Με σοβαρές ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό λειτουργούν οι υπηρεσίες ταξιδιωτικής ιατρικής στην Ελλάδα. Παρότι κάθε χρόνο περισσότεροι από 1.000.000 Έλληνες ταξιδεύουν σε χώρες του εξωτερικού, εκ των οποίων κάποιες είναι εξωτικές και μπορεί να επιφυλάσσουν κινδύνους για την υγεία τους, οι δομές ταξιδιωτικής ιατρικής, που ανήκουν στις διευθύνσεις Υγείας των νομαρχιών, δεν λειτουργούν επαρκώς, ώστε να καλύψουν τις υπάρχουσες ανάγκες.
Της Νικολέτας Μπούκα
Η έλλειψη εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού, η διενέργεια εμβολίων από μη ιατρικό προσωπικό, η απουσία εργαστηριακής υποδομής και χώρων εξέτασης και η μη πρόσβαση στο διαδίκτυο για τη συνεχή ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας για τα νεότερα δεδομένα είναι μόνο μερικά από τα “αγκάθια” των υπηρεσιών ταξιδιωτικής ιατρικής στη χώρα μας. Αμελείς, όμως, είναι και οι ίδιοι οι έλληνες ταξιδιώτες, καθώς λιγότερο από το 5% αυτών που ταξιδεύουν σε προορισμούς υψηλού κινδύνου αναζητούν συμβουλές και οδηγίες πριν την αναχώρησή τους. Μάλιστα, αυτοί που συνήθως ζητούν συμβουλές πριν το ταξίδι είναι μεσήλικες τουρίστες, οι οποίοι ταξιδεύουν για διακοπές και για μικρό χρονικό διάστημα και οι οποίοι διαμένουν σε ξενοδοχεία αστικών περιοχών.
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από έρευνα που πραγματοποίησε το Γραφείο Ταξιδιωτικής Ιατρικής του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.) του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης σε συνολικά 50 διευθύνσεις Υγείας νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων της χώρας μας. Συγκεκριμένα, από τις 50 αυτές διευθύνσεις Υγείας, οι 20 δεν διαθέτουν νομίατρο, οι 34 δεν έχουν μόνιμο γιατρό, ενώ 8 δεν έχουν καθόλου γιατρό.
Παράλληλα, οι χώροι όπου στεγάζονται οι δομές ταξιδιωτικής ιατρικής είναι γραφεία των υγειονομικών διευθύνσεων, τα οποία σε μερικές περιπτώσεις διαθέτουν μόνο ένα απλό εξεταστικό κρεβάτι, αν και όλα διαθέτουν ψυγείο για τη φύλαξη των εμβολίων (τα περισσότερα χωρίς σύστημα συναγερμού). Επίσης, σχεδόν στο 50% των κτιρίων δεν υπάρχει ηλεκτρονικός υπολογιστής, επομένως δεν υπάρχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, ώστε το προσωπικό να μπορεί να ενημερώνεται σχετικά με τα νεότερα δεδομένα για επιδημίες και ασθένειες.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι νομίατροι των διευθύνσεων Υγείας είναι συνήθως υγιεινολόγοι, χωρίς ειδική εκπαίδευση στον τομέα ταξιδιωτικής ή τροπικής ιατρικής. Το ίδιο ισχύει και για το παραϊατρικό προσωπικό. Αποτέλεσμα είναι να μην παρέχονται ασφαλείς υπηρεσίες σε ταξιδιώτες με ιδιαιτερότητες (για παράδειγμα, έγκυες, άτομα με αλλεργία σε εμβόλια, ανοσοκατασταλμένους και άλλους).
Η ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ
Επίσης, η περίθαλψη των ταξιδιωτών που έχουν νοσήσει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους γίνεται συνήθως σε μονάδες χωρίς ειδική κλινική εμπειρία και εργαστηριακή υποδομή, στο προσωπικό των οποίων δεν έχει προσφερθεί ειδική εκπαίδευση για τη διάγνωση και αντιμετώπιση εισαγόμενων νοσημάτων.
