Περισσότερο από ένας μήνας έχει περάσει από την έναρξη της δεύτερης προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ και έχουν αρχίσει τα παρατράγουδα. Σε μια επιστολή προς τον πρόεδρο, το έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Nature προτρέπει τον ίδιο και την κυβέρνησή του να αξιοποιήσουν τα ερευνητικά επιτεύγματα του έθνους και να ενισχύσουν περαιτέρω την έρευνα για χάρη της ανθρώπινης ευημερίας και της ασφάλειας.
Ωστόσο η κυβέρνηση κωφεύει και επιλέγει τον αντίθετο δρόμο, εξαπολύοντας μια άνευ προηγουμένου επίθεση στην επιστήμη, σε ερευνητικά ιδρύματα και σε ζωτικούς διεθνείς οργανισμούς και πρωτοβουλίες.
Σχεδόν αμέσως μετά την ορκωμοσία του στις 20 Ιανουαρίου, ο πρόεδρος Τραμπ έβαλε την υπογραφή του σε μια σωρεία εκτελεστικών διαταγμάτων που ακυρώνουν ή ‘παγώνουν’ δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια που προορίζονταν για χρηματοδότηση της έρευνας, βάζοντας παράλληλα σφραγίδα σε χιλιάδες απολύσεις. Σύμφωνα με το Nature, «Οργουελικοί περιορισμοί έχουν τεθεί στην έρευνα, συμπεριλαμβανομένων απαγορεύσεων σε μελέτες που αναφέρουν συγκεκριμένες λέξεις που σχετίζονται με το φύλο, τη φυλή, την αναπηρία, τη σεξουαλικότητα, και άλλα ποικίλα χαρακτηριστικά που συγκροτούν κοινωνικές ταυτότητες».
Οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες και τα πανεπιστήμια βρίσκονται σε αναταραχή. Χιλιάδες ερευνητές βρίσκονται σε αδιέξοδο καθώς περιμένουν την απόψυξη της εξαιρετικά αμφισβητούμενης «παγωμένης» χρηματοδότησης, ενώ στον υπόλοιπο κόσμο εκατομμύρια αποδέκτες επιχορηγήσεων από προγράμματα των ΗΠΑ έχουν εγκαταλειφθεί. «Η έκταση της ζημιάς τόσο για τον ίδιο το έθνος, όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο είναι δύσκολο να περιγραφεί», αναφέρει το Nature.
Οι παγκόσμιες επιστημονικές κοινότητες αρχίζουν να αντιδρούν. «Πρέπει να μιλήσουν για να υποστηρίξουν τους συναδέλφους τους στις ΗΠΑ, οι οποίοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι οι μόνες. Μια επίθεση στην επιστήμη και στους επιστήμονες οπουδήποτε είναι μια επίθεση στην επιστήμη και στους επιστήμονες παντού», λέει το Nature.
Άτομα και οργανισμοί που αμφισβητούν ορισμένες από τις ενέργειες της κυβέρνησης Τραμπ καταφεύγουν στα δικαστήρια και μπορεί ο Λευκός Οίκος να αναγκαστεί να μετριάσει ή να ανακαλέσει ορισμένες από τις αποφάσεις του, αλλά η επιθυμία του να υποβαθμιστούν, αν όχι να εξαλειφθούν, ανεξάρτητα, βασισμένα στην επιστήμη στοιχεία και συμβουλές ειδικών είναι αδιαμφισβήτητη.
Ξεκίνησαν οι απολύσεις
Η κυβέρνηση απολύει ομοσπονδιακούς υπαλλήλους από εθνικές υπηρεσίες που βασίζονται στην έρευνα, συχνά σε κλάδους που είναι βασικοί για την προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της ασφάλειας των ανθρώπων. Προβαίνει σε ξαφνικές και δραστικές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες. Αναγνωρισμένα ιδρύματα παγκοσμίως όπως τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος και τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) επηρεάζονται σημαντικά. Οι συνεδριάσεις των επιτροπών έρευνας-επιχορηγήσεων-επισκόπησης των NIH ανεστάλησαν στην αρχή της προεδρίας του Τραμπ και παραμένουν έτσι. Επηρεάζεται επίσης η Διοίκηση Εθνικών Αρχείων, όπως και οι δημόσιες βιβλιοθήκες και τα μουσεία.
