Το νεότερο πόρισμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Φεβρουάριος 2023) αναδεικνύει με τον πλέον ξεκάθαρο, αλλά και σαφή, τρόπο τις ελλείψεις που αντιμετώπισαν οι ΜΕΘ κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού. Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των υγειονομικών, η υποστελέχωση και τα κενά σε εξοπλισμό, δεν μπορούσαν να κρυφτούν.
Μετά τον έλεγχο σε 10 νοσοκομεία του ΕΣΥ, το Ελεγκτικό Συνέδριο υπογραμμίζει ότι η πανδημία ανέδειξε αδυναμίες του δημόσιου συστήματος υγείας, τόσο σε οργανωτικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο ανεπάρκειας ανθρώπινων και υλικών πόρων. Παρά την προσπάθεια που καταβλήθηκε, τα επιχειρησιακά σχέδια των Νοσοκομείων δεν περιελάμβαναν ποσοτικούς στόχους και προβλέψεις για την εξασφάλιση των αναγκαίων μέσων, για την αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης κλινών ΜΕΘ. Μολονότι ο αριθμός των κλινών εντατικής θεραπείας αυξήθηκε, εξακολούθησε σε πολλές περιπτώσεις να υπολείπεται εκείνου που απαιτείται. Οι προϋπάρχουσες ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό είχαν ως συνέπεια οι κλίνες εντατικής θεραπείας που αναπτύχθηκαν να μην καταστεί εφικτό όλες να στελεχωθούν, όπως προβλέπεται. Επίσης, η πανδημία δοκίμασε τις αντοχές των νοσοκομείων της περιφέρειας που ελέγχθηκαν, όσον αφορά την από μέρους τους δυνατότητα νοσηλείας σε ΜΕΘ.
Κατά τα λοιπά, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός νοσοκομείων δεν περιλάμβανε πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης κλινών εντατικής θεραπείας. Η διαχρονική έλλειψη επαρκούς αριθμού ΜΕΘ κατέστη εν μέρει δυνατόν να καλυφθεί. Κατάλληλο και με τις απαραίτητες δεξιότητες υγειονομικό προσωπικό πολύ δύσκολα, υπό τις συνθήκες πίεσης της πανδημίας, θα μπορούσε να ανευρεθεί, με συνέπεια οι κλίνες που διατέθηκαν για τα περιστατικά της νόσου να μην καταστεί εφικτό όλες να στελεχωθούν. Παρά την ενίσχυσή τους για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, η πίεση, την περίοδο κορύφωσης της πανδημίας, προσέγγισε τα όρια των δυνατοτήτων των νοσοκομείων της περιφέρειας, όσον αφορά τη νοσηλεία περιστατικών της νόσου σε κλίνες εντατικής θεραπείας.
O έλεγχος πραγματοποιήθηκε κατά την πρώτη περίοδο εμφάνισης της πανδημίας και έως το τέλος του έτους 2020. Επομένως, πρόκειται για το πρώτο και το δεύτερο κύμα του κορωνοϊού. Δηλαδή, αφορά την ήπια αρχή στην Ελλάδα και το πρώτο βαρύ κύμα (κυρίως στη βόρεια χώρα). Τα επόμενα κύματα ήταν τα πιο καταστροφικά, οπότε τα ευρύματα των ελέγχων που θα εξετάζουν το 2021 και 2022 ενδεχομένως να εντοπίσουν περισσότερες αδυναμίες στο ΕΣΥ.
Τι συστήνεται για τις ΜΕΘ
Το Ελεγκτικό Συνέδριο συστήνει:
- Η ανάπτυξη κλινών εντατικής θεραπείας, σε αριθμό επαρκή για τις ανάγκες ενός σύγχρονου δημόσιου συστήματος υγείας, θα πρέπει να αποτελέσει άμεση προτεραιότητα. Επιπλέον δε των κρατικών χρηματοδοτήσεων που ενδείκνυται να διατεθούν για τον σκοπό αυτόν, σκόπιμο θα ήταν, ενόψει και της ευαισθητοποίησης πλέον της κοινής γνώμης, να αναληφθούν πρωτοβουλίες και να εξαντληθεί κάθε περιθώριο για τη συγκέντρωση ιδιωτικών δωρεών που θα μπορούσαν και τα κενά που οι πεπερασμένες δυνατότητες του Κρατικού Προϋπολογισμού καταλείπουν να συμπληρώσουν και στην ταχύτερη επίτευξη του ζητούμενου αποτελέσματος να συμβάλουν.
- Ασχέτως των εν γένει τραγικών συνεπειών της, η υγειονομική κρίση, πάντως, αφήνει στο δημόσιο σύστημα υγείας ένα απόθεμα εξοπλισμού και εκπαιδευμένου, υπό πολύ αντίξοες συνθήκες, υγειονομικού προσωπικού, που αποκτήθηκε για την αντιμετώπισή της και το οποίο συνιστάται να αξιοποιηθεί καταλλήλως για τον σκοπό της επαύξησης, σε μόνιμη βάση, του αριθμού των κλινών εντατικής θεραπείας.
- Ιδιαίτερη μέριμνα ενδείκνυται να ληφθεί, ούτως ώστε οι κλίνες και το προσωπικό εντατικής θεραπείας να κατανεμηθούν ισόρροπα στο κέντρο και στην περιφέρεια, προκειμένου όλα τα Νοσοκομεία της Χώρας να είναι σε θέση να παρέχουν της αυτής, υψηλής, ποιότητας νοσηλεία στους πολίτες.
- Αξιοποιώντας την εμπειρία της πανδημίας, συνιστάται οι Διοικήσεις των Υγειονομικών Περιφερειών και τα Νοσοκομεία να επανεξετάσουν τον τρόπο κατάστρωσης των επιχειρησιακών σχεδίων για την αντιμετώπιση έκτακτων απειλών για τη δημόσια υγεία, τα οποία θα πρέπει να είναι ειδικώς προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες της εκάστοτε απειλής και, περαιτέρω, να συναρμόζουν ποσοτικούς στόχους και διαθεσιμότητα μέσων για την αντιμετώπισή της.
- Μολονότι η επιστημονική επάρκεια και η ηθική ακεραιότητα των ιατρικού προσωπικού του δημόσιου συστήματος υγείας να εκπληρώσει, εφ’ όσον απαιτηθεί, το καθήκον της διαλογής των ασθενών που θα νοσηλευθούν σε κλίνες ΜΕΘ δεν αμφισβητείται, το να επαφίενται τέτοιες αποφάσεις αποκλειστικώς στην κρίση των θεράποντων ιατρών, πέραν του ότι μπορεί να εγείρει αμφιβολίες ως προς την ισότιμη και ανεξαρτήτως της κοινωνικής και οικονομικής τους κατάστασης πρόσβαση των ασθενών στην κατάλληλη, αναλόγως της βαρύτητας της νόσησής τους, περίθαλψη, συνεπάγεται δυσανάλογη, για τους ίδιους τους ιατρούς, ευθύνη, την οποία κατά πολύ θα μπορούσε να αμβλύνει η εκπόνηση, σε εθνικό επίπεδο, σαφών οδηγιών για τη διεξαγωγή της διαλογής αυτής και η εισαγωγή διαδικασιών για τη διασφάλιση της οριζόντιας εφαρμογής του.