Οι τυχεροί και οι άτυχοι της μεταρρύθμισης

«Ατυχους» αλλά και «τυχερούς» έχει η ασφαλιστική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης, καθώς κάποιοι βρίσκονται στο στόχαστρο των αλλαγών και κάποιοι άλλοι προλαβαίνουν να… φύγουν εγκαίρως.

Τα πρώτα «θύματα» των κυβερνητικών παρεμβάσεων στα όρια ηλικίας θα εμφανιστούν το 2013, ενώ η συνέχεια θα δοθεί το 2018 οπότε και θα εφαρμοστεί ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων (με την πλευρά των εργαζομένων να φοβάται μείωση συντάξεων από 7% έως και 20%).

Στο «καυτό» θέμα των ορίων ηλικίας η κυβέρνηση δεν σκοπεύει να προχωρήσει σε ανατροπές μέχρι και το 2013, οπότε θα ξεκινήσει η σταδιακή εφαρμογή των μέτρων. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως όσοι προλάβουν να αποχωρήσουν μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2012 μένουν «ανέπαφοι» από τις προωθούμενες ρυθμίσεις.

Η μεταβατική αυτή περίοδος δίνεται ώστε να αποφευχθεί ένα νέο κύμα μαζικής φυγής ασφαλισμένων από τα Ταμεία και να μην ανατραπούν τα λεγόμενα «ώριμα» δικαιώματα. Σύμφωνα με πληροφορίες, στόχος είναι οι αλλαγές στα όρια ηλικίας να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι και το 2020.

Στο μεταξύ, οκταετή περίοδο «προσαρμογής» έχουν οι ασφαλισμένοι, έως ότου τεθεί σε ισχύ ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων. Μέχρι τη συγκεκριμένη ημερομηνία θα διατηρηθεί το ισχύον σύστημα και δεν πρόκειται να επηρεαστούν οι καταβληθείσες συντάξεις.

Ωστόσο, από το 2018 και μετά θα υπάρξει πλήρης αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων για το σύνολο των Ταμείων, με μοναδική εξαίρεση τον ΟΓΑ. Με τις προωθούμενες ρυθμίσεις θα βγουν χαμένοι όσοι σπεύδουν να συνταξιοδοτηθούν με 4.500 ένσημα, οι οποίοι θα πρέπει να συμβιβαστούν με χαμηλότερες συντάξεις.

Για το θέμα αυτό τα συνδικάτα ζητούν περισσότερες διευκρινίσεις, καθώς ακόμη δεν είναι γνωστοί οι συντελεστές με τους οποίους θα υπολογίζονται οι συντάξεις. Σημείο τριβής αποτελεί ο υπολογισμός της σύνταξης με βάση το σύνολο του ασφαλιστικού βίου, κάτι που εκτιμάται πως θα οδηγήσει σε χαμηλότερες συντάξεις για μεγάλες ομάδες ασφαλισμένων.

Βασική σύνταξη για όσους βγαίνουν με 4.500 ένσημα
Χάνουν 6 ομάδες ασφαλισμένων

Οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι μητέρες ανηλίκων, οι εργαζόμενοι που «σπεύδουν» να βγουν στη σύνταξη αλλά και όσοι υπάγονται σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα βρίσκονται στο επίκεντρο της κυβερνητικής μεταρρύθμισης. Από τις προωθούμενες αλλαγές επηρεάζονται κατά κύριο λόγο έξι ομάδες ασφαλισμένων:

1 Εργαζόμενες στον δημόσιο τομέα. Τουλάχιστον κατά πέντε χρόνια θα αυξηθούν από το 2013 τα όρια ηλικίας για τη συνταξιοδότηση των γυναικών στον δημόσιο τομέα και τα σώματα Ασφαλείας. Υπολογίζεται πως 140.000 γυναίκες θα επηρεαστούν από την εξίσωση των ορίων ηλικίας μετά την καταδίκη της χώρας μας στο ευρωπαϊκό δικαστήριο.

Μεγάλες χαμένες από τις αλλαγές στον δημόσιο τομέα θα είναι οι «παλαιές ασφαλισμένες», δηλαδή όσες ξεκίνησαν να εργάζονται την 1η Ιανουαρίου 1983 έως και τις 31 Δεκεμβρίου 1992. Ωστόσο οι αλλαγές αγγίζουν και τις «νεότερες» ασφαλισμένες, εφόσον βγουν στη σύνταξη ως μητέρες ανηλίκων ή έχουν πάνω από τρία παιδιά.

