Πρόταση του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης για χορήγηση υποκατάστατων από τα φαρμακεία με συνταγή ιδιώτη γιατρού
Των Λινας Γιανναρου – Θαναση Τσιγγανα
Τα δεδομένα είναι πάνω κάτω τα ακόλουθα: Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 20.000 χρήστες ηρωίνης, ενώ συνολικά οι τοξικομανείς ξεπερνούν τις 80.000. Κάθε χρόνο, περίπου 300 χρήστες βρίσκονται νεκροί – σε κάποιο σοκάκι ή σε κάποιο κρεβάτι νοσοκομείου. Την ίδια ώρα, περίπου 4.500 χρήστες περιμένουν σε λίστα αναμονής για ένταξη σε πρόγραμμα υποκαταστάτων του ΟΚΑΝΑ – είναι κοινό μυστικό ότι λίγοι θα καταφέρουν να επιβιώσουν στα 5 χρόνια που τους χωρίζουν από τη θεραπεία, τόσος είναι ο μέσος χρόνος αναμονής. Σε αυτό το πλαίσιο, και ενώ η επίσημη Πολιτεία τηρεί σιγήν ιχθύος για το θέμα, αποφεύγοντας να λάβει οποιαδήποτε πρωτοβουλία για έξοδο από το τέλμα, είναι ενθαρρυντικό να κατατίθενται προτάσεις που ανοίγουν τον διάλογο –έστω κι αν ξεσηκώνουν θύελλα αντιδράσεων.
Αυτό συνέβη την προηγούμενη εβδομάδα. Ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης κ. Βασίλης Φλωρίδης, με αφορμή (απλώς αφορμή) την αύξηση της μικροεγκληματικότητας στη συμπρωτεύουσα, δημοσιοποίησε μια ρηξικέλευθη πρόταση, την οποία σύντομα θα καταθέσει και στα συναρμόδια υπουργεία Δικαιοσύνης και Υγείας. Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο κ. Φλωρίδης προτείνει το «άνοιγμα» του συστήματος θεραπείας τοξικομανών με υποκατάστατα όχι μόνο στο ΕΣΥ, αλλά και στους ιδιώτες γιατρούς. Με άλλα λόγια υποστηρίζει ότι η χορήγηση της μεθαδόνης και της βουπρενορφίνης πρέπει να γίνεται και από ιδιώτες εξειδικευμένους γιατρούς, οι οποίοι θα συνταγογραφούν τα υποκατάστατα και οι συνταγές θα εκτελούνται μέσω των φαρμακείων.
Ο στόχος είναι προφανής: Αφενός να απορροφηθούν επιτέλους οι χρήστες που περιμένουν μάταια στις λίστες,και αφετέρου να «χτυπηθεί» το εμπόριο ναρκωτικών που έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, ενσωματώνοντας μάλιστα και τα υποκατάστατα! Σύμφωνα με τον κ. Φλωρίδη, εάν οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να εντάσσονται εύκολα και άμεσα στα προγράμματα υποκατάστατων, αυτό θα έχει αποτέλεσμα τη μείωση της διακίνησης στις πιάτσες των τοξικομανών και φυσικά τη μείωση του αριθμού των θανάτων. Επιπλέον, θα υπάρξει μείωση της μικροεγκληματικότητας, στην οποία –τουλάχιστον στη Θεσσαλονίκη– οι τοξικομανείς «συμβάλλουν» σε ποσοστό 68%. Αρπαγές τσαντών, μικροκλοπές, μικροδιαρρήξεις, κλοπές κινητών – όλα αποτελούν σε μεγάλο ποσοστό «δουλειές» χρηστών που αναζητούν εναγωνίως χρήματα για την επόμενη δόση τους. «Εάν τους τη δώσεις, γιατί να το κάνουν;» είναι η εύλογη απορία του εισαγγελέα.
