Τα σενάρια για το ασφαλιστικό

Του Θεόφιλου Σιχλετίδη

Όσον αφορά τις παραμέτρους και το βάθος των αλλαγών, το επιτελείο του Ανδρέα Λοβέρδου εξετάζει τουλάχιστον δύο σενάρια και στις προθέσεις της κυβέρνησης φαίνεται πως βρίσκεται η αποφυγή ενός δεύτερου σοκ έπειτα από αυτό της Τετάρτης με τα εισοδηματικά και φορολογικά μέτρα. Με δεδομένο ότι η Κομισιόν δεν ασκεί ασφυκτικές πιέσεις στην Ελλάδα για «εδώ και τώρα» δομικές αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, η κυβέρνηση αναμένεται να προχωρήσει σε ελιγμούς, για να μετριάσει τις αντιδράσεις των συνδικάτων: Στις 16 Μαρτίου θα παραδοθεί στο υπουργείο Εργασίας το πόρισμα της επιτροπής των εμπειρογνωμόνων για το ασφαλιστικό και ο Ανδρέας Λοβέρδος θα το φέρει προς συζήτηση στο υπουργικό συμβούλιο. Από την πλευρά της κυβέρνησης θα διευκρινιστεί πως το πόρισμα δεν είναι δεσμευτικό και όλες οι προτάσεις θα τεθούν σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους με ορίζοντα τα μέσα Μαΐου για την κατάθεση νομοσχεδίου στη Βουλή. Μέσα σε αυτό το δίμηνο θα κριθεί ποιο σενάριο θα αποτελέσει τη βάση για τη μεταρρύθμιση.

1. Τα όρια: Σύμφωνα με το πιο «ήπιο» σενάριο από 1.1.2011 θα επανέλθει σε εφαρμογή ο νόμος Πετραλιά με άμεση επίπτωση την αύξηση του εργασιακού βίου των γυναικών με ανήλικα παιδιά σταδιακά κατά πέντε χρόνια. Από το 2013 θα αρχίσει η αύξηση του ορίου ηλικίας για όσους συνταξιοδοτούνται με 35ετία από τα 58 στα 60 έτη με την πρόσθεση επιπλέον ενός εξαμήνου κάθε χρόνο. Για τον περιορισμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων θα θεσπιστούν αντικίνητρα σε όλα τα ταμεία, κυρίως η μείωση κατά 6% των συντάξιμων αποδοχών για κάθε χρόνο πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας. Για το δημόσιο έχει «κλειδώσει» η εξίσωση των ορίων για τα δύο φύλα κλιμακωτά από το 2013, ώστε το 2018 ή και νωρίτερα το γενικό όριο συνταξιοδότησης των γυναικών να φτάσει τα 65 έτη. Το πιο «σκληρό» σενάριο προβλέπει το όριο των 62 ετών για συνταξιοδότηση με 35ετία και των 60 για την 37ετία, καθιερώνοντας εμμέσως τα 40 χρόνια εργασιακού βίου για την πλήρη συνταξιοδότηση.

2. Οι συντάξεις: Το «ήπιο» σενάριο προβλέπει μία μεταβατική περίοδο, μάλλον μέχρι το 2018, κατά την οποία θα καταργηθεί ο υπολογισμός της σύνταξης στη βάση της καλύτερης πενταετίας της τελευταίας δεκαετίας του εργασιακού βίου και θα υπολογίζεται στη βάση της τελευταίας δεκαετίας. Από το 2018 και μετά θα εφαρμοστεί το νέο σύστημα απονομής βασικής και ανταποδοτικής σύνταξης. Η βασική, ύψους 360 ευρώ για το 2010, θα κατοχυρώνεται μετά 15 χρόνια εργασίας και θα καταβάλλεται μαζί με την ανταποδοτική μετά τουλάχιστον 33 χρόνια εργασίας και όχι πριν από τα 60 έτη. Το «σκληρό» σενάριο θέτει πιο άμεσα τον υπολογισμό της σύνταξης στη βάση όλου του εργασιακού βίου και προβλέπει την καταβολή της βασικής σύνταξης στα 65 έτη και μόνο εάν πληρούνται κριτήρια, όπως το να είναι η ανταποδοτική μικρότερη των 600 ευρώ για το 2010 και ο εν δυνάμει δικαιούχος να μην έχει μεγάλη ακίνητη περιουσία. Με το «ήπιο» σενάριο οι απώλειες στις συντάξιμες αποδοχές σύμφωνα με το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ και την εμπειρία από την Ιταλία και την Αυστρία θα φτάσουν το 20% των σημερινών αποδοχών. Με το «σκληρό» θα ξεπεράσουν το 30%.

3. Οι πόροι: Σύμφωνα με το «ήπιο» σενάριο μέχρι το 2013 θα επιδιωχθεί τα ταμεία να ενισχυθούν με τους πόρους που διαφεύγουν από αυτά εξαιτίας της εισφοροδιαφυγής. Θα αναζητηθεί ένα ποσό που ξεπερνά τα 12 δισ. ευρώ μέσα από ένα ενιαίο σύστημα ρύθμισης και αποπληρωμής των οφειλών στα ασφαλιστικά ταμεία για 350.000 επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους. Υποστηρικτικά στη ρύθμιση από το Φεβρουάριο έχουν αρχίσει έλεγχοι σε επιχειρήσεις από μικτά κλιμάκια του ΙΚΑ και του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας. Στο υπουργείο Εργασίας προσδοκούν το υπουργείο Οικονομικών να δώσει το πράσινο φως, ώστε από το 2012 να θεσπιστεί ένας νέος πόρος για τα ασφαλιστικά ταμεία, που θα μπορούσε να προκύψει είτε από κάποιον ειδικό φόρο κατανάλωσης είτε από το να γίνει μόνιμη η έκτακτη εισφορά του 1% σε φορολογούμενους που δηλώνουν ατομικά εισοδήματα πάνω από 100.000 ευρώ. Με το «σκληρό» σενάριο τα ασφαλιστικά ταμεία θα κληθούν από μόνα τους να αντιμετωπίσουν την έκρηξη των συνταξιοδοτήσεων όσων μπήκαν στην αγορά εργασίας στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Σε αυτήν την περίπτωση δεν αποκλείεται ακόμη και η εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων των ταμείων. Σύμφωνα με μία ακραία εκδοχή αυτού του σεναρίου, που συζητήθηκε πάντως στο πλαίσιο της επιτροπής των εμπειρογνωμόνων, θα καταργηθούν οι εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές, οι οποίες θα αντικατασταθούν από ασφαλιστικό φόρο επί του τζίρου τους, παράλληλα με το άνοιγμα ατομικού ασφαλιστικού λογαριασμού για κάθε εργαζόμενο.