Η «μάχη» του Ασφαλιστικού ξεκινά σήμερα, με την κυβέρνηση και τους κοινωνικούς εταίρους να επιχειρούν να καθορίσουν την ατζέντα των συζητήσεων. Ο διάλογος θα γίνει υπό το βάρος των οικονομικών προβλημάτων των Ταμείων (που φέτος χρειάζονται έκτακτη χρηματοδότηση 2,47 δισ.) και θα προχωρήσει με διαδικασίες-εξπρές.
Είναι χαρακτηριστικό πως ο υπουργός Εργασίας Ανδρέας Λοβέρδος και ο υφυπουργός Γιώργος Κουτρουμάνης μέσα σε δύο ημέρες -σήμερα και αύριο- θα έχουν διαδοχικές συναντήσεις με το σύνολο των κοινωνικών εταίρων.
Στόχος της κυβέρνησης είναι μέσα στο επόμενο εξάμηνο να έχει πάρει τον δρόμο για τη Βουλή το ασφαλιστικό νομοσχέδιο, ενώ στο ενδιάμεσο θα «τακτοποιηθούν» επιμέρους -κατά κύριο λόγο φιλολαϊκές- ρυθμίσεις (π.χ. οι αλλαγές στη διαδοχική ασφάλιση, η επίσπευση του χρόνου έκδοσης των συντάξεων).
Κεντρικό θέμα του διαλόγου είναι η εξεύρεση νέων πόρων για την οικονομική στήριξη του ασφαλιστικού συστήματος, με την κυβέρνηση να ρίχνει το βάρος στην αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής και τον περιορισμό των δαπανών στους κλάδους υγείας. Αυτές οι προτάσεις αναμένεται να βρουν «στήριξη» στους κοινωνικούς εταίρους, που θεωρούν πως οποιαδήποτε μεταρρυθμιστική προσπάθεια πρέπει να στοχεύει στο νοικοκύρεμα του συστήματος.
Στο μέτωπο των συντάξεων και των ορίων ηλικίας η κυβέρνηση αναζητά «κίνητρα» για να πείσει τους ασφαλισμένους να παραμείνουν στην αγορά εργασίας, ενώ εκκρεμεί η τελική ρύθμιση για τη συνταξιοδότηση των γυναικών στο Δημόσιο. Από την πλευρά τους τα συνδικάτα έχουν ήδη στείλει τελεσίγραφο πως δεν πρόκειται να δεχτούν αύξηση των ορίων ηλικίας και μείωση των συντάξεων.
Σε μια κίνηση που έχει και συμβολική σημασία, ο υπουργός Εργασίας Αν. Λοβέρδος -μιλώντας χθες στο «Εθνος της Κυριακής»- ανακοίνωσε πως αναστέλλεται για έναν χρόνο η εφαρμογή της ρύθμισης που αυξάνει από 1ης Ιανουαρίου 2010 τα όρια συνταξιοδότησης των γυναικών με ανήλικα παιδιά (νόμος Πετραλιά).
Το θέμα θα επανεξεταστεί στον διάλογο, κάτι που ικανοποιεί τα συνδικάτα, με δεδομένο πως η κατάργηση επίμαχων ρυθμίσεων του συγκεκριμένου νόμου αποτελεί προτεραιότητα.
Κατευθύνσεις
Η πρώτη «μάχη» κυβέρνησης, εργοδοτών και συνδικάτων θα δοθεί για τον καθορισμό της ατζέντας του διαλόγου, η οποία θα αποκαλύψει και την… κατεύθυνση στην οποία θα κινηθεί η ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
Ξεκάθαρη θεματολογία ζητούν τα συνδικάτα, ενώ και ο υπουργός Εργασίας σημειώνει πως «η κυβέρνηση δεν καλεί τους φορείς για να ακούσει μόνο τις απόψεις τους, αλλά για να διατυπώσει και τις δικές της».
Το πρώτο «ραντεβού» της ηγεσίας του υπουργείου είναι σήμερα με τη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ και θα ακολουθήσει συνάντηση με τη ΓΣΕΒΕΕ. Ο πρώτος «γύρος» των επαφών ολοκληρώνεται αύριο, με διαδοχικές συναντήσεις με τον ΣΕΒ και την ΕΣΕΕ.
ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ
Καθιέρωση βασικής σύνταξης και κινήτρων ασφάλισης
Το σχέδιο νόμου για τον τρόπο εξίσωσης των ορίων συνταξιοδότησης στο Δημόσιο θα παρουσιαστεί από το υπουργείο Οικονομικών. Τα χρονικά περιθώρια για τη ρύθμιση του θέματος έχουν στενέψει, καθώς οι άστοχοι χειρισμοί της προηγούμενης κυβέρνησης οδήγησαν στην καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Οι αλλαγές αγγίζουν 140.000 εργαζόμενες στον Στρατό και στα Σώματα Ασφαλείας, που απειλούνται με αύξηση των ορίων ηλικίας από 5 έως και 17 χρόνια. Σύμφωνα με εισήγηση που μελετά το υπουργείο Οικονομικών, η μεταβατική περίοδος θα είναι από ένα έως δέκα χρόνια, ανάλογα με το κατά πόσο θα αυξηθούν τα όρια συνταξιοδότησης της κάθε ομάδας.
