Αρκεί μία και μόνη φράση για να περιγράψει την πετυχημένη πορεία ενός γιατρού και του τμήματος που διευθύνει; Σίγουρα ναι, έστω κι αν διατυπώνεται με ιατρικούς όρους “πτώση της θνησιμότητας κατά 80% στα πρώτα δέκα χρόνια λειτουργίας του”. Την εκφέρει με απόλυτα δικαιολογημένη περηφάνια ο Αλέξανδρος Ανδρέου, διευθυντής του νεογνολογικού τμήματος του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης.
Του Κώστα Μαρίνου
Πτώση της θνησιμότητας κατά 80%, που σημαίνει ότι δεκάδες ζωές σώζονται κάθε χρόνο, με την συντονισμένη δουλειά γιατρών και νοσηλευτριών εκεί στον 5ο όροφο του νοσοκομείου, όπου στεγάζονται οι τρεις μονάδες του τμήματος. Μία για τα φυσιολογικά νεογνά και μία για τα νεογνά με μέτρια προβλήματα υγείας. Τρίτη είναι η μονάδα εντατικής θεραπείας, εκεί όπου καθημερινά γίνεται μια μάχη για να κρατηθούν στη ζωή πλασματάκια που για διαφόρους λόγους κινδυνεύουν. Και βεβαίως ο πιο σημαντικός είναι η προωρότητά τους.
“Όταν ήρθα στην Ελλάδα, νεογνά με βάρος μικρότερο των 1.200 γραμμαρίων και συχνά και 1.500 γραμμαρίων κατέληγαν. Τώρα φροντίζουμε πρόωρα 700 και 600 γραμμαρίων που ζουν και μεγαλώνουν κανονικά”, λέει ο Αλέξανδρος Ανδρέου.
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, όπου τέλειωσε το δημοτικό και στην συνέχεια το 4ο γυμνάσιο, ο Αλέξανδρος Ανδρέου αποφασίζει να σπουδάσει ιατρική. Εγγράφεται στο Αριστοτέλειο και μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του ταξιδεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου και παίρνει την άγνωστη τότε στους πολλούς υποειδικότητα της παιδιατρικής, που λέγεται νεογνολογία. Γεμάτος όνειρα επιστρέφει στην Ελλάδα, ανοίγει ιατρείο, αλλά μόνο σε ένα νοσοκομείο μπορεί να εφαρμόσει κάποια από όσα κουράστηκε πολύ να μάθει σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο στο Ιλινόις.
“Κάπου εκεί στα μέσα της δεκαετίας του Ά70 αρχίζει η λειτουργία του τμήματος. Υπήρχε βεβαίως ένα τμήμα που το αποκαλούσαν νεογνολογικό, αλλά δεν παρείχε ούτε εντατική νοσηλεία, ούτε οτιδήποτε άλλο από όσα κάνουμε σήμερα εδώ”, λέει, καθώς θυμάται κάποιες από τις πρώτες στιγμές που έζησε όταν ανέλαβε την αναδιοργάνωση του τμήματος. “Ηρωική” χαρακτηρίζει εκείνη την περίοδο, όταν με λίγους παιδιάτρους και κάποιες ανειδίκευτες νοσηλεύτριες αρχίζει η παροχή βοήθειας σε νεογνά, πρόωρα και μη.
“ΖΗΣΑΜΕ ΗΡΩΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ”
“Ζήσαμε καταστάσεις ηρωικές και τραγικές με τους πρώτους εκείνους συνεργάτες. Αλλά είχαμε μεγάλο ζήλο και ενθουσιασμό. Και δεν ήμουν μόνο εγώ. Εκείνα τα χρόνια ήρθαμε μια φουρνιά νεογνολόγων και στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπως ο Παπάς, ο Φραντζής, ο Γούναρης και άλλοι και παρασύραμε με τον ζήλο μας και άλλους παιδιάτρους και τις νοσηλεύτριες, και ας έχετε υπόψη σας ότι στα νεογνολογικά τμήματα μεγάλο ρόλο, και ίσως μεγαλύτερο και από των γιατρών, παίζει το νοσηλευτικό προσωπικό. Από εκείνα τα κορίτσια τα περισσότερα δούλεψαν σκληρά, άλλες δεν άντεξαν και έβαζαν μέσο για να φύγουν, αλλά και πολλές από αυτές που έλεγαν ότι τις ενδιαφέρει το τμήμα ομολογούσαν μετά από κάποια χρόνια ότι κουράστηκαν και έφευγαν”.
