύμιο του μισητού σε όλο τον κόσμο Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, έγινε το σύμβολο της εθνικής και οικονομικής υποτέλειας της χώρας. Συχνά ωστόσο οι προτάσεις του είναι πιο ήπιες από αυτές των Ευρωπαίων.
6 Κρίση. Αφαιρετικός όρος για τη δυσλειτουργία του οικονομικού συστήματος. Προσδιορίζει το σύνολο των δραστηριοτήτων της ζωής μας, ως κράτους, οικονομίας, κοινωνίας, μεμονωμένων ατόμων, συλλογικών εκφράσεων. Συνήθως ταυτίζεται με την εκτόξευση του ελλείμματος και του χρέους, την ύφεση, το κλείσιμο μαγαζιών, τη μείωση αποδοχών και κατανάλωσης, την αύξηση των φόρων, την υποβάθμιση του επιπέδου διαβίωσης, την πτώχευση. Ενίοτε αποτελεί και αντίδραση σε λάθος φάρμακο.
7 Spreads. Δεν υπάρχει Ελληνας που να μην έμαθε το δυσθεώρητο ύψος τους. Χρησιμοποιείται ως δείκτης της οικονομικής αξιοπιστίας ενός κράτους απέναντι στις «αγορές» (δηλ. 3-4 μεγάλους πιστωτικούς οίκους και 3 διεθνείς οίκους αξιολόγησης). Στην ουσία είναι ένα είδος εκβιασμού, που οδηγεί είτε στην κρατική είτε στην ιδιωτική πτώχευση. Καθορίζει το περιθώριο κέρδους των αεριτζήδων του χρήματος, στο χρηματιστήριο χρέους-δανεισμού. Καθορίζονται από τη διαφορά επιτοκίων μεταξύ χωρών που παράγουν (Γερμανία) και χωρών που κυρίως καταναλώνουν (Ελλάδα). Επηρεάζεται ιδιαίτερα και από την αβελτηρία των κυβερνήσεων.
8 Τρόικα. Ρωσικός όρος της σταλινικής εποχής για την «τριανδρία», την τριπλή ιεραρχία στην κατανομή της εξουσίας. Προέρχεται και από την άμαξα με τρία άλογα. Ταυτίζεται με την απόλυτη άσκηση κυριαρχίας σε βάρος της χώρας από εκπροσώπους τριών διεθνών ενώσεων και οργανισμών: εκπρόσωπων της Ε.Ε., του ΕΚΤ και του ΔΝΤ.
9 Greek statistics. Ευρωπαϊκό ευφυολόγημα αναξιοπιστίας των οικονομικών στοιχείων που δίναμε στην Ε.Ε. Ιδιες ή παρόμοιες «ζαβολιές» έκαναν όμως σχεδόν όλα τα κράτη της.
10 Χρεοκοπία, πτώχευση, αναδιάρθρωση χρέους-hair cut. Πακέτο λέξεων, που ακούγονται σαν απειλή προς ατίθασους «μαθητές». Παράδειγμα: κίνδυνος χρεοκοπίας εάν δεν μπούμε (ή βγούμε από) στο Μνημόνιο. Η αναδιάρθρωση (κούρεμα στην αγγλική οικονομική αργκό) είναι πτώχευση σε πιο εκλεπτυσμένη (sic) εκδοχή.
11 Αντιεξουσιαστές (υπουργοί) στην εξουσία. Το έωλο αυτό εφεύρημα του πρωθυπουργού χρησιμοποιείται για να δείξει τον μάταιο, προσωρινό χαρακτήρα της εξουσίας. Δεν φαίνεται να απέδωσε, αν υπολογίσουμε την αδημονία των στελεχών (ακόμη και όσων εξέφραζαν επιφυλάξεις για το Μνημόνιο) να καταλάβουν υπουργική καρέκλα στον πρόσφατο ανασχηματισμό.