Αναφορικά με τα ιατρεία ταξιδιωτικής ιατρικής που λειτουργούν στον ιδιωτικό τομέα, η έρευνα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. δείχνει ότι αυτά δεν διαθέτουν όλα τα απαιτούμενα εμβόλια και φάρμακα, παρά μόνο όσα κυκλοφορούν στο εμπόριο. Αποτέλεσμα είναι να προβαίνουν μόνο στην εκτίμηση κινδύνου για τον ταξιδιώτη και στην παροχή γενικών οδηγιών προφύλαξης και μόνο σε περιορισμένη χορήγηση εμβολιαστικής κάλυψης.
ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ
Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό στις δομές ταξιδιωτικής ιατρικής στη χώρα μας αναμένεται να δώσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ταξιδιωτική Υγεία 2008 – 2012 που έχει εκπονήσει το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Το σχέδιο προβλέπει εκσυγχρονισμό των υπαρχουσών δομών, ίδρυση νέων ιατρείων ταξιδιωτικής ιατρικής σε κέντρα υγείας, δημοτικά ιατρεία και νοσοκομεία, αλλά και λειτουργία δικτύου εργαστηρίων για τροπικά νοσήματα.
Εξάλλου, στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης προβλέπεται η δημιουργία νομικού πλαισίου για την ίδρυση και λειτουργία ιατρείων ταξιδιωτικής ιατρικής κρατικών και ιδιωτικών φορέων και εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας που ασχολούνται με το συγκεκριμένο αντικείμενο.
Ιδιαίτερη βαρύτητα θα δοθεί και στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των ίδιων των ταξιδιωτών, ώστε να αποκτήσουν αγωγή υγείας, μέσω ενημερωτικών εντύπων, ίντερνετ και ντοκιμαντέρ. Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση, όμως, θα γίνει και στους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στις τουριστικές επιχειρήσεις, ώστε να γνωρίζουν τους κινδύνους της υγείας στους ταξιδιωτικούς προορισμούς.
Το συνολικό κόστος του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ταξιδιωτική Υγεία 2008-20012 ανέρχεται σε 6.923.427 ευρώ.
- Σύγχρονες ταξιδιωτικές νόσοι. Όπως προκύπτει από στοιχεία του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., το πιο συχνό πρόβλημα των ταξιδιωτών είναι τα ατυχήματα και ακολουθούν τα εξής λοιμώδη νοσήματα: διάρροια των ταξιδιωτών, αναπνευστικές λοιμώξεις, κοινό κρυολόγημα, γρίπη, λεγιονέλλωση, φυματίωση και ελονοσία. Βέβαια, υπάρχουν και τα νοσήματα που προλαμβάνονται με εμβολιασμό και είναι τα εξής: ηπατίτιδα Α, ηπατίτιδα Β, τυφοειδής πυρετός, μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος, κίτρινος πυρετός, χολέρα, πολιομυελίτιδα, διφθερίτιδα, ιλαρά, ιαπωνική εγκεφαλίτιδα, εγκεφαλίτιδα από κρότωνες και λύσσα. “Διεθνώς υπάρχει αύξηση του τουρισμού και της μετακίνησης πληθυσμών. Συνεπώς, όλες οι χώρες προσπαθούν να οργανωθούν και να λάβουν μέτρα για την πρόληψη της υγείας των ταξιδιωτών, αλλά και τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας της χώρας στην οποία επιστρέφουν οι ταξιδιώτες. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ελλάδα. Δηλαδή έχουμε αύξηση των ταξιδιών και αύξηση των προτιμήσεων προς τις εξωτικές χώρες, όπου εγκυμονούν και κάποιοι κίνδυνοι για την υγεία. Συνεπώς, υπάρχει ανάγκη για ανάπτυξη της ταξιδιωτικής ιατρικής”, εξηγεί στην “ΜτΚ” η κ. Ανδριάνα Παυλή, υπεύθυνη του Γραφείου Ταξιδιωτικής Ιατρικής του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, που λειτουργεί από το 2003 και είναι το μοναδικό κεντρικό γραφείο για την ταξιδιωτική ιατρική. Παράλληλα, επισημαίνει ότι οι Έλληνες τις περισσότερες φορές αδιαφορούν για την υγεία τους πριν κάνουν ένα ταξίδι και δεν ζητούν συμβουλές και οδηγίες.