Και είναι πράγματι σκληρή η δουλειά, ειδικά στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά.
“Σκεφτείτε ότι για να βάλεις έναν ορό σε πρόωρο μπορεί να χρειαστείς και μισή ώρα, για να ταΐσει ένα πρόωρο μια νοσηλεύτρια χρειάζεται μισή ώρα, και τα ταΐζουμε κάθε τρεις ώρες, και συχνά νοσηλεύουμε ταυτόχρονα και 20 πρόωρα”, λέει ο Αλέξανδρος Ανδρέου. Στον κάματο ας προστεθεί η ψυχολογική πίεση, που αναπόφευκτα νιώθει όποιος πρέπει να φροντίσει αυτά τα τόσο ευαίσθητα πλάσματα, σε συνδυασμό με την αγωνία των γονιών που επιζητούν και την παραμικρή ένδειξη ελπίδας.
“Ξέρετε πόσο απογοητεύεσαι, όταν αφού έχεις παιδευτεί για να σώσεις μια ζωή, χάνεται τελικά; Και βεβαίως εάν το νεογνό καταλήξει, το πρώτο που θα πουν είναι ότι φταίει ο γιατρός. Όμως έχεις και την ευχαρίστηση από τη χαρά που προσφέρεις στους γονείς όταν σώζεις το παιδί τους και μπορώ να πω ότι και ορισμένοι γονείς που έχασαν το παιδί τους, έχουν καταλάβει την προσπάθειά μας και έρχονται μετά για να μας ευχαριστήσουν για ότι κάναμε”.
ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί και ο τυχαίος επισκέπτης ότι η φροντίδα των νεογνών και ειδικά των πρόωρων γίνεται διότι το προσωπικό καταβάλλει υπεράνθρωπες προσπάθειες, αλλά και να αναλογισθεί πόσα και περισσότερα θα μπορούσε να προσφέρει το τμήμα εάν είχε περισσότερους γιατρούς και κυρίως περισσότερες και ειδικά εκπαιδευμένες νοσηλεύτριες. Και είναι πολύ χαρακτηριστικό αυτό που λέει ο κ. Ανδρέου: “Αισθάνομαι ότι δείξαμε πως και στην Ελλάδα μπορεί να γίνει καλή δουλειά, ότι πλέον υπάρχουν οι βάσεις. Όμως σκεφτείτε πως πριν από 25 χρόνια είχαμε συναντηθεί σε μια σύσκεψη στο υπουργείο όλοι οι διευθυντές νεογνολογικών κλινικών και είχαμε προτείνει μέτρα για τη βελτίωση τους. Μετά από 25 χρόνια τίποτα από εκείνα που είχαμε προτείνει δεν έχει εφαρμοσθεί. Έχουμε μειώσει τη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα, αλλά εάν θέλουμε να φθάσουμε το μέσο όρο της Ε.Ε. πολλά υπολείπονται να γίνουν ακόμη. Δεν νιώθω απογοήτευση, αλλά θα ήθελα μεγαλύτερη βοήθεια, και δεν εννοώ υλική, αλλά θα ήθελα να έχω το απαραίτητο προσωπικό, θα ήθελα να έχω κάποια μηχανήματα που σώζουν ζωές και όχι να περιμένω τέσσερα-πέντε χρόνια για να ικανοποιηθεί το ένα από τα δέκα αιτήματα που κάνω”.
Όταν οι γονείς… επιστρέφουν χαρούμενοι με την πρόοδο των παιδιών τους
Μέσα στις τόσες ώρες δουλειάς έρχονται και στιγμές χαλάρωσης. Είναι οι επισκέψεις που κάνουν στο τμήμα γονείς που πέρασαν εκεί πολλές ώρες της ζωής του πριν φύγουν χαρούμενοι με το μωράκι τους. Επιστρέφουν για να πουν τα νεώτερα για την υγεία του και την πρόοδο του.
“Είναι πολύ συγκινητικό πραγματικά. Κτυπάν την πόρτα, μας φέρνουν φωτογραφίες τους, μας λένε για την πρόοδο τους στα σχολεία. Τακτικοί είναι και οι γονείς των σιαμαίων κοριτσιών, που είχαν νοσηλευθεί εδώ για τέσσερις μήνες πριν γίνει η επέμβαση στην Ιταλία. Μας τα φέρνουν οι γονείς τους, κάθε χρόνο, και πάνε πολύ καλά, είναι δυο πολύ όμορφα και έξυπνα κοριτσάκια”.