Πρώτες ημέρες απαγόρευσης του καπνίσματος με συστάσεις αλλά και σύγχυση για την εφαρμογή των μέτρων
Της Πεννυς Μπουλουτζα
«Εάν πάρω χαρτί από ψυχίατρο, μπορώ να καπνίζω όπου θέλω;». Το ερώτημα αυτό που έθεσε πολίτης προς τη γραμμή ενημέρωσης «1142» του υπουργείου Υγείας, περιγράφει με γλαφυρότητα τον τρόπο με τον οποίο οι Ελληνες αντιμετωπίζουν την απαγόρευση του καπνίσματος. Χιούμορ και πρόθεση υπακοής στα μέτρα, αλλά και αναζήτηση οποιουδήποτε τρόπου νόμιμης παράκαμψής τους.
Πάντως, από την προηγούμενη Τετάρτη πρώτη ημέρα εφαρμογής του νόμου, η εικόνα που επικρατούσε ήταν σε γενικές γραμμές ενθαρρυντική, αν και σε αυτό συμβάλλει η καλοκαιρινή περίοδος. Στους εσωτερικούς χώρους καφενείων, εστιατορίων και μπαρ τα τασάκια από τα τραπέζια είχαν εξαφανιστεί, αλλά -ούτως ή άλλως- οι καπνιστές προτίμησαν τα τραπεζοκαθίσματα στο πεζοδρόμιο. Υπάλληλοι επιχειρήσεων βγήκαν στο πεζοδρόμιο για να καπνίσουν και σε πολλές εταιρείες και δημόσιες υπηρεσίες στήνονταν πρόχειρα καπνιστήρια.
Η γραμμή «1142»
Το χαρακτηριστικό των πρώτων ημερών όμως ήταν η σύγχυση σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων. Αυτή καταγράφηκε και μέσα από την «κίνηση» της γραμμής «1142» που είχε δεχθεί από την Τετάρτη έως και την Παρασκευή το μεσημέρι, 27.400 κλήσεις η συντριπτική πλειονότητα των οποίων αφορούσε διευκρινίσεις για την εφαρμογή του νόμου σε καταστήματα και χώρους εργασίας. Οπως είπε στην «Κ» ο συντονιστής της Μονάδας Στρατηγικών Πολιτικής Υγείας του υπουργείου Υγείας κ. Αλέξης Ζορμπάς, οι 70 υπάλληλοι του «1142» χρειάστηκε να εξηγήσουν ότι απαγορεύεται ακόμα και το ηλεκτρονικό τσιγάρο και να αντικρούσουν διαμαρτυρίες για φασισμό κατά των καπνιστών, ενώ αντίθετα υπήρξαν πολίτες που δήλωσαν ότι θέλουν να συμβάλουν στην προσπάθεια είτε κάνοντας «περιπολίες» για να δουν ποιοι εφαρμόζουν τον νόμο είτε βοηθώντας στη λειτουργία της τηλεφωνικής γραμμής. Καταγράφηκαν περίπου 180 καταγγελίες για παραβάσεις, ακόμα και από «συζύγους που καπνίζουν στο αυτοκίνητο», ενώ καταστηματάρχες κατήγγειλαν ανταγωνιστές τους ότι παραβαίνουν τον νόμο και κλέβουν πελατεία.
Τηλεφωνική επίπληξη
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι υπεύθυνοι της γραμμής επενέβαιναν με τηλεφωνική επίπληξη των παραβατών. Οι πρώτοι έλεγχοι που έγιναν από τους Επιθεωρητές Υπηρεσιών Υγείας είχαν τον χαρακτήρα των συστάσεων προς τους παραβάτες. Οπως χαρακτηριστικά ανέφεραν πηγές του υπουργείου Υγείας το πρώτο πρόστιμο θα αργήσει να «πέσει», αφού ο χαρακτήρας των μέτρων δεν είναι αστυνομικός.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η πραγματική απαγόρευση θα φανεί σε περίπου τρεις μήνες όταν και θα αρχίζουν να λειτουργούν οι εσωτερικοί χώροι καταστημάτων. Εως τότε οι ιδιοκτήτες τους θα πρέπει να αποφασίσουν τη στάση που θα τηρήσουν, αν και ειδικά στην περιφέρεια η πλάστιγγα φαίνεται ότι γέρνει υπέρ των… καπνιστών. Ετσι, έως και την Παρασκευή το πρωί στον Δήμο Αθηναίων, περίπου 1.500 καταστήματα είχαν κάνει αίτηση για άδεια καπνιζόντων, στον Δήμο Θεσσαλονίκης, οι σχετικές αιτήσεις έφθασαν τις 430 (σε σύνολο 600 «μικρών» καταστημάτων), στον Δήμο Πατρέων τις 160, στον Δήμο Κοζάνης τις 134, στην Κατερίνη τις 75 και στη Βέροια τις 100. Στο Ηράκλειο Κρήτης είχαν υποβληθεί 213 σχετικές αιτήσεις, στο Ρέθυμνο 82, στον Αγιο Νικόλαο 75 και στην Ιεράπετρα 70.