Ευρεία σύσκεψη
«Σκοπός μας δεν είναι να ταράξουμε μόνο τα νερά, αλλά να καταφέρουμε ένα χτύπημα στο πρόβλημα» ειπώθηκε κατά τη διάρκεια της ευρείας σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία του κ. Φλωρίδη (συμμετείχαν εκπρόσωποι των ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ, Ψυχιατρικό ίδρυμα, ΕΛ.ΑΣ. κ.ά.). «Η απελευθέρωση της χορήγησης μεθαδόνης δεν σημαίνει ότι θα είναι και ανεξέλεγκτη» ανέφερε ο ίδιος στη σύσκεψη, ενώ είπε ότι οι έλεγχοι και τα τεχνικά ζητήματα ανήκουν στους αρμόδιους φορείς, στο υπουργείο κ.λπ. «Σε κάθε περίπτωση πρέπει να καταπολεμηθεί η λογική του κέρδους». Σημειώνεται ότι στην υπό όρους απελευθέρωση της χορήγησης υποκαταστάτων έχουν προχωρήσει μεταξύ άλλων η Γαλλία, η Ολλανδία και το Βέλγιο. Η πρόταση αυτή έρχεται να δώσει λύση και σε ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα, τη σχεδόν παντελή έλλειψη προγραμμάτων με υποκατάστατα στην περιφέρεια. Χιλιάδες είναι οι χρήστες που δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε τέτοιου είδους μονάδες, με αποτέλεσμα πολλοί να πέφτουν στα δίχτυα επιτήδειων δήθεν θεραπευτών που τα τελευταία χρόνια λυμαίνονται τον χώρο.
Το ΚΕΘΕΑ, πάντως, έχει εκφράσει ήδη την αντίθεσή του στην πρόταση, υποστηρίζοντας ότι η χορήγηση ουσιών από ιδιώτες θα προκαλέσει περισσότερα προβλήματα από αυτά που θα λύσει (μεταξύ άλλων, την ανεξέλεγκτη διάθεση υποκαταστάτων, την εκτροπή των ουσιών στη μαύρη αγορά κ.λπ.). Ανακοίνωση με την οποία διευκρινίζει ότι η πρόταση Φλωρίδη δεν αντανακλά τις θέσεις του, εξέδωσε και ο ΟΚΑΝΑ. Οπως επισημαίνει, η μεθαδόνη δεν είναι φάρμακο, αλλά υποκατάστατο της ηρωίνης, ενώ η θεραπεία των χρηστών προϋποθέτει και την παροχή ιατρικών και ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών.
Η λίστα με τις πιο διαδεδομένες ναρκωτικές ουσίες
Χασίς
Το πιο διαδεδομένο ναρκωτικό διεθνώς, που παράγεται από το φυτό της κάνναβης. Το 1/4 των Ευρωπαίων έχει κάνει έστω και μία φορά χρήση. Μαριχουάνα είναι μια από τις ονομασίες της ακατέργαστης κάνναβης. Οι χρήστες καπνίζουν την κάνναβη ανακατεμένη με καπνό σε τσιγάρα ή πίπες, σπανίως καπνίζεται καθαρό χασίς. Τα πιο γνωστά παράγωγά του είναι το Σκανγκ (υδροπονική κάνναβη που έχει καλλιεργηθεί σε εσωτερικούς χώρους, με τεχνητό φωτισμό και ειδικά λιπάσματα) και το χασισέλαιο («λάδι» καφέ χρώματος, που παράγεται από επεξεργασία της κάνναβης μέσα σε οινόπνευμα. Η αγορά του κοστίζει πάνω από 25 ευρώ το γραμμάριο).
Κρακ
Το κρακ ήταν η προσπάθεια του Χάρλεμ να δημιουργήσει ένα φθηνότερο υποκατάστατο της κοκαΐνης τη δεκαετία του ’80. Αποτέλεσμα ήταν η εφεύρεση ενός από τα πιο καταστρεπτικά ναρκωτικά, αφού θεωρείται πως κάποιος μπορεί να εθιστεί στο κρακ ακόμα και με μία χρήση. Κατασκευάζεται με επεξεργασία της κοκαΐνης με σόδα ή αμμωνία.
Κεταμίνη
Ξεκίνησε ως φάρμακο χρησιμοποιούμενο στην κτηνιατρική. Ισχυρό παραισθησιογόνο, έχει παρόμοιες ιδιότητες με τις αμφεταμίνες. Προκαλεί ψυχώσεις και απώλεια μνήμης. Θεωρείται άκρως εθιστική ουσία.
Ηρωίνη
Ενα από τα πιο ισχυρά ναρκωτικά, με καταστρεπτικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία. Είναι παράγωγο της μορφίνης και μαζί με άλλα παράγωγα (κωδεΐνη κ.ά.) αποτελούν τα οπιούχα. Το όπιο παράγεται από ένα είδος παπαρούνας γνωστής ως μήκων η υπνοφόρος. Πωλείται κυρίως σε σκόνη (καφέ ή λευκή), υγρή, χάπια. Η σκόνη ηρωίνης συνήθως διαλύεται και βράζεται με άλλα συστατικά για να χρησιμοποιηθεί σε ενέσιμη μορφή. Επίσης, οι χρήστες εισπνέουν τις αναθυμιάσεις της σκόνης. Πωλείται προς 15-30 ευρώ το γραμμάριο. Η μεθαδόνη είναι συνθετικό υποκατάστατο της ηρωίνης.