2 Μητέρες ανηλίκων που συνταξιοδοτούνται από τα ειδικά ταμεία μισθωτών και τα ταμεία Τύπου. Η κυβέρνηση δεν έχει καταργήσει τη ρύθμιση του νόμου Πετραλιά, η οποία προβλέπει πως από το 2013 θα αυξηθούν τα όρια συνταξιοδότησης. Η αύξηση για όσες μητέρες θέλουν να αποχωρήσουν με 25ετία θα είναι δώδεκα μήνες τον χρόνο, προκειμένου το όριο να πάει σταδιακά από τα 50 στα 55 έτη.

3 Εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, που σπεύδουν να βγουν στη σύνταξη με 4.500 ένσημα. Οι συγκεκριμένοι ασφαλισμένοι θα περιορίζονται στη βασική σύνταξη, η οποία με τα σημερινά δεδομένα θα μπορούσε να είναι 360 ευρώ. Για να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη σύνταξη θα πρέπει να.. παρατείνουν την παραμονή τους στην αγορά εργασίας.

4 Εργαζόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα στον ιδιωτικό τομέα. Θα συσταθεί επιτροπή ειδικών, η οποία εντός ενός έτους θα αποφασίσει ποια επαγγέλματα θα μείνουν στη λίστα.

Σε όσα επαγγέλματα εξαιρεθούν από το ευνοϊκό αυτό καθεστώς έρχεται αύξηση των ορίων ηλικίας από 5 έως και 7 χρόνια. Για παράδειγμα, ασφαλισμένος μετά το 1993 σήμερα μπορεί να πάρει σύνταξη σε ηλικία 60 ετών, ενώ σε περίπτωση που εξαιρεθεί από το ευνοϊκό αυτό καθεστώς θα πρέπει να συμπληρώσει το 65ο έτος.

Επιπλέον οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι θα δουν τον μισθό τους να «συρρικνώνεται» κατά 250 ευρώ τον μήνα, καθώς θα χάσουν το ειδικό επίδομα που δικαιούνται σήμερα όσοι είναι στα βαρέα και ανθυγιεινά. Η απώλεια του ειδικού επιδόματος επηρεάζει και τις συντάξεις, οι οποίες για τους νέους ασφαλισμένους θα είναι μειωμένες από 10% μέχρι 20%.

5 Δημόσιοι υπάλληλοι, που παίρνουν πρόωρη σύνταξη. Το ποσό της μείωσης αναμένεται να πάει από το 4,5% στο 6% για κάθε έτος… ταχύτερης εξόδου. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ασφαλισμένος που συνταξιοδοτείται πέντε χρόνια νωρίτερα θα πάρει 30% μειωμένη σύνταξη.

6 Συνταξιούχοι του Δημοσίου που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα. Για πρώτη φορά καθιερώνεται κοινό καθεστώς απασχόλησης των συνταξιούχων είτε αυτοί προέρχονται από τον δημόσιο είτε από τον ιδιωτικό τομέα.

Η συγκεκριμένη ρύθμιση περιλαμβάνει τέσσερα σημεία:

• Την αναστολή της σύνταξης όταν ο συνταξιούχος βρίσκεται σε ηλικία κάτω των 55 ετών.
• Την υποχρεωτική ασφάλιση για τη νέα του εργασία (ή και για παράλληλη εργασία, εφόσον είναι παλιός ασφαλισμένος), με προσαυξημένες εισφορές.
• Τη μείωση του ποσού της σύνταξης πάνω από ένα ποσό, για όσο διάστημα διαρκεί η εργασία του συνταξιούχου.
• Την προσαύξηση της σύνταξης για τον χρόνο ασφάλισης που έχει διανυθεί μετά τη συνταξιοδότηση.

Αλλαγές στα όρια ηλικίας στο Δημόσιο
«Ανέπαφοι» όσοι εργαζόμενοι αποχωρήσουν μέχρι το 2013

Εκτός… κινδύνου είναι όσοι εργαζόμενοι ανοίξουν την πόρτα εξόδου μέχρι το 2013, καθώς δεν απειλούνται από τις αλλαγές στα όρια ηλικίας. Τη συγκεκριμένη χρονιά θα αρχίσουν να τρέχουν οι επίμαχες ρυθμίσεις στην ηλικία συνταξιοδότησης, οι οποίες κατά κύριο λόγο «στοχοποιούν» τις γυναίκες.

