Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μπορεί να καθυστερεί σε ορισμένους τομείς (ευρωσύνταγμα, κοινή εξωτερική πολιτική, ευρωστρατός), φαίνεται όμως ότι στον επιχειρηματικό και συνδικαλιστικό τομέα οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Μετά τις «ευρωπαϊκές επιχειρήσεις» (μεγάλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από μία ευρωπαϊκές χώρες), σύντομα θα έχουμε και «ευρωπαϊκά συνδικάτα», τα οποία θα υπογράφουν συλλογικές συμβάσεις που θα ισχύουν σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Από τις 11 έως τις 13 Ιουνίου θα πραγματοποιηθεί στην Πράγα η… …συνδιάσκεψη της EMCEF (European Mine, Chemical and Energy Workers Federation), μιας ευρωπαϊκής συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας με εκατομμύρια μέλη. Στην ημερήσια διάταξη, εξέχουσα θέση θα έχει το θέμα των πανευρωπαϊκών ή, όπως αποκαλούνται, «διασυνοριακών» διαπραγματεύσεων.
Η πρωτοβουλία ξεκίνησε κατά κύριο λόγο από ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε ευρωπαϊκή κλίμακα, οι οποίες εκδήλωσαν το ενδιαφέρον για διαπραγματεύσεις σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο, με παράκαμψη των συνδικάτων στην κάθε χώρα. Οι επιχειρήσεις είναι πρόθυμες να συζητήσουν ακόμη και θέματα που αφορούν το ωράριο εργασίας και τους μισθούς.
Το θέμα που τίθεται για την EMCEF είναι τα όρια των διαπραγματεύσεων και το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτές μπορούν να κινηθούν. «Ορισμένες επιχειρήσεις επιθυμούν να διαπραγματεύονται απευθείας με μας», λέει ο σουηδός Κρίστερ Λάρσον, πρόεδρος της επιτροπής οικονομικών μελετών της Ομοσπονδίας Χάρτου της Σουηδίας και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της EMCEF. «Αυτό που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε είναι ποια θέματα μπορούν να γίνουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε ευρωπαϊκό συνδικαλιστικό επίπεδο και ποια όχι. Για παράδειγμα, αν θα μπορούν να συνάπτονται συλλογικές συμβάσεις ή αυτές πρέπει να παραμείνουν σε εθνικό επίπεδο, τουλάχιστον σ’ αυτή τη φάση.
Ένα νέο στοιχείο είναι η καθιέρωση του σχήματος των «ευρωπαϊκών επιχειρήσεων», οι οποίες δραστηριοποιούνται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Τέτοια είναι για παράδειγμα η γερμανική εταιρεία ιατροφαρμακευτικού υλικού Fresenius Kabi, με 110.000 υπαλλήλους σε είκοσι ευρωπαϊκές χώρες, όπως και η χημική βιομηχανία BASF.
Πάντως, υπάρχουν αρκετές διχογνωμίες μεταξύ των συνδικάτων γύρω από τη θεματολογία της κεντρικής διαπραγμάτευσης. Απλοποιώντας κάπως τα πράγματα θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι χώρες που έχουν ισχυρά συνδικάτα δείχνουν μικρότερο ενδιαφέρον για πανευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις. Αντιστρόφως, υπάρχει ενδιαφέρον από τα συνδικάτα μικρών χωρών, όπως για παράδειγμα οι βαλτικές, ή και μεγαλύτερων χωρών στις οποίες τα συνδικάτα δεν είναι ισχυρά και θα πετύχαιναν καλύτερους όρους αν διαπραγματεύονταν με τις πλάτες πανευρωπαϊκών συνδικαλιστικών ομοσπονδιών.
Ένα άλλο θέμα που ξεσηκώνει θύελλα συζητήσεων είναι ο τρόπος εκπροσώπησης των εργαζομένων στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Στη συνδιάσκεψη της EMCEF θα τεθεί προς συζήτηση ο τρόπος εκλογής των εκπροσώπων στα Δ.Σ. των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και το ποσοστό της αμοιβής που θα κρατάει ο κάθε εκπρόσωπος για τον εαυτό του. Μεταξύ των προτάσεων που έχουν κατατεθεί είναι οι εκπρόσωποι να κρατούν για τις προσωπικές τους ανάγκες το 1/10 της αμοιβής, και το υπόλοιπο να διατίθεται για την εκπαίδευση νέων συνδικαλιστών. Ας σημειωθεί ότι η αμοιβή ενός μέλους Δ.Σ., π.χ. της BASF, ανέρχεται σε 150.000 ευρώ τον χρόνο. «Προσωπικά, δεν θα επέλεγα έναν υποψήφιο που θα ήθελε να κρατήσει για τον εαυτό του όλη την αμοιβή», παρατηρεί δηκτικά ο Λάρσον.