Στο διεθνές μέτωπο, η απόφαση του Τραμπ να αποσυρθεί ή να περιορίσει δραστικά τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις θα έχει σοβαρές συνέπειες. Οι ΗΠΑ είναι συχνά ο μεγαλύτερος εταίρος σε παγκόσμιες πρωτοβουλίες που συνδέονται άμεσα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs), το παγκόσμιο σχέδιο για τον τερματισμό της φτώχειας και την επίτευξη περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Η χώρα παρέχει επίσης περίπου το ένα πέμπτο του βασικού προϋπολογισμού για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τον οποίο ο Τραμπ έχει ήδη ενημερώσει για την πρόθεσή του να αποχωρήσει. Αν και οι ΗΠΑ δεν θα αποχωρήσουν επίσημα μέχρι το επόμενο έτος, τα περισσότερα από 8.000 μέλη του προσωπικού του ΠΟΥ έχουν ήδη πει από τον γενικό διευθυντή Tedros Adhanom Ghebreyesus να ‘παγώσουν’ όλα τα ταξίδια εκτός από τα απολύτως απαραίτητα.
Ο Τραμπ ακύρωσε επίσης τη χρηματοδότηση των ΗΠΑ για παγκόσμια έργα για την κλιματική αλλαγή, η οποία ανήλθε σε περίπου 11 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, που αντιστοιχούν στο 10% περίπου της ετήσιας παγκόσμιας χρηματοδότησης για το κλίμα. Παράλληλα με την απόφασή του να αποχωρήσει από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα του 2015, θα καθυστερήσει τις προσπάθειες για ενίσχυση της χρηματοδότησης στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την υπερθέρμανση του πλανήτη.
«Παγώνει» η βοήθεια…
Τουλάχιστον ένα εκατομμύριο γυναίκες σε χώρες σε όλο τον κόσμο έχασαν την πρόσβαση σε αντισυλληπτική φροντίδα ως αποτέλεσμα μιας «παύσης» 90 ημερών στη χρηματοδότηση από τον Οργανισμό Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID), τη μεγαλύτερη πηγή βοήθειας σε μία χώρα στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της επιστημονικής βοήθειας. Το 2023, οι Ηνωμένες Πολιτείες εκταμίευσαν 72 δισεκατομμύρια δολάρια, το 60% περίπου της οποίας χορηγήθηκε μέσω του USAID.
Το μεγαλύτερο μέρος των 10.000 και πλέον μελών του προσωπικού του οργανισμού έχει τεθεί σε διαθεσιμότητα. Τα περισσότερα, αν όχι όλα, από τα κτίριά του είναι προς το παρόν κλειστά και η ιστοσελίδα του μη προσβάσιμη. Αν και τα σωτήρια προγράμματα εξαιρούνται τεχνικά από οποιεσδήποτε άμεσες αλλαγές, στην πράξη έχουν παραμείνει λίγοι, αν όχι κανείς, διαθέσιμοι υπάλληλοι του USAID για να τα διευθετήσουν. Η χρηματοδότηση από το Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης του Προέδρου των ΗΠΑ για την ανακούφιση από το AIDS, το οποίο έχει εκταμιεύσει περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια για την πρόληψη και τη θεραπεία του HIV και του AIDS από το 2003, βρίσκεται στον ‘αέρα’.
