Παναγόπουλος Θάνος
Σοκάρουν, αλλά και “προκαλούν” ταυτόχρονα τα επίσημα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων του 2009, καθώς αυξήθηκε αισθητά, κατά 4,7 εκατοστιαίες μονάδες (και συγκεκριμένα από το 47,9% στο 52,6%) το ποσοστό της συμμετοχής των μισθωτών και των συνταξιούχων στα συνολικά φορολογικά βάρη. Οι παραπάνω κατηγορίες φορολογουμένων, πλήρωσαν κατά μέσο όρο φόρους αυξημένους κατά 5%-10%! Την ίδια ώρα, περίπου οι μισοί από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, καθώς και 8 στους 10 επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες και εισοδηματίες δήλωσαν εισοδήματα κάτω από το αφορολόγητο όριο! Μάλιστα, οι επιχειρήσεις δήλωσαν φορολογητέα κέρδη 16,07 δισ. ευρώ το 2009 έναντι 19,42 δισ. ευρώ το 2008.
“Εύγλωττα” είναι τα συμπεράσματα για την έκταση της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα, όπως προκύπτει από την επεξεργασία των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος που υπεβλήθησαν το 2009 και η οποία διενεργήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του υπουργείου Οικονομικών. Ειδικότερα, εισοδήματα χαμηλότερα από τα αφορολόγητα όρια εμφάνισαν το 2009 στην Εφορία 5.348.005 άτομα επί συνόλου 8.342.160 που υπέβαλαν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος δηλαδή σχεδόν οι 2 στους 3 πολίτες (ποσοστό 64,1% επί του συνόλου). Από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους περίπου οι μισοί δήλωσαν κάτω από το αφορολόγητο όριο των 12.000 ευρώ, ενώ από τους υπόλοιπους φορολογούμενους περίπου το 80% δήλωσε κάτω από 10.000 ευρώ!
Από την ίδια επεξεργασία, προκύπτει ότι η φοροδοτική συμμετοχή των μισθωτών και των συνταξιούχων στα συνολικά φορολογικά βάρη αυξήθηκε σημαντικά το 2009 σε σύγκριση με το 2008, με ποσοστό συμμετοχής στον συνολικό φόρο εισοδήματος (φυσικών και νομικών προσώπων) αυξημένο από 47,94% το 2008 σε 52,59% το 2009. Το αντίστροφο ισχύει με τη συμμετοχή των νομικών προσώπων (μεγάλων και μεσαίων εταιρειών) στη συνολική φορολογική επιβάρυνση, καθώς μειώθηκε από 35,01% το 2008 σε 30,79% το 2009 και τη συμμετοχή των λοιπών φυσικών προσώπων (αυτοαπασχολούμενων, αγροτών και εισοδηματιών) μειώθηκε από 17,05% το 2008 σε 16,62% το 2009.
Από τα στοιχεία για τα μέσα δηλωθέντα εισοδήματα και τους μέσους όρους φορολογικής επιβάρυνσης όλων των κατηγοριών φορολογουμένων, δείχνουν ότι το 2009 η μέση φορολογική επιβάρυνση αυξήθηκε με ρυθμό βραδύτερο της αύξησης του δηλωθέντος εισοδήματος για τους μισθωτούς και τους εισοδηματίες και με ρυθμό υψηλότερο από την αύξηση του εισοδήματος για τους αγρότες και τους συνταξιούχους. Έμποροι, βιοτέχνες, βιομήχανοι και ελεύθεροι επαγγελματίες ήταν οι μόνοι που είδαν τις φορολογικές επιβαρύνσεις τους να μειώνονται το 2009 παρά την αύξηση των δηλωθέντων εισοδημάτων τους.
Αναλυτικότερα, από τα στοιχεία των δηλώσεων του 2009 και την επεξεργασία τους την οποία πραγματοποίησε η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του υπουργείου Οικονομικών, προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα:
Ποσοστό 53,04% των μισθωτών και των συνταξιούχων (2.792.292 άτομα με εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες επί συνόλου 5.263.928) εμφάνισε ετήσιο εισόδημα χαμηλότερο από το βασικό αφορολόγητο όριο (12.000 ευρώ).
2,6 εκατομμύρια μη μισθωτοί κάτω από το αφορολόγητο
Το 83,02% των φορολογουμένων με εισοδήματα από άλλες πηγές, δηλαδή 2.555.713 άτομα επί συνόλου 3.078.232, δήλωσαν ετήσιο εισόδημα χαμηλότερο από 10.000 ευρώ. Το αφορολόγητο όριο για τους μη μισθωτούς φορολογουμένους ανερχόταν το 2009 σε 10.500 ευρώ, συνεπώς ο αριθμός αυτών που δήλωσαν κάτω από το όριο αυτό εκτιμάται ότι ανέρχεται τουλάχιστον σε 2,6 εκατομμύρια.
