Από την ανανέωση 112 προσώπων του 2004, άλλαξαν οι 70, με αποτέλεσμα να μην προλάβουν να αποδώσουν
Της Πεννυς Μπουλουτζα
Τρία στα τέσσερα νοσοκομεία του λεκανοπεδίου Αττικής έχουν αλλάξει διοικητές την τελευταία τριετία, ενώ από τη μαζική «ανανέωση» 112 προσώπων στις διοικήσεις των νοσοκομείων όλης της χώρας που έγινε το 2004, τουλάχιστον 70 έχουν αντικατασταθεί και λίγοι εξ αυτών απλώς έχουν αλλάξει μονάδα υγείας. Από το 2001 -οπότε εισήχθη ο θεσμός του μάνατζερ στο ΕΣΥ στο πλαίσιο του εξορθολογισμού των οικονομικών των νοσοκομείων- έως σήμερα, ο μέσος χρόνος παραμονής διοικητή σε νοσοκομείο της Αττικής δεν ξεπερνά τα δύο έτη. Και μόνο σε ένα νοσοκομείο σε όλη τη χώρα, το Οφθαλμιατρείο Αθηνών, στη θέση του διοικητή παραμένει το ίδιο άτομο τα τελευταία έξι χρόνια! Και εύλογα, θα αναρωτηθεί κάποιος, πώς μπορεί ένας διοικητής που δεν προλαβαίνει καλά καλά να εξοικειωθεί με το νέο εργασιακό του περιβάλλον να έχει θετικά αποτελέσματα στη διαχείριση των οικονομικών της Υγείας.
Η «Κ» ερεύνησε μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας για να διαπιστώσει τον μέσο χρόνο παραμονής ενός διοικητή στη θέση του. Ο μικρότερος χρόνος παραμονής διοικητή -μεταξύ των νοσοκομείων που εξετάσαμε- είναι στο Κρατικό Νίκαιας, στο Λαϊκό και στο Μεταξά, όπου από το 2001 έως σήμερα έχουν αλλάξει 5 διοικητές (μέσος χρόνος παραμονής περίπου 14 μήνες). Μάλιστα, στο νοσοκομείο Μεταξά, οι τέσσερις εκ των πέντε διοικητών άλλαξαν από τον Σεπτέμβριο του 2004 έως σήμερα. Στον Ευαγγελισμό, τη «ναυαρχίδα» των νοσοκομείων στο λεκανοπέδιο, με προϋπολογισμό που ανέρχεται περίπου στα 200 εκατ. ευρώ, έχουν αλλάξει τα τελευταία έξι χρόνια τέσσερις διοικητές (μέσος χρόνος παραμονής 18 μήνες). Από τρεις διοικητές -όπως ανέφερε εργαζόμενος νοσοκομείου- έχουν αλλάξει τα νοσοκομεία Ερυθρός Σταυρός, Αλεξάνδρα, Ιπποκράτειο, ΚΑΤ, Ασκληπιείο Βούλας και Αγλαΐα Κυριακού και δύο διοικητές, το Νοσοκομείο Γ. Γεννηματάς (όπου για μεγάλο χρονικό διάστημα χρέη διοικητή -έως ότου αναλάβει ο νέος- είχε ο υποδιοικητής).
Το νομικό πλαίσιο
Και το νομικό πλαίσιο στη διοίκηση του ΕΣΥ άλλαξε. Ετσι, ενώ το 2001 οι διοικητές είχαν 5ετή θητεία και «δεσμεύονταν» με συμβόλαιο αποδοτικότητας, από το 2005, με νέο νόμο, η θητεία τους έγινε διετής και μπορούν να απομακρυνθούν ανά πάσα στιγμή, «αζημίως για το Δημόσιο». Οι συχνές και -σε ορισμένες περιπτώσεις- «μαζικές» αλλαγές διοικητών έδωσαν λαβή για καταγγελίες περί κομματικών επιλογών. Στη μεταβολή αυτής της άποψης δεν βοήθησαν, μεμονωμένα μεν, τρανταχτά δε, περιστατικά όπως αυτό του διοικητή που προέβη σε παράτυπη αγορά ομολόγων με κεφάλαιο του νοσοκομείου, ή διοικητή που παρέπεμπε στο ιδιωτικό του ιατρείο για γυναικολογικές εξετάσεις, ή διοικητή που σύμφωνα με καταγγελίες «μαγνητοφωνούσε» τις συνομιλίες εντός του νοσοκομείου!
Οπως επισημαίνει στην «Κ» ο διοικητής του νοσοκομείου ΚΑΤ, κ. Θεόδωρος Τόλλης, «πιστεύω ότι η θητεία των διοικητών των νοσοκομείων πρέπει να είναι 4-5 έτη. Αυτό το χρονικό διάστημα είναι αρκετό για να επιδειχθεί έργο και να κριθεί η αποτελεσματικότητα της εκάστοτε διοίκησης». Αναφερόμενος στο «ιδανικό» προφίλ ενός διοικητή, ο κ. Τόλλης σημειώνει: «Πρέπει να είναι γνώστης οικονομικών θεμάτων, να έχει εμπειρία οργάνωσης μεγάλων οργανισμών και γενική -όχι ειδική- γνώση ιατρικών θεμάτων. Επίσης, πρέπει να έχει εμπειρία στη διοίκηση σε Ελλάδα και εξωτερικό».
