Τη στιγμή που στη χώρα μας συνεχίζονται οι προετοιμασίες ενόψει της 17ης Ιουνίου, ημέρας δράσης για την υπεράσπιση των συντάξεων και υπέρ των 35 ωρών, η Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω της αλλαγής θέσης της Γαλλίας, στέλνει ένα πολύ αρνητικό σήμα σε ό,τι αφορά το χρόνο εργασίας.
Χάρη στον Νικολά Σαρκοζί και την κυβέρνησή του, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανοίγει την προοπτική μιας εβδομάδας εργασίας 78 ωρών! Το έγκλημα υπογράφτηκε χθες τα ξημερώματα στις Βρυξέλλες, μετά από συνάντηση των υπουργών Απασχόλησης των 27 κρατών μελών. Η αναθεώρηση της ευρωπαϊκής οδηγίας για το χρόνο εργασίας ήταν στα σκαριά εδώ και πολλά χρόνια. Σύμφωνα με το κείμενο που υιοθετήθηκε χθες με ειδική πλειοψηφία, η εβδομάδα των 48 ωρών, που είναι εγγεγραμμένη στην ευρωπαϊκή νομοθεσία που ισχύει μέχρι τώρα, συνεχίζει να ισχύει. Αλλά με τον κανόνα αυτό συμβαίνει ό,τι και και με το νόμο για τις 35 ώρες στο σχέδιο νόμου της γαλλικής κυβέρνησης: πρόκειται για μια όλο και πιο εικονική προστασία. Η συμφωνία προβλέπει πράγματι τη δυνατότητα παρέκκλισης από το 48ωρο, μέσω κατά περίπτωση συμφωνίας μεταξύ μισθωτού και εργοδότη.
Με τη μόνη επιφύλαξη αυτή η δυνατότητα να προβλέπεται στη συλλογική σύμβαση, στο πλαίσιο συμφωνίας μεταξύ “κοινωνικών εταίρων” ή στην εθνική νομοθεσία, ο ανώτατος εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας θα μπορεί πλέον να φθάσει τις 60 ώρες. Ίσως και τις 65 ώρες, σημειώνει το κείμενο, αν ένα τμήμα του χρόνου εργασίας είναι χρόνος που ο εργαζόμενος είναι σε εργασιακή επιφυλακή. Και αυτό το όριο μπορεί επίσης να ξεπεραστεί αν το επιτρέπει μια συλλογική σύμβαση.
Αυτό το σύστημα παρέκκλισης, που ονομάζεται “opt-out”, ίσχυε μέχρι σήμερα στη Βρετανία, ευρωπαϊκό παράδεισο της κοινωνικής απορρύθμισης, όπου η εβδομάδα εργασίας μπορεί να φθάσει τις 78 ώρες, καθώς ο μοναδικός κανόνας που επιβαλλόταν ήταν αυτός των υποχρεωτικών καθημερινών 11 ωρών ανάπαυσης. Υπό την πίεση των Βρετανών, η ευρωπαϊκή νομοθεσία είχε εντάξει το opt-out αλλά για μεταβατική περίοδο, μετά από την οποία μπορούσε να καταργηθεί. Η συμφωνία που έγινε χθες ακυρώνει κάθε περιορισμό χρόνου: το “opt-out διαιωνίζεται ad vitam eternam και μπορεί πλέον να γενικευθεί”, παρατηρεί ο Γκι Ζικέλ, του τμήματος Ευρώπη του συνδικάτου CGT. Η κυβέρνηση του Λονδίνου, που αγωνιζόταν συστηματικά για να φθάσουμε στο σημείο αυτό, μαζί με την Ιρλανδία και τη στήριξη της Πολωνίας, εξέφρασε αμέσως την ικανοποίησή της, κάνοντας λόγο για “καλή συμφωνία”.
Στην αντιπέρα όχθη, η ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων, που είχε προειδοποιήσει κατά της υιοθέτησης αυτών των διατάξεων με την αιτιολογία ότι δεν προστατεύουν “τους εργαζόμενους κατά των κινδύνων υγείας και ασφάλειας που προκύπτουν από πολλές ώρες εργασίας”, χαρακτήρισε τη συμφωνία “διόλου ικανοποιητική και απαράδεκτη”.