12 Επανάσταση του αυτονόητου. Χρησιμοποιείται για δύσκολες καταστάσεις. Οταν δηλαδή δεν έχεις τίποτα άλλο πια να πεις και να προτείνεις. Αρκεί να ορίζεις εσύ αυτό που θεωρείς κάθε φορά αυτονόητο…
13 Fast track. Η νομοθετική δικαίωση της πράσινης, γρήγορης ανάπτυξης. Συχνά και σε βάρος του περιβάλλοντος, του αιγιαλού, της νομιμότητας.
14 Πράσινη ανάπτυξη. Να βάζεις φωτοβολταϊκά, να διαχειρίζεσαι ρύπους, να νομιμοποιείς ημιυπαίθριους και αυθαίρετα, να δημιουργείς καζίνο στο Ελληνικό, να αυξάνεις τα διόδια για καθαρά εισπρακτικούς λόγους. Γενικώς, να είσαι έτοιμος για κάθε «μπίζνα» με το περιβάλλον. Οικογενειακό ή μη.
15 Ναι, γίνεται. Παραλλαγή του προεκλογικού συνθήματος Ομπάμα «Ναι, μπορούμε» (Yes we can). Χρησιμοποιείται για τόνωση κυβερνητικού ηθικού, ενόψει και περιφερειακών εκλογών. Από την απάντηση λείπει ωστόσο η ερώτηση, αλλά και ο σκοπός.
16 Αρμοδιότητες. Κατά προτίμηση υπουργικές. Συνδυάζονται με αναζήτηση αρχι-συντονιστή του κυβερνητικού έργου, λόγω φόρτου εργασίας του πρωθυπουργού, και συνεχείς τριβές μεταξύ επίδοξων συντονιστών (Πάγκαλου, Ραγκούση, Παμπούκη, Γερουλάνου κ.ά.). Εδώ κι ένα χρόνο, η δήθεν επιτελική κυβέρνηση δείχνει χαμένη ανάμεσα στις αρμοδιότητες των 50 μελών της και την ονομασία των υπουργείων της.
17 Opengov.gr. Το διαδικτυακό στοίχημα διαφάνειας και δημόσιας διαβούλευσης της κυβέρνησης. Καλός θεσμός, εάν βεβαίως όλες οι νομοθετικές πρωτοβουλίες περνούσαν πράγματι από εκεί. Γιατί όπου θέλει η κυβέρνηση (π.χ. τρομονόμο), νομοθετεί «κρυφά».
18 «Καλλικράτης» – ιθαγένεια. Δυο βήματα δημοκρατικού εκσυγχρονισμού που έμειναν λειψά. Ο αρχαίος αρχιτέκτονας έδωσε το όνομά του σε ένα μάλλον υπερσυγκεντρωτικό σε εξουσίες αλλά χωρίς πόρους σύστημα διοικητικής αποκέντρωσης, ενώ η ιθαγένεια δεν συνοδεύθηκε με μέτρα προσωρινής προστασίας και αναγνώρισης των μεταναστών.
19 Τέταρτος δρόμος (για τον σοσιαλισμό). Ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς ομολογεί την αποτυχία του τρίτου δρόμου, δηλαδή του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου, που κλήθηκε να υπηρετήσει. Παράλληλα, κλείνει πονηρά το μάτι προς τον άγριο νεοφιλελευθερισμό. Αυτόν που ανάγκασε την κυβέρνηση να βαφτίσει εν μια νυκτί τα κοινωνικά άδικα μέτρα σε αναγκαία μεταρρύθμιση.
20 «Ολοι μαζί τα φάγαμε». Η προσπάθεια του Θ. Πάγκαλου να αποσείσει την κύρια ευθύνη του πολιτικού συστήματος, στη δημοσιονομική και οικονομική κατάρρευση της χώρας, δεν πέτυχε τα αναμενόμενα. Γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι κάποιοι έφαγαν πολύ παραπάνω. *