Αμφεταμίνες
Ανήκει στις διεγερτικές ουσίες και αποτελεί τη βάση για μια σειρά από ναρκωτικά που «κάνουν θραύση» στα κέντρα διασκέδασης, μεταξύ των οποίων και της έκστασης. Με βάση τις αμφεταμίνες και τις μεθαμφεταμίνες φτιάχνεται και το «έκσταση», που είναι η κοινή ονομασία για μια σειρά από διεγερτικά χάπια με διαφορετική σύνθεση και αναλογία αλλά με κοινές ή παρόμοιες ιδιότητες. Τα χάπια της έκστασης βγαίνουν σε «χαρούμενα» χρώματα και σχήματα.
Νέα συνθετικά
Πρόκειται για ουσίες, περισσότερες εκ των οποίων άλλοτε είχαν χρησιμοποιηθεί για ιατρικούς ή άλλους σκοπούς και σταδιακά συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο των απαγορευμένων ουσιών. Τα πιο γνωστά είναι: BZP (ή PCP), mCPP, GHB κ.ά.
Κοκαΐνη
Θεωρείται το ναρκωτικό των πλουσίων λόγω της υψηλής τιμής. Είναι η δεύτερη πιο διαδεδομένη ναρκωτική ουσία μετά την κάνναβη. Παράγεται με την επεξεργασία φύλλων κόκας (ερυθρόξυλο της κόκας) που φύεται κυρίως στη Νότια και την Κεντρική Αμερική. Διατίθεται σε σκόνη ή σπανιότερα σε κρυστάλλους. Καταναλώνεται εισπνεόμενη από τη μύτη, με τριβή στα ούλα, ενέσιμη ή με κατάποση. Το 2007 στην Ελλάδα κατασχέθηκαν περίπου 45 κιλά κοκαΐνης. Κοστίζει 60 -100 ευρώ το γραμμάριο.
Κάκτοι
Διάφοροι κάκτοι, κυρίως σε περιοχές της Ν. και Κεντρικής Αμερικής, περιέχουν την ουσία μεσκαλίνη που είναι παραισθησιογόνος, με ιδιότητες παρόμοιες του LSD. Πρόκειται για τους κάκτους Πεγιότ, San Pedro κ.ά. Η μεσκαλίνη παράγεται και με συνθετικό τρόπο και χρησιμοποιείται ως ναρκωτικό.
LSD
Ενα από τα ισχυρότερα παραισθησιογόνα. Μάλιστα, θεωρείται πολύ βαρύ ακόμα για τους ίδιους τους χρήστες. Κατασκευάζεται από έναν μύκητα της σίκαλης, τον ερυσιβώδη ολύρα, και μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις (κρίσεις) ακόμα και μήνες μετά μια χρήση. Προκαλεί παραισθήσεις με αλλοίωση σχημάτων, χρωμάτων, ήχων κ.ά. Οι χρήστες του λένε χαρακτηριστικά πως «ακούνε φως και βλέπουν ήχους. Τα «τριπάκια» είναι μια πολύ συνηθισμένη μορφή πώλησης και κατανάλωσης LSD.
LSD
Ενα από τα ισχυρότερα παραισθησιογόνα. Μάλιστα, θεωρείται πολύ βαρύ ακόμα για τους ίδιους τους χρήστες. Κατασκευάζεται από έναν μύκητα της σίκαλης, τον ερυσιβώδη ολύρα, και μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις (κρίσεις) ακόμα και μήνες μετά μια χρήση. Προκαλεί παραισθήσεις με αλλοίωση σχημάτων, χρωμάτων, ήχων κ.ά. Οι χρήστες του λένε χαρακτηριστικά πως «ακούνε φως και βλέπουν ήχους. Τα «τριπάκια» είναι μια πολύ συνηθισμένη μορφή πώλησης και κατανάλωσης LSD.
Ηρεμιστικά χάπια
Πρόκειται για νόμιμα σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά και διατίθενται με συνταγογράφηση. Η παράνομη χρήση τους από τους τοξικομανείς, συνήθως σε συνδυασμό με άλλες ναρκωτικές ουσίες, προκαλεί σοβαρό πρόβλημα στις υγειονομικές αρχές.
Ηρεμιστικά χάπια
Πρόκειται για νόμιμα σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά και διατίθενται με συνταγογράφηση. Η παράνομη χρήση τους από τους τοξικομανείς, συνήθως σε συνδυασμό με άλλες ναρκωτικές ουσίες, προκαλεί σοβαρό πρόβλημα στις υγειονομικές αρχές.