Eμπόδια στην πρόσβαση καρκινοπαθών σε ορισμένα φάρμακα ορθώνονται
από τους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς. Ετσι, αντικαρκινικά φάρμακα, που
φέρονται ως αποτελεσματικά για τη θεραπεία της νόσου, καλύπτονται από
ασφαλιστικά Ταμεία μόνο για συγκεκριμένες μορφές καρκίνου, αφήνοντας
«εκτός» τους άλλους ασθενείς. Το πρόβλημα είναι ακόμα πιο έντονο σε
ό,τι αφορά νέα φάρμακα, το κόστος των οποίων μπορεί να ξεπεράσει και τα
10.000 ευρώ για θεραπεία ενός μηνός και είναι «δυσπρόσιτα» ακόμα και
για εύπορο ασθενή.
Πρόβλημα πρόσβασης
Οπως
εξηγεί στην «Κ» ο πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων-Παθολόγων Ελλάδος
(ΕΟΠΕ) κ. Δημήτρης Μπαφαλούκος, το πρόβλημα στην πρόσβαση των ασθενών
στα αντικαρκινικά φάρμακα αφορά παλαιά φάρμακα αλλά και νέα μη
εγκεκριμένα. Στην πρώτη περίπτωση συμπεριλαμβάνονται σκευάσματα, όχι
ιδιαίτερα ακριβά, που χρησιμοποιούνται χρόνια, αλλά δεν έχουν
επικαιροποιηθεί οι ενδείξεις τους, δηλαδή η έγκριση που έχουν λάβει
αφορά συγκεκριμένες μορφές καρκίνου, ενώ έχουν αποδειχθεί
αποτελεσματικά και για άλλες μορφές της νόσου. Το αποτέλεσμα είναι να
δημιουργούνται προβλήματα στην κάλυψή τους από τα ασφαλιστικά Ταμεία
για τους ασθενείς. Πριν από ένα χρόνο η ΕΟΠΕ ήρθε σε συνεννόηση με τον
Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) για επικαιροποίηση των ενδείξεων
αντικαρκινικών φαρμάκων. Η προσπάθεια έχει αποδώσει και το πρόβλημα
έχει εξομαλυνθεί σΆ ένα βαθμό.
Ωστόσο, κάποια Ταμεία –με
χαρακτηριστικό παράδειγμα το ΤΕΒΕ– εξακολουθούν να μη δέχονται τις νέες
ενδείξεις και να δημιουργούν προβλήματα πρόσβασης των ασφαλισμένων σε
αυτές τις θεραπείες. Σε αυτές τις περιπτώσεις ή παρεμβαίνουν οι γιατροί
προσπαθώντας να δώσουν λύση ή επιβαρύνεται ο ασθενής με το κόστος
αγοράς των φαρμάκων. Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις νέων φαρμάκων που
δεν έχουν λάβει ακόμα άδεια κυκλοφορίας από τις ευρωπαϊκές αρχές. Στις
περιπτώσεις αυτές, ο θεράπων ιατρός υποβάλλει αιτιολογημένη αίτηση στον
ΕΟΦ για την ανάγκη χορήγησης των φαρμάκων στον ασθενή. Ο ΕΟΦ, αφού
εξετάσει την αίτηση και την εγκρίνει, καθορίζει την ποσότητα του
φαρμάκου που θα παραγγελθεί –μέσω του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Ερευνας
και Τεχνολογίας ή των εταιρειών– και το κόστος του. Η όλη διαδικασία
της έγκρισης της αίτησης δεν ξεπερνά τις 10 ημέρες. Σημειώνεται ότι
πρόκειται για ένα συχνό φαινόμενο και αφορά όχι μόνο αντικαρκινικά
φάρμακα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΦ το πρώτο τετράμηνο του 2008, οι
ατομικές παραγγελίες φαρμάκων για διάφορες ασθένειες ήταν 631 και οι
νοσοκομειακές (δηλαδή για ασθενείς που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία), οι
οποίες αφορούν επί το πλείστον σε αντικαρκινικά φάρμακα, ήταν 152.