Επομένως όσοι ασφαλισμένοι καταφέρουν να βγουν μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2013 στη σύνταξη δεν επηρεάζονται από τις αλλαγές στα όρια και διατηρούν το ισχύον ασφαλιστικό καθεστώς. Με τον τρόπο αυτό η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει ένα μαζικό κύμα φυγής που θα έδινε τη χαριστική βολή στο ασφαλιστικό σύστημα.

Επιπλέον δεν κινδυνεύουν -ακόμη και αν συνταξιοδοτηθούν μετά το 2013- όσες γυναίκες ξεκίνησαν να εργάζονται μετά την 1η Ιανουαρίου 1993 στο Δημόσιο και δεν θα πάρουν σύνταξη ως μητέρες ανηλίκων. Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν ήδη ενιαία όρια συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών τόσο στο Δημόσιο όσο και στα άλλα Ταμεία.

Σημειώνεται πως, με βάση το ισχύον σύστημα, 250.000 γυναίκες που απασχολούνται στο Δημόσιο και στα σώματα Ασφαλείας μπορούν να βγουν στη σύνταξη νωρίτερα από τους άνδρες συναδέλφους τους. Ωστόσο, οι 110.000 ασφαλισμένες έχουν προλάβει να θεμελιώσουν δικαίωμα συνταξιοδότησης και μπορούν να αποχωρήσουν ανά πάσα στιγμή (πρόκειται κυρίως για όσες μπήκαν στην αγορά εργασίας πριν από το 1983).

Βασική σύνταξη
Ακόμα μεγαλύτερη περίοδος χάριτος δίνεται για την καθιέρωση της βασικής σύνταξης, με το μέτρο να «τρέχει» από το 2018. Επομένως όσοι ασφαλισμένοι προλάβουν να αποχωρήσουν από την εργασία τους μέχρι και το τέλος του 2017 δεν πρόκειται να επηρεαστούν από τον νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων.

Ωστόσο όλοι οι υπόλοιποι -που θα ανοίξουν την πόρτα εξόδου από το 2018 και μετά- θα δουν τη σύνταξη να υπολογίζεται με νέο τρόπο. Αυτό σημαίνει πως θα λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του ασφαλιστικού βίου και εκτιμάται πως θα απαιτούνται 35 χρόνια δουλειάς και η συμπλήρωση του 63ου έτους για τη χορήγηση μιας καλής σύνταξης.

Τέλος, οι προωθούμενες ρυθμίσεις δεν επηρεάζουν τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα, όπου ήδη υπάρχουν οικονομικοί περιορισμοί για την απασχόλησή τους (μοντέλο που επεκτείνεται τώρα στον δημόσιο τομέα).

«Μπλόκο» στην έξοδο πριν από τα 63 επιχειρεί το υπ. Εργασίας
«Σβήνουν» τα κίνητρα για πρόωρη συνταξιοδότηση

Φρένο στην «έξοδο» πριν από το 63ο έτος θέλει να βάλει το υπουργείο Εργασίας, με την εξάλειψη όλων των κινήτρων πρόωρης συνταξιοδότησης. Μεταξύ άλλων απαγορεύεται με νομοθετική παρέμβαση κάθε εθελούσια πρόωρη συνταξιοδότηση, αναμορφώνεται το καθεστώς των αναπηρικών συντάξεων και δίνεται προσαύξηση στη σύνταξη στις περιπτώσεις που υπάρχει παράλληλη ασφάλιση (με την οποία δεν θεμελιώνεται αυτοτελές δικαίωμα σε άλλον ασφαλιστικό φορέα).

Σε μία προσπάθεια να… ενθαρρυνθούν οι ασφαλισμένοι να παραμείνουν στην αγορά εργασίας θα καταργηθούν οι ρυθμίσεις που καθιστούν υποχρεωτική τη συνταξιοδότηση στο Δημόσιο (σε ηλικία 58 ετών με τη συμπλήρωση 35ετίας).

Στόχος των αλλαγών είναι να αυξηθεί κατά μία διετία η μέση ηλικία συνταξιοδότησης, η οποία σήμερα διαμορφώνεται στα 61,4 έτη (ο μέσος κοινοτικός όρος είναι στα 61,1 έτη). Σημειώνεται πως το 2003 οι εργαζόμενοι συνταξιοδοτούνταν στη χώρα μας σε ηλικία 62,7 ετών, ωστόσο τα τελευταία χρόνια υπήρξε μείωση της ηλικίας «αποχώρησης» κυρίως λόγω των προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ  
kokkaliari@pegasus.gr