Του Ανδρέα ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
Με την οικονομική κρίση να περιορίζει σε δραματικά επίπεδα την ανάπτυξη (0,2% με 0,5%), τις απολύσεις να θεωρείται δεδομένο πλέον ότι εντός του 2009 θα ξεπεράσουν τις 100.000, τις εργοδοτικές εισφορές να αποτελούν για τις επιχειρήσεις ελαστική δαπάνη και τον προϋπολογισμό να συνεχίζει με αποσπασματικό τρόπο την καταβολή της κρατικής χρηματοδότησης, τα ταμεία οδηγούνται με μαθηματική βεβαιότητα σε οικονομικό κράχ.
Τα ασφαλιστικά ταμεία θα χάσουν το 2009 σύμφωνα με τους πλέον ήπιους υπολογισμούς 8 δισ. ευρώ, ενώ η μείωση της περιουσίας τους μέσα σε μια τετραετία στα 21 εκατ. ευρώ οδηγεί το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ σε νέα αναλογιστική μελέτη.
Τα μεγαλύτερα ταμεία στα οποία ασφαλίζεται το 90% των εργαζομένων αντιμετωπίζουν τεράστια οικονομικά προβλήματα, αδυνατώντας να ανταποκριθούν ακόμη και στις στοιχειώδεις υποχρεώσεις τους, δηλαδή στην καταβολή των συντάξεων και των ειδικών παροχών. Η πρόσφατα δηλωμένη αδυναμία του Ταμείου Αλληλοβοήθειας της Γενικής Τράπεζας να καταβάλει επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ παροχές στους 1.400 συνταξιούχους αποτελεί κορυφή του παγόβουνου, καθώς:
Με κατάρρευση απειλείται το Ταμείο Πρόνοιας, όπου 15.000 συνταξιούχοι επί 17 μήνες αναμένουν την καταβολή του εφάπαξ (αρκετές δεκάδες απεβίωσαν χωρίς να το λάβουν). Οι αποφάσεις σε βάρος της περιουσίας του Ταμείου καθώς και οι δικαστικές αποφάσεις για τους δικαστικούς έχουν στοιχίσει 1 δισ. 300 εκατομμύρια ευρώ. Ποσό που θα υπερκάλυπτε τις σημερινές ανάγκες παρά την πολιτική εργασιακών σχέσεων (ιδιωτικού δικαίου και συμβασιούχοι, ανασφάλιστη εργασία για 100.000 απασχολούμενους στο Δημόσιο) που προωθεί η κυβέρνηση διαβρώνοντας την απασχόληση.
Το ΤΠΔΥ αναζητεί 650 εκατ. ευρώ προκειμένου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, η κυβέρνηση διά του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών Γ. Παπαθανασίου υποδεικνύει στη διοίκηση του ταμείου να προσφύγει σε δανεισμό με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, ενώ αν δεν βρεθεί άμεσα λύση όσοι υποβάλουν τώρα αίτηση θα πάρουν εφάπαξ το 2012.
Έλλειμμα 4,6 δισ. ευρώ στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ
Τεράστια είναι και τα προβλήματα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, τον μεγαλύτερο ασφαλιστικό φορέα της χώρας. Εδώ η ασυνέπεια της κυβέρνησης έχει να κάνει με την ελλιπή χρηματοδότηση των κλάδων υγείας και σύνταξης, τη μη εφαρμογή των νόμων για τις ενοποιήσεις ταμείων, την εισφοροδιαφυγή, την αξιοποίηση κινητής και ακίνητης περιουσίας.
Τα οργανικά ελλείμματα του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ αυξάνονται επικίνδυνα: Για το 2008 προβλέπεται -σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ- έλλειμμα 3,2 δισ. ευρώ και, αν προσθέσουμε και το οργανικό έλλειμμα 1,4 δισ. ευρώ των συγχωνευθέντων ταμείων, το οργανικό έλλειμμα ανέρχεται στο ποσό των 4,6 δισ. ευρώ.
Επίσης θα πρέπει να υπολογιστεί ότι το ΙΚΑ δεν έχει εκχωρήσει ακόμα στο επικουρικό ΕΤΕΑΜ (παραμένει ταμείο “φάντασμα”) το ποσό των 5 δισ. ευρώ, ενώ με την ανάπτυξη να κινείται σε οριακά επίπεδα περιορίζεται αισθητά η νομοθετημένη κρατική χρηματοδότηση (1%) του ΑΕΠ.