Τα «ακριβά»
Τέλος,
υπάρχουν οι περιπτώσεις νέων ακριβών φάρμακων (μπορεί να ξεπερνά και τα
10.000 ευρώ η μηνιαία θεραπεία), που δεν έχουν λάβει έγκριση από κανένα
οργανισμό –πολλά είναι ακόμα σε επίπεδο κλινικών ερευνών– ωστόσο
σύμφωνα με τη βιβλιογραφία μπορεί να αποδειχθούν αποτελεσματικά για
ορισμένους ασθενείς. ΓιΆ αυτά τα φάρμακα χρειάζεται η εγγραφή του
ασθενούς σε κλινικό ερευνητικό πρωτόκολλο, ωστόσο σε λίγες περιπτώσεις
μπορεί να χορηγηθούν ως παρηγορητική φροντίδα.
Υπομένουν αμίλητοι και σοκαρισμένοι
«Μπορώ
να ξεχωρίσω τους ασθενείς με καρκίνο γιατί είναι αυτοί που συνήθως δεν
μιλάνε. Αντίθετα, όταν βλέπω κάποιον μέσα στο νοσοκομείο να
διαμαρτύρεται έντονα και να φωνάζει, είμαι σχεδόν σίγουρος ότι δεν
πάσχει από καρκίνο». Αυτό εξομολογείται στην «Κ» ο γενικός γραμματέας
της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας κ. Ευάγγελος Φιλόπουλος,
λέγοντας ότι ο ασθενής με καρκίνο είναι τόσο σοκαρισμένος με τη
διάγνωση και προσπαθεί να διαχειριστεί αυτό που του έτυχε, που συνήθως
ακολουθεί, με πειθαρχία, ό,τι του λέει ο γιατρός.
Ο αναπληρωτής
διευθυντής της Β΄ Παθολογικής Κλινικής στο νοσοκομείο Μεταξά, κ.
Αθανάσιος Καράμπελας σημειώνει στην «Κ» ότι ο ογκολογικός ασθενής
μπορεί εύκολα να πέσει θύμα εκμετάλλευσης. Τόσο στο Μεταξά όσο και στον
Αγιο Σάββα, απευθύνονται συχνά ασθενείς που είχαν ξεκινήσει θεραπεία σε
ιδιωτικό θεραπευτήριο, αλλά δεν είχαν άλλα χρήματα για να την
συνεχίσουν εκεί…
«Επιπλέον», υπογραμμίζει, «πολλοί ασθενείς,
που παρακολουθούνται από ιδιώτες γιατρούς, έρχονται σε εμάς για να τους
γράψουμε τα φάρμακα, προκειμένου να καλυφθούν από τα ταμεία τους.
Πολλοί συνάδελφοί μου ενδίδουν. Εγώ αρνούμαι. Αλλά με πόνο ψυχής. Για
να μην γίνει το δημόσιο νοσοκομείο παράρτημα συνταγογράφησης του
ιδιωτικού τομέα»….
Αναμονή 4 μηνών για μια ακτινοθεραπεία
Από
δυόμισι έως και τέσσερις μήνες πρέπει να περιμένουν οι ασθενείς με
καρκίνο που χρήζουν ακτινοθεραπείας, εξαιτίας των σοβαρών ελλείψεων
εξοπλισμού στα δημόσια νοσοκομεία. Είναι ενδεικτικό ότι στη χώρα μας,
λειτουργούν 31 γραμμικοί επιταχυντές σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, τη
στιγμή που σύμφωνα με διεθνή δεδομένα θα έπρεπε να υπάρχουν 56. Αλλά
και τα μηχανήματα ακτινοθεραπείας που υπάρχουν είναι στις περισσότερες
περιπτώσεις «μεγάλης ηλικίας» και χρήζουν άμεσης αντικατάστασης.
Αποτέλεσμα είναι όσοι ασθενείς «αντέχουν» οικονομικά να απευθύνονται σε
ιδιωτικά θεραπευτήρια, όπου το κόστος της ακτινοθεραπείας είναι
τετραπλάσιο από ό,τι στα δημόσια νοσοκομεία (κατά μέσο όρο 6.000 ευρώ
έναντι 1.200 στα νοσοκομεία του ΕΣΥ).