Παράπονα των δήμων
Στις περισσότερες περιπτώσεις καταγράφονται παράπονα των δήμων για ασάφεια των διαδικασιών, ενώ διαμαρτύρονταν και για το ότι δεν έχουν παραλάβει τα ειδικά σήματα για τα καταστήματα που θα επιλέξουν να είναι χώροι καπνιζόντων. «Οποιοι δεν θέλουν να εφαρμόσουν τον νόμο, δηλώνουν ότι δεν γνωρίζουν», σχολίασε στην «Κ» ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας κ. Αριστείδης Καλογερόπουλος, παραπέμποντας στη λίστα που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του υπουργείου με τα ονόματα περισσότερων από 210 δήμων στα οποία είχαν αποσταλεί έως και την παραμονή της απαγόρευσης τα σήματα. Πάντως, όπως διευκρινίζει ο κ. Καλογερόπουλος, τα σήματα θα διατεθούν στα καταστήματα για καπνίζοντες μόνο αφότου δοθεί η σχετική άδεια από τον δήμο και κατόπιν βεβαίωσης ότι διαθέτουν κατάλληλα μηχανήματα εξαερισμού.
Εως τότε απαγορεύεται το κάπνισμα στους κλειστούς χώρους, ανεξαρτήτως των προθέσεων των ιδιοκτητών που «μηχανεύονται» τρόπους για να προσελκύσουν από τώρα καπνιστές. Ενδεικτική είναι η περίπτωση ιδιοκτήτη καταστήματος που είχε αναρτήσει ανακοίνωση με τον αριθμό πρωτοκόλλου της αίτησης που κατέθεσε για χορήγηση άδειας λειτουργίας ως χώρος καπνιζόντων.
Πάντως, δεν είναι λίγοι όσοι εκφράζουν την ανησυχία ότι τα μέτρα θα οδηγήσουν στη δημιουργία νέας γενιάς «ημιυπαίθριων» καταστημάτων, δηλαδή εξωτερικών στεγασμένων χώρων καταστημάτων στους οποίους οι ιδιοκτήτες τοποθετούν ημιδιαφανή πλαστικά και με 2-3 θερμάστρες εξωτερικού χώρου, λειτουργούν και τον χειμώνα…
Πονοκέφαλος για τα καταστήματα
Με έντονη ανησυχία υποδέχτηκαν τα μέτρα απαγόρευσης του καπνίσματος οι ιδιοκτήτες καταστημάτων υγειονομικούς ενδιαφέροντος. «Ηδη από την πρώτη ημέρα εφαρμογής του μέτρου έχασα αρκετές παρέες, που δεν ήθελαν να καθήσουν μέσα λόγω της απαγόρευσης», περιγράφει ο ιδιοκτήτης του «Ούζου Μέλαθρον» στο Μοναστηράκι κ. Σάκης Κούτουλας. «Μέχρι στιγμής δεν έχουμε τόσο σοβαρό πρόβλημα, αλλά η μέχρι στιγμής αντίδραση του κόσμου με κάνει να ανησυχώ για τον χειμώνα που έρχεται», προσθέτει.
Πάντως, μεγαλύτερο πρόβλημα αναμένουν αυτοί που διατηρούν καταστήματα σε «λαϊκές» συνοικίες, όπως το Περιστέρι, παρά στις περιοχές του κέντρου, όπως το Κολωνάκι. «Πραγματικά σοκαρίστηκα όταν είδα ότι δεν υπήρχε ούτε ένας πελάτης στο εσωτερικό του καταστήματος», σχολιάζει ο κ. Ν. Βροντίσης, που διατηρεί το καφέ – κλαμπ «Hoxton» στο Γκάζι. Παρά ταύτα δηλώνει ότι δεν προτίθεται να δημιουργήσει χώρο για καπνιστές. «Θα υπάρξει αλλαγή νοοτροπίας του κόσμου, τα όποια προβλήματα προσαρμογής ξεπεραστούν σε λίγους μήνες», εκτιμά.
Πολλοί είναι εκείνοι που δηλώνουν άγνοια για τις λεπτομέρειες εφαρμογής του νόμου (π.χ. ακριβείς προδιαγραφές για τη δημιουργία των χώρων καπνιζόντων) οι οποίες, όπως λένε, θα είναι κρίνουν τη βιωσιμότητά του. Πονοκέφαλο στους καταστηματάρχες προκαλεί και το ενδεχόμενο προστριβών με αμετανόητους καπνιστές πελάτες. «Ακόμα δεν έχουμε αποφασίσει αν θα είμαστε διαλλακτικοί ή αυστηροί. Αλλά τι μπορούμε να κάνουμε; Να τους πετάμε έξω;», αναρωτιέται ο κ. Δ. Γουρνυζάκης, εργαζόμενος στο καφέ μπαρ «Suita» στου Ψυρρή.