Το 64,10% του συνόλου των φορολογουμένων ατόμων, (5.348.005 επί συνόλου 8.342.160) δήλωσαν ετήσιο ατομικό εισόδημα χαμηλότερο από το ισχύον κατά περίπτωση αφορολόγητο όριο.
Εισόδημα χαμηλότερο του αφορολογήτου δήλωσε το 87% των εισοδηματιών, το 56,3% των εμποροβιοτεχνών, το 97,2% των αγροτών και το 70% των ελευθέρων επαγγελματιών!
Ετήσιο ατομικό εισόδημα μεγαλύτερο από 100.000 ευρώ δήλωσαν συνολικά 18.942 άτομα από τα 8.342.160 που υπέβαλαν φορολογικές δηλώσεις. Τα άτομα αυτά αντιστοιχούν στο 0,23% του συνόλου.
Πάνω από 900.000 ευρώ ετήσιο ατομικό εισόδημα δήλωσαν μόλις 33 μισθωτοί και άλλοι 27 φορολογούμενοι λοιπών κατηγοριών (επιχειρηματίες, αυτοαπασχολούμενοι, εισοδηματίες και αγρότες)!
Μισθωτοί – συνταξιούχοι εμφάνισαν το 70% του δηλωθέντος εισοδηματος
Το συνολικό εισόδημα που δήλωσαν το 2009 τα 5.655.100 νοικοκυριά, τα οποία υπέβαλαν φορολογικές δηλώσεις, ανήλθε σε 98,06 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό τα 78,54 δισ. ευρώ, δηλαδή το 68,23%, ήταν εισόδημα που δηλώθηκε από μισθωτούς και συνταξιούχους! Το 2008 τα 5.598.885 νοικοκυριά που υπέβαλαν δηλώσεις εμφάνισαν συνολικό εισόδημα 93,68 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό 73,92 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν σε ποσοστό 65,36%, δηλώθηκαν από μισθωτούς και συνταξιούχους.
Οι επιχειρήσεις δήλωσαν φορολογητέα κέρδη 16,07 δισ. ευρώ το 2009 έναντι 19,42 δισ. ευρώ το 2008.
Το σύνολο του φορολογούμενου εισοδήματος των φυσικών προσώπων και των φορολογητέων κερδών των νομικών προσώπων ανήλθε σε 115,1 δισ. ευρώ το οικονομικό έτος 2009 έναντι 113,09 δισ. ευρώ το οικονομικό έτος 2008.
Το 2009 τα φυσικά πρόσωπα πλήρωσαν φόρο εισοδήματος συνολικού ύψους 9,122 δισ. ευρώ, ενώ το 2008 είχαν πληρώσει 8,75 δισ. ευρώ,
Οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι πλήρωσαν το 2009 συνολικά 6,93 δισ. ευρώ ενώ το 2008 είχαν πληρώσει 6,45 δισ. ευρώ. Οι υπόλοιπες κατηγορίες φυσικών προσώπων πλήρωσαν 2,19 δισ. ευρώ το 2009 έναντι 2,29 δισ. ευρώ το 2008.Οι επιχειρήσεις και τα λοιπά νομικά πρόσωπα κατέβαλαν στην εφορία 4,05 δισ. ευρώ το 2009 ως φόρο εισοδήματος έναντι 4,71 δισ. ευρώ το 2008.
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες ήλθαν και το 2009 πρώτοι σε μέσο δηλωθέν εισόδημα από όλες τις πηγές, καθώς δήλωσαν 29.569 ευρώ. Ακολουθούν οι έμποροι, οι βιοτέχνες και οι βιομήχανοι με 21.286 ευρώ, οι μισθωτοί με 19.234 ευρώ, οι συνταξιούχοι με 15.885 ευρώ, οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι με 11.429 ευρώ και οι εισοδηματίες με 6.370 ευρώ. Το μέσο κατά κεφαλήν δηλωθέν εισόδημα για όλες τις κατηγορίες φορολογουμένων διαμορφώθηκε σε 17.340 ευρώ.
Φορολογική επιβάρυνηση αυξημένη κατά 10% για τους συνταξιούχους
Η μέση φορολογική επιβάρυνση αυξήθηκε κατά 10% για τους συνταξιούχους, ενώ το μέσο εισόδημά τους αυξήθηκε κατά 4,38%. Για τους μισθωτούς η μέση επιβάρυνση αυξήθηκε κατά 4,98%, περίπου όσο και το μέσο δηλωθέν εισόδημα (5,16%).Στον αντίποδα, οι έμποροι, οι βιοτέχνες και οι βιομήχανοι είχαν μέση φορολογική επιβάρυνση μειωμένη κατά 4,97%, παρά το γεγονός ότι το μέσο δηλωθέν εισόδημά τους αυξήθηκε κατά 0,92%. Για τους ελεύθερους επαγγελματίες η μέση επιβάρυνση μειώθηκε κατά 1,23%, αν και το μέσο εισόδημά τους αυξήθηκε κατά 3,01%.