Ο ΟΑΕΕ (Ταμείο Ελεύθερων Επαγγελματιών και Εμπόρων) στερείται περιουσιακών στοιχείων καθώς για να καλύψει τις άμεσες ταμιακές του ανάγκες αναγκάστηκε να προχωρήσει σε ρευστοποίηση μετοχών και άλλων περιουσιακών στοιχείων και σήμερα αναζητεί 700 εκ. ευρώ προκειμένου να καταβάλει συντάξεις.
Σοβαρά προβλήματα αντιμετωπίζει ο κλάδος υγείας του ΟΓΑ, αλλά και οι κλάδοι υγείας του ΙΚΑ, του ΟΠΑΔ, και του ΟΑΕΕ που οφείλουν περισσότερα από 3 δισ. ευρώ στα νοσοκομεία.
100 εκατ. ευρώ λιγότερα στο ΙΚΑ
Με βάση και την πρόβλεψη του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ ότι η οικονομική κρίση μπορεί να φέρει έως και 120.000 απολύσεις, αν η ανάπτυξη υποχωρήσει κοντά στο 0,5%, οι επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα θα είναι επώδυνες, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση τα λουκέτα που αναμένεται να μπουν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα οδηγήσουν σε μείωση τα έσοδα υπέρ των ταμείων των αυτοαπασχολουμένων (ΟΑΕΕ) της τάξης των 350 εκατ. ευρώ και, όπως σημειώσαμε, το ΙΚΑ θα λάβει 100 εκατ. ευρώ λιγότερα λόγω της προβλεπόμενης χαμηλότερης αύξησης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (αποδίδεται το 1% με βάση τη νομοθεσία: Ν.3029).
Στις απώλειες θα πρέπει να προστεθεί η μειωμένη χρηματοδότηση του ΙΚΑ, καθώς το 1% του ΑΕΠ θα είναι υποπολλαπλάσια με την ανάπτυξη να υπολογίζεται σε 0,5% έναντι 2,5% έως 4% τα προηγούμενα χρόνια.
Μείον 8 δισ. ευρώ η περιουσία
Με βάση αυτά τα δεδομένα και με το αρμόδιο υπουργείο Απασχόλησης να μην μπορεί ακόμη να δώσει στοιχεία για την περιουσία των ταμείων το 2007 (!) η οικονομική κρίση εκτιμάται ότι θα συρρικνώσει ακόμη περισσότερο την περιουσία των ταμείων, καθώς οι απώλειες μέσα στο 2009 θα προσεγγίσουν τα 8 δισ. ευρώ. Αυτή η εξέλιξη οδηγεί το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ να προχωρήσει σε νέα αναλογιστική μελέτη, υπολογίζοντας πλέον την περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων σε 21 δισ. ευρώ, έναντι 29 δισ. ευρώ που ήταν το 2006.
Μέσα σε μια τετραετία τα ταμεία έχασαν 4 δισ. από τις τοποθετήσεις τους σε μετοχές (80% οι απώλειες του χαρτοφυλακίου τους), 2,7 δισ. ευρώ από τις επενδύσεις σε ομόλογα, 800 εκατ. ευρώ από τα αμοιβαία κεφάλαια και 300 εκατ. ευρώ από τις τοποθετήσεις στα τοξικά δομημένα ομόλογα.
Σύμφωνα με τους εργαζόμενους στα ασφαλιστικά ταμεία, τα οικονομικά των ταμείων λόγω της υποχρηματοδότησης και της αδυναμίας ελέγχου των δαπανών παρουσιάζουν μεγάλη επιδείνωση την τελευταία πενταετία με αύξηση στα ελλείμματα έως 1.614% (ΟΑΕΕ), στην εισφοροδιαφυγή κατά 180% (στα 7 δισ. ευρώ από 2,5 δισ. ευρώ), στις οφειλές του Δημοσίου κατά 307% (στα 11 δισ. ευρώ από 2,7 δισ. ευρώ), στην ετήσια φαρμακευτική δαπάνη κατά 120% (στα 3,85 δισ. ευρώ από 1,75 δισ. ευρώ).