Μεγάλο «όχι» στη διαφορετικότητα
Ένα άλλο εκτελεστικό διάταγμα επέβαλλε την ακύρωση πολιτικών και πρωτοβουλιών αναφορικά με τη διαφορετικότητα, την ισότητα και την ισότιμη κοινωνική ένταξη, τις οποίες η κυβέρνηση Τραμπ εσφαλμένα περιέγραψε ως παράνομες, ριζοσπαστικές και σπάταλες. Η ακύρωση δημόσιων πρωτοβουλιών που δημιουργούν συμπεριληπτικούς χώρους και η διακοπή της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης για τη μελέτη αυτών των θεμάτων, θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντική βλάβη. Ομοίως, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για την ακύρωση πολιτικών και χρηματοδότησης πρωτοβουλιών που αναγνωρίζουν την πολυπλοκότητα του φύλου, κάτι που ο Λευκός Οίκος λανθασμένα αποκαλεί «εξτρεμισμό της ιδεολογίας του φύλου».
«Πρόκειται για απαράδεκτες επιθέσεις στα δικαιώματα των ανθρώπων και στην ακαδημαϊκή ελευθερία. Θα σταματήσουν, αν όχι θα αντιστρέψουν, την πρόοδο δεκαετιών στην επιστημονική έρευνα. Η ενσωμάτωση του φύλου και άλλων χαρακτηριστικών στο σχεδιασμό της μελέτης βελτιώνει την επιστήμη και την ιατρική, συμπεριλαμβανομένης της διάγνωσης και της θεραπείας», αναφέρει το Nature.
Πώς να απαντήσει η επιστημονική κοινότητα;
«Πώς, λοιπόν, πρέπει να ανταποκριθούμε όσοι από εμάς συμμετέχουμε στην παγκόσμια επιχείρηση της εκπαίδευσης, της υγείας, της επιστήμης και της μηχανικής;», θέτει το ερώτημα το Nature
Προτεραιότητα πρέπει να είναι η καταγγελία αυτών των πράξεων, η κραυγή για τις αρνητικές επιπτώσεις τους, η υποστήριξη των ερευνητών και η υπεράσπιση του δικαιώματός τους να εργάζονται και να σπουδάζουν χωρίς φόβο. Όπως είναι λογικό, όσοι εργάζονται, ακόμη και ως επικεφαλής σε ομοσπονδιακούς οργανισμούς μπορεί να φοβούνται να μιλήσουν, αλλά οι ερευνητές σε άλλους οργανισμούς, όπως πανεπιστήμια, επιστημονικές εταιρείες, επιχειρήσεις, εργατικά συνδικάτα έχουν περισσότερη ελευθερία και πρέπει να υποστηρίξουν τους πληγέντες συναδέλφους.
Οι παγκόσμιες επιστημονικές οργανώσεις πρέπει επίσης να δείξουν την υποστήριξή τους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εκπροσωπούν νέους επιστήμονες, επιστημονικές ακαδημίες και ερευνητές σε κίνδυνο σε όλο τον κόσμο. Τους παροτρύνουμε όλους να αντιδράσουν για όσα συμβαίνουν στους συναδέλφους τους που εδρεύουν στις ΗΠΑ και επιτελούν κρίσιμο έργο.
Το άρθρο του Nature καταλήγει αναφέροντας πως διαχρονικά η αποστολή του περιοδικού είναι να εξυπηρετεί τους επιστήμονες μέσω της ταχείας δημοσίευσης σημαντικής προόδου σε οποιονδήποτε κλάδο της επιστήμης και να παρέχει ένα φόρουμ για τη συζήτηση ειδήσεων και θεμάτων που αφορούν την επιστήμη:
«Για ένα μεγάλο μέρος της 155χρονης ιστορίας μας, οι ΗΠΑ ήταν ο παγκόσμιος ηγέτης στην έρευνα, συμπεριλαμβανομένης της παροχής χρηματοδότησης για την εκπαίδευση και την κατάρτιση στην επιστήμη, προς όφελος των ιδίων και του ευρύτερου κόσμου. Με τις αλλαγές που βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη, η νέα κυβέρνηση φαίνεται να τείνει να τα παραδώσει όλα αυτά απερίσκεπτα στην ιστορία. Εμείς καταγγέλλουμε αυτή την επίθεση στην επιστήμη και ενθαρρύνουμε την παγκόσμια ερευνητική κοινότητα, όπου μπορεί, να εκφράσει την αντίθεσή της».
ΠΗΓΗ: Dnews.gr/ Βασιλική Μιχοπούλου