Στο τραπέζι αναμένεται να κατατεθεί πρόταση για την καθιέρωση «βασικής σύνταξης» για όλα τα Ταμεία με παράλληλη χορήγηση «κινήτρων ασφάλισης». Σε περίπτωση που υιοθετηθεί αυτό το μέτρο, θα αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων στο ΙΚΑ, στον ΟΑΕΕ και στα Ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών.
Οι αλλαγές θα εφαρμοστούν σταδιακά και ύστερα από διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους. Σημειώνεται πως από τις ρυθμίσεις θα εξαιρεθούν οι αγρότες, όπου σταδιακά η βασική σύνταξη θα πάει στα 550 ευρώ για το μεμονωμένο άτομο και στα 950 για το ζευγάρι.
Στόχος είναι να περιοριστεί η πρόωρη… έξοδος, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν γενικευμένες παρεμβάσεις στα όρια ηλικίας για τη συνταξιοδότηση. Στον δημόσιο τομέα συζητείται η αύξηση του πέναλτι από το 4,5% στο 6%, καθώς ανάλογη ρύθμιση πέρασε πέρυσι για τους υπόλοιπους εργαζόμενους με τον νόμο Πετραλιά.
Επιπλέον, θα καταβληθεί προσπάθεια για τον περιορισμό των ακριβοπληρωμένων προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου και τον… εντοπισμό των αναπηρικών συντάξεων – «μαϊμού».
Ο διάλογος θα ξεκινήσει από μηδενική βάση, καθώς δεν θα ληφθεί υπόψη το πόρισμα της προηγούμενης επιτροπής (το οποίο είχε παραδοθεί στη Φάνη Πάλλη-Πετραλιά). Οι αλλαγές θα αφορούν τους νεοπροσληφθέντες, κάτι που σημαίνει πως δεν θα θιγούν όσοι απασχολούνται ήδη σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.
Οι νέες ρυθμίσεις θα αφορούν τόσο τον χρόνο έκδοσης όσο και τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων για το 40% των ασφαλισμένων που καλύπτονται από δύο Ταμεία. Η επιτροπή εμπειρογνωμόνων θα παραδώσει το πόρισμά της μέχρι το τέλος του έτους και το νομοσχέδιο θα περάσει από τη Βουλή το πρώτο τρίμηνο της νέας χρονιάς.
Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί πως μέσα στο 2010 οι συντάξεις θα εκδίδονται εντός τριμήνου. Γι αυτόν τον σκοπό αναμένεται να δημιουργηθούν ειδικά κέντρα ανακεφαλαίωσης ενσήμων και να καθιερωθούν οι προσυνταξιοδοτικές βεβαιώσεις.
Αναβάλλεται για ένα έτος η εφαρμογή της ρύθμισης για την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών με ανήλικα παιδιά (η εφαρμογή της οποίας ξεκινούσε την 1η Ιανουαρίου 2010). Στόχος είναι το θέμα να εξεταστεί από την αρχή στον διάλογο που ξεκινά σήμερα για το Ασφαλιστικό.
Αποτελεί το βασικό «στοίχημα» του υπουργείου Εργασίας, καθώς οι απώλειες των Ταμείων από τη «μαύρη εργασία» αγγίζουν τα 8,3 δισ. ευρώ τον χρόνο. Πρώτος στόχος είναι η ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών και γι αυτόν τον σκοπό θα υπάρξει «αναμόρφωση» του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας.
Η σύμπραξη των μεγάλων Ταμείων -δηλαδή του ΙΚΑ, του ΟΓΑ, του Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών και του ΟΠΑΔ- θα συμβάλει στον περιορισμό των δαπανών στους κλάδους υγείας.
Με αυτό το μέτρο, σύμφωνα με τον υφυπουργό Εργασίας Γιώργο Κουτρουμάνη, θα εξοικονομήσουν τα Ταμεία περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ τον πρώτο χρόνο (ποσό που σταδιακά θα αυξάνεται). Παράλληλα, η κυβέρνηση θα πάρει μια σειρά μέτρων όπως, για παράδειγμα, η επαναφορά της λίστας φαρμάκων και ο ηλεκτρονικός έλεγχος των συνταγών (για να διαπιστωθεί αν οι γιατροί δείχνουν… προτίμηση σε συγκεκριμένα σκευάσματα).
Η εξεύρεση πόρων για την οικονομική στήριξη του συστήματος αποτελεί προτεραιότητα, με δεδομένο πως τα Ταμεία χρειάστηκαν φέτος 2,47 δισ. έκτακτη χρηματοδότηση για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Στο επίκεντρο θα βρεθεί η εξεύρεση νέων πηγών χρηματοδότησης για το Ταμείο Αλληλεγγύης Γενεών, που αποτελεί τον «κουμπαρά» του συστήματος (και στο οποίο η προηγούμενη κυβέρνηση δεν είχε δώσει ούτε ένα ευρώ)!
Στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ γίνεται αναφορά σε τρία ταμεία (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ), ωστόσο δεν αναμένεται το θέμα να ανοίξει άμεσα. Σε αυτήν τη φάση έμφαση δίνεται στο «νοικοκύρεμα» του συστήματος, καθώς έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωση των ενοποιήσεων (νόμος Πετραλιά) τα προβλήματα παραμένουν.
ΚΟΚΚΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ
Οχι σε αύξηση των ορίων και μείωση των συντάξεων
1. Αντίθετη σε οποιαδήποτε αύξηση των ορίων ηλικίας για τη συνταξιοδότηση είναι η κορυφαία δημοσιοϋπαλληλική οργάνωση. Ιδιαίτερο βάρος δίνει στη διασφάλιση του κοινωνικού χαρακτήρα της ασφάλισης στο Δημόσιο, καθώς με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου θεωρείται επαγγελματική ασφάλιση.
2. Η οποιαδήποτε αλλαγή δεν πρέπει να οδηγεί σε μείωση των συντάξεων, που ήδη είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
3. Τυχόν «μεταφορά» του νόμου Πετραλιά στο Δημόσιο -που προβλέπει αύξηση του πέναλτι από το 4,5% στο 6% για κάθε έτος πρόωρης εξόδου- αποτελεί αιτία πολέμου.
4. Στόχος είναι η επέκταση αυτού του ευνοϊκού θεσμού στο Δημόσιο, προκειμένου να καλυφθούν περίπου 50.000 εργαζόμενοι. Σε περίπτωση που «υιοθετηθεί» το μοντέλο ΙΚΑ, θα υπάρξει μείωση των ορίων ηλικίας έως και πέντε χρόνια για όσους εργάζονται σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα στο Δημόσιο.
5. Η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων στις περιπτώσεις της διαδοχικής ασφάλισης αποτελεί βασική προτεραιότητα.
6. Οι ρυθμίσεις του νόμου Πετραλιά αγγίζουν τους εργαζόμενους ιδιωτικού δικαίου στο Δημόσιο. Στόχος είναι να μην εφαρμοστούν οι επώδυνες ρυθμίσεις όπως, για παράδειγμα, η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στο Δημόσιο.
7. Αμεσος στόχος είναι η καθιέρωση ενός αποτελεσματικού συστήματος για την είσπραξη των εισφορών (π.χ. σε συνδυασμό με το Φορολογικό). Επιπλέον, η καλύτερη στελέχωση των υπηρεσιών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής. Είναι χαρακτηριστικό πως στο ΙΚΑ από τα δεκατρία ελεγκτικά κέντρα λειτουργούν μόνο τα έξι και μάλιστα με μειωμένο προσωπικό.
8. Είναι αναγκαία η λήψη συγκεκριμένων μέτρων -όπως, για παράδειγμα, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση- για την αντιμετώπιση των δαπανών. Εμφαση δίνεται και στην ανασυγκρότηση της πρωτοβάθμιας υγείας.
9. Προτεραιότητα δίνεται στην εξεύρεση πόρων για τη στήριξη των Ταμείων του Δημοσίου που έχουν έλλειμμα πάνω από 1,5 δισ. ευρώ. Είναι χαρακτηριστικό πως το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων έχει ξεμείνει από ρευστό και χρειάζεται 700 εκατ. ευρώ για να καταβάλει το εφάπαξ σε 17.000 ασφαλισμένους. Επιπλέον, οι συνδικαλιστές ζητούν την εξεύρεση νέων πόρων για τη στήριξη των Ταμείων, για παράδειγμα μέσα από τον συσχετισμό του Ασφαλιστικού με το Φορολογικό.
10. Οι ενοποιήσεις των Ταμείων δεν επηρεάζουν τους δημόσιους υπαλλήλους.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΛΩΝΑΣ
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Σπύρος Παπασπύρος, πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ
Προσέγγιση στα δύσκολα
«Το δυνατό σημείο της χώρας μας είναι ότι διαθέτει σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, δεδομένου ότι τα συστήματα των άλλων πυλώνων κάτω από τη σημερινή κρίση έχουν καταγράψει πολλαπλάσιες ζημιές από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε εμείς. Το αδύνατο σημείο μας είναι οι χρηματοοικονομικές ροές και η διαφθορά που παρουσιάζεται σε αυτές, καθώς και η μη αποδοτική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων.
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η έλλειψη αποθεματικού και κεφαλαίου, προκειμένου να στηριχτούν τα ασφαλιστικά δικαιώματα των νεότερων γενεών. Απαιτείται, λοιπόν, συστημική προσέγγιση του Ασφαλιστικού στα δύσκολα και όχι στα εύκολα (όρια ηλικίας, ύψος συντάξεων), αν θέλουμε το σύστημα πέρα από τις μαθηματικού τύπου ισορροπίες να αποκτήσει ένα δυναμικό ισοζύγιο με εγγυημένο μέλλον».