Εκκληση προς την Πολιτεία
να επιλύσει τα προβλήματα στον τομέα της ακτινοθεραπείας προς όφελος
των 20.000 ασθενών που χρήζουν αυτής της μεθόδου θεραπείας, σε ετήσια
βάση, απευθύνει μέσω της «Κ» ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας
Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας κ. Παναγιώτης Παντελάκος, τονίζοντας
χαρακτηριστικά «κάντε κάτι τώρα». Οπως τονίζει, αποτέλεσμα των
ελλείψεων σε εξοπλισμό είναι να αυξάνουν οι λίστες αναμονής που στα
νοσοκομεία της Αθήνας είναι από 2,5 έως 4 μήνες, ενώ λόγω της
παλαιότητας των μηχανημάτων παρατηρείται έκπτωση στην ποιότητα των
παρεχόμενων υπηρεσιών. Την ίδια στιγμή, ανακλαστικά, ο ιδιωτικός τομέας
γιγαντώνεται Είναι ενδεικτικό ότι σε ιδιωτικά θεραπευτήρια λειτουργούν
οκτώ γραμμικοί επιταχυντές υψηλής ενέργειας, εκ των οποίων οι εφτά στην
Αττική.
Χαρακτηριστικά είναι τα πρόσφατα στοιχεία της Εταιρείας,
σχετικά με την κατάσταση του εξοπλισμού στα κρατικά νοσοκομεία της
χώρας μας. Σύμφωνα με αυτά:
– Το νοσοκομείο «Αγιος Σάββας»
διαθέτει δύο μηχανήματα ακτινοβολίας με κοβάλτιο «ηλικίας» 2 και 9 ετών
και τρεις γραμμικούς επιταχυντές εκ των οποίων οι δύο είναι 10ετίας και
ένας 15ετίας. Το νοσοκομείο «Μεταξά» έχει έναν γραμμικό επιταχυντή
20ετίας εκτός λειτουργίας, ένα «μικρό» (περιορισμένων δυνατοτήτων)
γραμμικό επιταχυντή 5ετίας και δύο κοβάλτια 16ετίας και 8ετίας.
–
Το πανεπιστημιακό νοσοκομείο «Αττικόν» διαθέτει δύο γραμμικούς
επιταχυντές 5ετίας. Το νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» έχει ένα κοβάλτιο 8ετίας
και έναν γραμμικό επιταχυντή 28 ετών που έχει τεθεί εκτός λειτουργίας.
–
Εκτός λειτουργίας είναι τα μηχανήματα στα νοσοκομεία Πατρών «Αγιος
Ανδρέας» (έχει ένα γραμμικό επιταχυντή 21 ετών) και Πανεπιστημιακό Ρίου
(δύο γραμμικούς επιταχυντές 6ετίας και 11ετίας), εξαιτίας της απουσίας
εξομοιωτή που είναι και το πρώτο και απαραίτητο βήμα στην
ακτινοθεραπεία.
– Το πανεπιστημιακό νοσοκομείο Ηρακλείου διαθέτει
δύο γραμμικούς επιταχυντές 11 ετών και 3 ετών και της Αλεξανδρούπολης,
έναν γραμμικό επιταχυντή 6ετίας.
– Το πανεπιστημιακό Ιωαννίνων
ένα κοβάλτιο 11ετίας και έναν γραμμικό επιταχυντή 12ετίας και το
πανεπιστημιακό Λάρισας που έχει σοβαρές ελλείψεις προσωπικού διαθέτει
δύο γραμμικούς επιταχυντές 9ετίας.
Aξίζει να σημειωθεί ότι καλή
εικόνα στον τομέα της ακτινοθεραπείας παρουσιάζει η Θεσσαλονίκη, όπου ο
ασθενείς δεν χρειάζεται να περιμένει ούτε μία ημέρα. Η μόνη «παραφωνία»
αφορά το ΑΧΕΠΑ, όπου ανεστάλη η λειτουργίας τμήματος λόγω παλαιότητας
εξοπλισμού. Τέλος, από τις αρχές του χρόνου λειτουργεί στο Α΄
Εργαστήριο Ακτινολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Αρεταίειο
Νοσοκομείο, σύγχρονος γραμμικός επιταχυντής.