Πόσο μάλλο που η “οπισθοδρόμηση” που προαναγγέλλουν οι συνδικαλιστές δεν σταματά εδώ. Το κείμενο που υπογράφτηκε στις Βρυξέλλες εισαγάγει επιπλέον, για πρώτη φορά, την έννοια των “μη ενεργών περιόδων επιφυλακής”, που δεν θα συνυπολογίζονται πλέον ως χρόνος εργασίας. Αυτή η διάταξη αφορά τα πάντα, κυρίως τα ιατρικά επαγγέλματα. Διαγράφει μια κι έξω δύο αποφάσεις του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που όριζαν ότι ο χρόνος επιφυλακής πρέπει να συνυπολογίζεται πλήρως ως χρόνος εργασίας. Τη Δευτέρα, η ένωση ιατρών επειγόντων περιστατικών Γαλλίας είχε, για πολλοστή φορά, προειδοποιήσει: η υιοθέτηση ενός τέτοιου μέτρου συνιστά “μια άνευ προηγουμένου οπισθοδρόμηση, απαράδεκτη τόσο για τους γιατρούς όσο και για τους ασθενείς”.
Ως αντιστάθμισμα, προκειμένου να περάσει τις δύο αρνητικές διατάξεις, το Συμβούλιο των Υπουργών Απασχόλησης υιοθέτησε, στο ίδιο κείμενο, μια συμφωνία που αφορά τους ημιαπασχολούμενους και που προβλέπει ότι, από την πρώτη κιόλας ημέρα εργασίας, απολαμβάνουν της ίδιας μεταχείρισης (μισθού, κοινωνικής προστασίας, κ.ά.) με τους μόνιμους μισθωτούς. Πρόκειται για πραγματική πρόοδο, την οποία χαιρέτισε η ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων που, ωστόσο, απέρριψε το ενδεχόμενο “να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία ή αιτιολογία” για την υιοθέτηση της οδηγίας για το χρόνο εργασίας.
Πραγματική έκκληση υπέρ της απορρύθμισης, της ευθυγράμμισης, όχι για το καλύτερο αλλά για το χειρότερο αναφορικά με τις καταστάσεις στην Ευρώπη, από απόψεως μισθωτών, σε θέματα χρόνου εργασίας, το κείμενο αυτό δεν απέσπασε τη συναίνεση των 27. Πέντε χώρες (Ισπανία, Βέλγιο, Ελλάδα, Ουγγαρία και Κύπρος) απείχαν από την ψηφοφορία, ασκώντας έντονη κριτική του χωρίς χρονικών ορίων opt-out, όπως έκανε για παράδειγμα η Ισπανίδα εκπρόσωπος που έκανε λόγο για “οπισθοδρόμηση”. “Δεν πρόκειται για κοινωνική πρόοδο”, επιβεβαίωσε από την πλευρά του η Βελγίδα υπουργός Ζοέλ Μιλκέ. Μέχρι τη χθεσινή συνάντηση, η Γαλλία ανήκε σε αυτή την ομάδα χωρών, βοηθώντας έτσι στο μπλοκάρισμα της βρετανικής επίθεσης για τη γενίκευση του opt-out. Αλλά από τότε που ανέβηκε στην εξουσία ο Σαρκοζί, η γαλλική στάση στο θέμα άλλαξε, προσαρμόστηκε στην πολιτική της “περισσότερης εργασίας” που κατέληξε σήμερα στο σχέδιο νόμου που καταστρατηγεί το 35ωρο. Και χρειάζεται όλη η κακοπιστία του υπουργού Εργασίας, Ξαβιέ Μπερτράν, για να ισχυριστεί κανείς, αναφορικά με τη συμφωνία των Βρυξελλών, ότι “βρισκόμαστε στη φάση της ανάκαμψης της κοινωνικής Ευρώπης”. Τη Δευτέρα, οι υπουργός προσπάθησε να φανεί καθησυχαστικός, λέγοντας ότι η δυνατότητα του opt-out “δεν είναι για τη Γαλλία”, όπου οι συλλογικές συμβάσεις έχουν το πάνω χέρι. Πάντως η επαγρύπνηση είναι περισσότερο παρά ποτέ άλλοτε απαραίτητη.
Και πάντως η Γαλλία ξεχωρίζει ακυρώνοντας κι άλλο το περιεχόμενο της κοινωνικής Ευρώπης, που ήδη έχει περιοριστεί, καθιστώντας την εβδομάδα των 60 ωρών (και πλέον) σημείο ευρωπαϊκής αναφοράς. Πρόκειται για κακούς οιωνούς ενόψει της γαλλικής προεδρίας της Ε.Ε. που ξεκινά την 1η Ιουλίου. Τα βλέμματα στρέφονται τώρα προς την ευρωβουλή που θα ασχοληθεί με τη συμφωνία, και που, μέχρι τώρα, έχει αντιταχθεί στη διαιώνιση του opt-out.