Γυναίκες άνω των 45 αναγκάζονται να μπουν τώρα στην αγορά εργασίας. Νέοι άνδρες 30-44 ετών χάνουν μαζικά τις δουλειές τους. Μειώνεται αισθητά η μισθωτή απασχόληση. Σημαντική η αύξηση της ανεργίας, ακόμη και για τα άτομα με μεταπτυχιακό τίτλο
Σημαντικούς κλυδωνισμούς και πρωτοφανείς ανατροπές στην αγορά εργασίας καταγράφουν ειδικοί επιστήμονες στη χώρα μας. Πέρα από την ιλιγγιώδη αύξηση της ανεργίας, τάσεις και δείκτες που χαρακτήριζαν για δεκαετίες την απασχόληση καταρρέουν από την ψυχρολουσία της οικονομικής κρίσης που έπληξαν τη χώρα μας την περσινή χρονιά. Καθώς το τούνελ της ύφεσης βαθαίνει και η Ελλάδα ταλαντεύεται στο χείλος του οικονομικού γκρεμού, οι «κοινωνικά ευάλωτες ομάδες» που κάποτε ήταν δυο-τρεις κατηγορίες, τώρα πολλαπλασιάζονται και διευρύνονται καλύπτοντας σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού.
Ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε σημαντικά το 2009 για όλες τις ομάδες ηλικιών
Γυναίκες άνω των 45 ετών που ζούσαν κυρίως με το εισόδημα του συζύγου αναγκάζονται τώρα να μπουν στην αγορά εργασίας. Νέοι άνδρες 30-44 ετών -κυρίως με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης- χάνουν μαζικά τις δουλειές τους. Η μισθωτή απασχόληση μειώνεται αισθητά για πρώτη φορά μετά το 1991. Θέσεις εργασίας σε βασικούς κλάδους του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα χάνονται, ενώ αντίθετα αυξάνεται η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, αλιεία, δασοκομία), κάτι που έχει να συμβεί εδώ και πολλές δεκαετίες.
Την ίδια στιγμή, «πρωτοφανής» χαρακτηρίζεται η μείωση της απασχόλησης των νέων -κυρίως ανδρών- μέχρι 29 ετών (ενώ η ανεργία ήταν υψηλή στους νέους δεν σημειωνόταν ταυτόχρονη μείωση της απασχόλησης), οι οποίοι στρέφονται αναγκαστικά στη μερική απασχόληση.
Ο κίνδυνος απώλειας θέσεων εργασίας για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (κυρίως άνδρες άνω των 45) εμφανίζεται πλέον πολύ αυξημένος σε σχέση με προηγούμενες χρονιές. Κι όλα αυτά ενώ η κρίση δεν επηρεάζει μόνο τα άτομα με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης. Σημαντική αύξηση της ανεργίας και μείωση της απασχόλησης εμφανίζουν ακόμη και τα άτομα με μεταπτυχιακό τίτλο και για τα δύο φύλα, όπως και οι απόφοιτοι ανωτάτων/ανωτέρων σχολών…
Η μελέτη που διεξήγαγε η διευθύντρια ερευνών του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, Μαρία Κετσετζοπούλου, για τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας την περίοδο 2008-2009 (συγκρίνοντας το γ’ τρίμηνο του 2008 με το αντίστοιχο του 2009) αποτυπώνει μια ιδιαίτερα ανησυχητική πραγματικότητα. «Η απασχόληση, που συνήθως αυξανόταν διαχρονικά, τώρα μειώνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς, ενώ αυξάνεται αλματωδώς η ανεργία.
Τα νέα μέτρα της απελευθέρωσης των απολύσεων και της συρρίκνωσης του δημόσιου τομέα, σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη μεγάλη οικονομική ύφεση τα επόμενα χρόνια, θα επιδεινώσουν ραγδαία τις συνθήκες στην αγορά εργασίας και θα φέρουν περαιτέρω έκρηξη της ανεργίας», σχολιάζει η κ. Κετσετζοπούλου.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η μοναδική ηλικιακή ομάδα που παρουσιάζει αύξηση της απασχόλησης είναι οι γυναίκες άνω των 45 ετών. Κι ενώ παλιότερα όσες έμπαιναν στην αγορά εργασίας ήταν συνήθως νέες με αξιοσημείωτα εκπαιδευτικά προσόντα, τώρα διαπιστώνεται πως αναγκάζονται να αναζητούν δουλειά και μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης (απόφοιτες Γυμνασίου). Επιπλέον, ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η σημαντική μείωση της απασχόλησης των ανδρών σε όλες τις ηλικίες.
Ιδιαίτερα πλήττονται οι άνδρες που βρίσκονται στην ακμή του εργασιακού τους βίου (30-44 ετών), ενώ σημαντική απώλεια θέσεων εργασίας καταγράφουν εκείνοι με υψηλό επίπεδο εκπαίδευση. Πολλές θέσεις εργασίας χάνουν και οι απόφοιτοι Λυκείου.
Σαρωτική είναι η απώλεια θέσεων εργασίας για τους νέους μέχρι 29 ετών, ιδιαίτερα στους άντρες. «Μπορεί οι νέοι να είχαν πάντα υψηλή ανεργία, αλλά δεν έχαναν ταυτόχρονα και κατοχυρωμένες θέσεις πλήρους απασχόλησης», σχολιάζει η διευθύντρια ερευνών του ΕΚΚΕ.
Βασικοί κλάδοι
Μειώνονται οι υπάλληλοι, αυξάνονται οι αγρότες
Εντυπωσιακή είναι η μετατόπιση στους βασικούς κλάδους της οικονομίας. «Διαχρονικά, το βασικό χαρακτηριστικό των εξελίξεων ήταν η σημαντική μείωση της απασχόλησης στον αγροτικό τομέα και η σταδιακή ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών», σχολιάζει η οικονομολόγος του ΕΚΚΕ.
Παρ’ όλα αυτά, το Γ’ τρίμηνο του 2009 η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, δασοκομία, αλιεία) εμφανίζει σημαντική αύξηση με ποσοστό 6,1% ή 31.500 άτομα σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2008. Αντίθετα, η απασχόληση στοn δευτερογενή και τον τριτογενή τομέα παρουσιάζει μείωση (κατά -5,9% και -0,7% αντίστοιχα).
Αυξημένος ο κίνδυνος για την απώλεια θέσεων εργασίας
«Χτύπημα» για τους 45άρηδες
Το 2009, ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε σημαντικά για όλες τις ομάδες ηλικιών. Αν και το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας εντοπίζεται στους νέους 15-29 ετών -κυρίως στις γυναίκες-, ο κίνδυνος απώλειας θέσεων εργασίας εμφανίζεται πλέον πολύ αυξημένος και για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 45 ετών).
Εκείνοι που υπέστησαν συγκριτικά την υψηλότερη αύξηση ανεργίας (63,7% ή 39.200 άτομα) είναι οι 45άρηδες, με τους άντρες να διεκδικούν τη μερίδα του λέοντος (84,6%).
Oσον αφορά το επίπεδο εκπαίδευσης, η ανεργία δεν «θερίζει» μόνο τους αποφοίτους δημοτικού και γυμνασίου.
Τα 2/3 της αύξησης των ανέργων για την περίοδο 2008-2009 προέρχεται από την αύξηση της ανεργίας των ατόμων με υψηλό και μεσαίο επίπεδο εκπαίδευσης.
Κι αν ο αριθμός των μακροχρόνια ανέργων αυξάνεται, φαίνεται πως η σημαντική αύξηση της ανεργίας την περίοδο 2008-2009 οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ανέργων που έχουν εργαστεί στο παρελθόν και αυτών που είναι άνεργοι για λιγότερο από 12 μήνες.
Βασίλης Λιπώνης, 31 ετών, πτυχιούχος
«Ζητούν ανειδίκευτους για να πληρώνουν τον βασικό μισθό»
«Θα ρίξω αναγκαστικά νερό στο κρασί μου. Η αγορά εργασίας είναι χάλια. Θέσεις δεν υπάρχουν κι όσοι ζητούν εργαζόμενους ψάχνουν κυρίως άτομα χωρίς πτυχία κι εμπειρία για να τους δίνουν τον βασικό μισθό»… Ο Βασίλης Λιπώνης είναι 31 ετών. Εχει σπουδάσει διοίκηση επιχειρήσεων σε πανεπιστήμιο της Σκοτίας και τα τελευταία 7 χρόνια δούλευε σε υπεύθυνη θέση, σε εταιρεία εξαγωγών ενδυμάτων της Θεσσαλονίκης. Πριν από τρεις μήνες έχασε την δουλειά του, στο πλαίσιο μιας γενικής πολιτικής απολύσεων, λόγω κρίσης.
«Η αγορά εργασίας δεν έχει καμία σχέση με ό,τι συνέβαινε πριν από επτά χρόνια, όταν για πρώτη φορά έψαξα δουλειά. Οι αγγελίες είναι ελάχιστες και η ανεργία αυξάνει συνεχώς. Βλέπω συνομήλικούς μου να χάνουν ο ένας μετά τον άλλο τη δουλειά τους. Εχω κάνει κάποιες συνεντεύξεις, χωρίς όμως αποτέλεσμα». Η γενικευμένη απαισιοδοξία και ύφεση που επικρατεί πια στην Ελλάδα τού προκαλεί άγχος και φόβο για το μέλλον. «Αν ήμουν μικρότερος, θα είχα φύγει για το εξωτερικό. Επιστρέφουμε στην Ελλάδα του ‘50».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