«Ενας διοικητής», επισημαίνει στην «Κ» ο κ. Ανδρέας Καρταπάνης, γενικός διευθυντής της κλινικής Παλαιού Φαλήρου του Ιατρικού Αθηνών, που διετέλεσε διοικητής στο Σισμανόγλειο και στον Ευαγγελισμό το διάστημα 2001-2005, «όσο έμπειρος και αν είναι χρειάζεται ένα χρονικό διάστημα, που είναι 4 με 6 μήνες, για να ανακαλύψει τον χώρο, τα θέματα που «τρέχουν», τα προβλήματα που υπάρχουν και μετά να ξεκινήσει τον σχεδιασμό. Οταν φεύγει σε ενάμιση χρόνο δεν έχει προλάβει να υλοποιήσει σχέδια και να συνάψει συμμαχίες για να περάσει τις απαραίτητες αλλαγές. Δεν προλαβαίνει να μάθει τη μεθοδολογία όσων «κλέβουν το σύστημα» για να μπορεί να τους πιάσει». Σύμφωνα με τον κ. Καρταπάνη, η συνεχής αντικατάσταση διοικητών δημιουργεί αρνητικό κλίμα για να ασχοληθεί κάποιος με το ΕΣΥ. Οπως λέει χαρακτηριστικά, «ποιος άνθρωπος με πείρα στη διοίκηση θα παρατήσει τη δουλειά του και θα επιλέξει το ΕΣΥ με τον ξεπερασμένο μισθό (παραμένει στα 3.500 ευρώ) και την αβεβαιότητα ότι μια ημέρα δεν θα είναι πλέον αρεστός από την εκάστοτε ηγεσία του υπουργείου Υγείας και θα απομακρυνθεί;».
Ο διοικητής του νοσοκομείου Αλεξάνδρα, κ. Μιχάλης Τούμπης, μιλώντας στην «Κ», τάχθηκε υπέρ των αλλαγών των διοικητών των νοσοκομείων τονίζοντας ότι όπου δεν γίνεται έργο, θα πρέπει να μπορεί να αντικατασταθεί ο διοικητής. Επισήμανε ωστόσο ότι «τα στελέχη που διοικούν τα νοσοκομεία, όση εμπειρία και να έχουν, βρίσκονται αντιμέτωπα με εντελώς καινούργιες καταστάσεις και χρειάζονται χρόνο για να μάθουν τον μηχανισμό διοίκησης, με ποιους θα συνεργαστούν, αλλά και σε ποιο βαθμό μπορούν να γίνουν διορθωτικές κινήσεις».
Δεν υπάρχουν τα απαραίτητα διαχειριστικά εργαλεία
Ενα σοβαρό θέμα που τίθεται, αφορά την απουσία εργαλείων για τη χρηστή διοίκηση των νοσοκομείων. Οπως είπε στην «Κ» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζόμενων στα Δημόσια Νοσοκομεία, κ. Σταύρος Κουτσιουμπέλης, οι διοικητές δεν έχουν τα απαραίτητα διαχειριστικά εργαλεία, που είναι η μηχανοργάνωση, το διπλογραφικό σύστημα κ.ά. «Αλλά και για να εισαχθούν αυτά τα συστήματα, θα πρέπει οι διοικητές να έχουν τις σχετικές γνώσεις», επισήμανε ο κ. Κουτσιουμπέλης και κατήγγειλε ότι έχει γίνει μια στροφή στο παλιό εμπειρικό μοντέλο διοίκησης με επιλογή προσώπων μέσα από μια δεξαμενή «κομματικών» φίλων και στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Και κατέληξε: «Η κατάσταση αυτή είναι χαρά όλων όσοι παρασιτούν εις βάρος του Δημοσίου και είναι θέμα πολιτικής βούλησης και όχι αλλαγής του νομικού προσώπου των νοσοκομείων να επιλυθεί το πρόβλημα».
Δ. Αβραμόπουλος: Ειδική εκπαίδευση των στελεχών Υγείας
Για τις συχνές αλλαγές των διοικητών στα νοσοκομεία, ο υπ. Υγείας Δημ. Αβραμόπουλος δήλωσε στην «Κ» τα εξής: «Θεωρούμε την επιλογή διοικητών στα νοσοκομεία εξαιρετικής σημασίας παράγοντα για την υλοποίηση των πολιτικών μας στον χώρο της Υγείας. Για τον σκοπό αυτό, προχωρούμε στην ίδρυση ειδικού τμήματος στο πλαίσιο της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) που θα έχει αποκλειστική αποστολή την εκπαίδευση των στελεχών που θα αναλάβουν καθήκοντα διοικητών στα νοσοκομεία. Βασικοί παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη για την αξιολόγηση των διοικητών είναι η αποτελεσματικότητά τους στη διοίκηση των νοσοκομείων, η συνέπειά τους στην ορθή διαχείριση του δημοσίου χρήματος και την εξοικονόμηση πόρων που αυτή συνεπάγεται, η ικανότητά τους για τη διασφάλιση της εργασιακής ειρήνης, που σε κάθε περίπτωση αποτελεί προαπαιτούμενο για την αποδοτική λειτουργία των νοσοκομείων, καθώς επίσης και η δυνατότητά τους να αναδεικνύουν το νοσοκομείο σε οργανικό τμήμα της τοπικής κοινωνίας. Στα προσόντα των διοικητών των νοσοκομείων που σε κάθε περίπτωση αξιολογούνται, σημαντική θέση έχει η ευρύτερη μόρφωση και οι γνώσεις τους, η εμπειρία τους σε ζητήματα διοίκησης, ενώ θετικά προσμετράται και η εξοικείωσή τους με τον χώρο της Υγείας. Κύριο κριτήριο στις επιλογές μας και πρώτιστο για εμάς ζητούμενο είναι η εξεύρεση και τοποθέτηση των ανθρώπων αυτών που με τις γνώσεις και την εργασία τους θα εξυπηρετήσουν το δημόσιο συμφέρον και θα συνδράμουν στην ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας».