p> Κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή από τον Υπουργό Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης Καθηγητή κ. Προκόπη Παυλόπουλο το σχέδιο του νέου Υπαλληλικού Κώδικα. Επισημαίνεται ότι το σχέδιο του νέου Υπαλληλικού Κώδικα ολοκληρώθηκε με συναινετικές, στη συντριπτική πλειοψηφία των διατάξεων, διαδικασίες, ύστερα από μία γόνιμη συνεργασία με την ΑΔΕΔΥ. Και αυτό έχει μεγάλη σημασία, διότι η συναίνεση αποτελεί προϋπόθεση για τη διαμόρφωση ενός μακρόπνοου θεσμικού πλαισίου ως προς την υπηρεσιακή κατάσταση των δημόσιων υπαλλήλων.
Ι. 1. Η ψήφιση του νέου Υπαλληλικού Κώδικα εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρύτερης διοικητικής μεταρρύθμισης που βρίσκεται σ’ εξέλιξη. Και έρχεται να συμβάλει στην αντιμετώπιση μιας σειράς από διαρθρωτικά προβλήματα που υπάρχουν, όπως είναι η κακή οργάνωση και ο συγκεντρωτισμός των δημοσίων υπηρεσιών, η έλλειψη εμπιστοσύνης στις κρατικές υπηρεσίες, η έλλειψη αξιολόγησης, η αναξιοκρατία, η απουσία ελέγχων και κυρώσεων και τελικά η διαφθορά.
2. Πολλές προσπάθειες έγιναν στο παρελθόν για την κατάρτιση ενός άρτιου Υπαλληλικού Κώδικα. Με τον ν. 964/1917 συγκροτήθηκε η πρώτη σχετική νομοπαρασκευαστική επιτροπή, η οποία ολοκλήρωσε το έργο της το 1923, χωρίς όμως ν’ αποτελέσει, τελικά, το πόρισμά της νόμο του κράτους. Ατυχή κατάληξη είχαν και ανάλογες προσπάθειες που έγιναν το 1931, το 1936 και το 1947, αφού επρόκειτο για ταραγμένες και εθνικά δύσκολες περιόδους της ελληνικής ιστορίας. Μετά από αλλεπάλληλες επεξεργασίες φθάσαμε στον ν. 1811/1951 «Περί κώδικος καταστάσεως δημοσίων πολιτικών διοικητικών υπαλλήλων», στη νομοθετική αρτιότητα του οποίου συνέβαλε καθοριστικά ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και επ. Πρόεδρος του ΣτΕ Καθηγητής Μ. Στασινόπουλος. Ακολούθησε η κωδικοποίηση του π.δ. 611/1977 για να φθάσουμε στον ισχύοντα Υ.Κ. (ν. 2683/1999), ο οποίος ψηφίσθηκε από τη Βουλή, μετά από επεξεργασία από Επιτροπή που διήρκεσε τριάμισι περίπου χρόνια.
3. Ωστόσο, η ανάγκη αναμόρφωσης και του ν. 2683/1999 κατέστη επιτακτική, προκειμένου να ενισχυθεί η λειτουργικότητα, η παραγωγικότητα, η διαφάνεια και η αξιοκρατική ανάδειξη των στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης για τους ακόλουθους κυρίως λόγους:
Αποτελούσε γενικότερο αίτημα, τόσο της ΑΔΕΔΥ όσο και των αρμόδιων υπηρεσιών των Υπουργείων, αφού είχε γίνει πλέον αντιληπτό ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο επέτρεπε την εκδήλωση και συντήρηση πολλών παθογενειών, με προεξάρχουσα την έλλειψη συνέχειας, οι οποίες αποτελούσαν ανασταλτικό παράγοντα στην προσπάθεια της Δημόσιας Διοίκησης ν’ ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του πολίτη. Βασικό πρόβλημα ήταν ο κομματισμός, η απουσία κινήτρων, η πελατειακή λογική του «βολέματος» των ημετέρων.
Ανάγκη εναρμόνισης διατάξεων του Υπαλληλικού Κώδικα:
α) Με το κοινοτικό δίκαιο (ιδίως σε ό,τι αφορά τα θέματα του ανώτατου ορίου ηλικίας διορισμού, της χορήγησης γονικών αδειών εναλλακτικά και στον σύζυγο δημόσιο υπάλληλο κλπ.).
β) Με την πρόσφατη νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας και των λοιπών διοικητικών δικαστηρίων (π.χ. πειθαρχικό δίκαιο).
Επανεξέταση του πλαισίου διευκολύνσεων των υπαλλήλων με οικογενειακές υποχρεώσεις, καθώς και όσων έχουν ανάγκη μεγαλύτερης προστασίας (π.χ. πολύτεκνοι, μονογονεϊκές οικογένειες, άγαμη μητέρα κλπ.) και εισαγωγή δέσμης ρυθμίσεων κοινωνικού χαρακτήρα.
Ορθολογικότερη αναμόρφωση θεμάτων, με βάση την εμπειρία της προηγούμενης εξαετίας (π.χ. έλεγχος δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης, επαναφορά στην υπηρεσία εκπεσόντων κλπ).
Συμπλήρωση των ρυθμίσεων με νέα θέματα που εντοπίσθηκαν κατά την εφαρμογή τους ή ανέκυψαν μεταγενέστερα (π.χ. σύστημα χορήγησης αναρρωτικών αδειών, μετατάξεις από φορέα σε φορέα κλπ.).
Κωδικοποίηση τροποποιήσεων που έγιναν στο θεσμικό πλαίσιο της υπηρεσιακής κατάστασης των δημοσίων υπαλλήλων με ειδικούς νόμους, οι οποίες δυσχέραναν το έργο του εφαρμοστή του δικαίου και έδιναν την εντύπωση μεμονωμένων και εμβαλωματικών παρεμβάσεων.
Εναρμόνιση με το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007-2013, και ιδίως με την αναπτυξιακή προτεραιότητα της «Βελτίωσης της Διοικητικής Ικανότητας της Δημόσιας Διοίκησης», προκειμένου να καταστεί η Δημόσια Διοίκηση μοχλός για την επιτυχία του συνόλου των μεταρρυθμίσεων, με όρους καλύτερης εξυπηρέτησης του πολίτη και εμπέδωσης της αρχής διαφάνειας στη Δημόσια Διοίκηση.
ΙΙ. Επιμέρους ρυθμίσεις – Οι βασικές καινοτομίες του νέου Υ.Κ.
Με βάση τους παραπάνω άξονες, το σχέδιο του νέου Υπαλληλικού Κώδικα περιλαμβάνει μία σειρά σημαντικών καινοτομιών – πάνω από πενήντα (50) – κυριότερες από τις οποίες είναι οι ακόλουθες τριάντα (30):
1. Ισότητα και αξιοκρατία σε όλα τα θέματα της υπηρεσιακής κατάστασης των δημοσίων υπαλλήλων
Στο άρθρο 1 προστίθεται στις αρχές της αξιοκρατίας, της κοινωνικής αλληλεγγύης και της μέγιστης δυνατής απόδοσης κατά την εργασία, που διέπουν την πρόσληψη και την υπηρεσιακή κατάσταση των δημοσίων υπαλλήλων, και η αρχή της ισότητας. Με τον τρόπο αυτόν δηλώνεται πανηγυρικά εξαρχής ότι στο πλαίσιο του νέου Κώδικα η ίση μεταχείριση των όμοιων περιπτώσεων και η μη αναγνώριση αδικαιολόγητων και μη αντικειμενικών προνομίων αποτελεί κατευθυντήρια αρχή, αλλά και δέσμευση για όλα τα διοικητικά όργανα.
2. Ανώτατο όριο ηλικίας διορισμού
Στο άρθρο 6 απαλείφεται το ανώτατο όριο ηλικίας διορισμού. Ανώτατα όρια ηλικίας διορισμού μπορούν να καθορίζονται με τις οικείες προκηρύξεις, ύστερα από γνώμη του οικείου φορέα και απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, εφόσον απαιτούνται από τη φύση και τις ιδιαιτερότητες των καθηκόντων των προς πλήρωση θέσεων.
3. Συμμετοχή των συνδικαλιστικών οργάνων στον προγραμματισμό των προσλήψεων
Στο άρθρο 11 παρ. 1 προστίθεται ότι για τον ετήσιο προγραμματισμό προσλήψεων προσωπικού στις δημόσιες υπηρεσίες και τα ν.π.δ.δ. απαιτείται υποχρεωτικώς η γνώμη της οικείας συνδικαλιστικής οργάνωσης, δεδομένου ότι οι υπάλληλοι που απασχολούνται σε κάθε φορέα γνωρίζουν πολύ καλά τις πραγματικές ελλείψεις και τα κενά που υπάρχουν. ¶λλωστε, η πρόβλεψη αυτή περιορίζει τα περιθώρια της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας να προβαίνει σε προσλήψεις που δεν συνάδουν με τις πραγματικές ανάγκες του κάθε φορέα.
4. Διαφάνεια στην περιουσιακή κατάσταση των δημόσιων υπαλλήλων
Στο άρθρο 28 επανακαθορίζεται ο τρόπος δήλωσης της περιουσιακής κατάστασης των υπαλλήλων, των συζύγων τους και των ανήλικων τέκνων τους, προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της διαφάνειας. Οι εν λόγω δηλώσεις συντάσσονται σε ειδικό έντυπο και αποστέλλονται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, ενώ ο έλεγχός τους ανατίθεται σε ειδική υπηρεσία ελέγχων του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, η οποία έχει την αναγκαία υποδομή για να προβαίνει με ταχύτητα και ασφάλεια στις αναγκαίες καταχωρίσεις και διασταυρώσεις. Με τον τρόπο αυτόν θα εκλείψει το φαινόμενο που παρατηρείται εδώ και πολλά χρόνια, να στοιβάζονται οι ετήσιες δηλώσεις, χωρίς να γίνονται ουσιαστικοί έλεγχοι, αλλά μόνο δειγματοληπτικοί έλεγχοι.
Επισημαίνεται ότι, με τον ν. 3491/2006, έχει ήδη αναβαθμισθεί ο έλεγχος περιουσιακής κατάστασης («πόθεν έσχες») εκείνων των στελεχών που υπηρετούν σε θέσεις ευθύνης στις πιο κρίσιμες συναλλαγές για τους Πολίτες: Τους Προϊσταμένους των Δ.Ο.Υ., των Επιθεωρήσεων, των Ελεγκτικών Σωμάτων και των Πολεοδομιών. Με το νέο σύστημα, τον έλεγχο της περιουσιακής κατάστασης των παραπάνω προσώπων τον αναλαμβάνει ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης. Αυτό θα συμβάλει στο να γίνουν ουσιαστικοί και σε βάθος οι έλεγχοι εκεί ακριβώς που υπάρχει το πρόβλημα. Και αυτό γιατί:
Πρώτον, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης έχει αυξημένες πειθαρχικές και ελεγκτικές αρμοδιότητες σε σχέση με τους υπόλοιπους ελεγκτικούς μηχανισμούς και μπορεί, με τη θεσμική ενίσχυση που του εξασφαλίσαμε, να προβαίνει σε άρση του φορολογικού και του τραπεζικού απορρήτου, να διασταυρώνει και να συγκρίνει στοιχεία άμεσα και με ταχύτητα.
Δεύτερον, στο στόχαστρο του Γενικού Επιθεωρητή μπαίνει πλέον όχι το σύνολο των υπαλλήλων, αλλά εκείνοι οι υπάλληλοι που προΐστανται καίριων υπηρεσιών, οι συναλλαγές με τις οποίες έχουν μεγάλη σημασία για τον Πολίτη, όπως είναι ιδίως οι Εφορίες και οι Πολεοδομίες. Αυτό σημαίνει ότι οι έλεγχοι εξατομικεύονται, αποκτούν συγκεκριμένη στόχευση και επικεντρώνονται εκεί ακριβώς όπου υπάρχει το πρόβλημα. ¶λλωστε, το γεγονός ότι περιορίζεται ο κύκλος των ελεγχόμενων προσώπων σε σχέση με το σύνολο των υπαλλήλων λειτουργεί ανασταλτικά.
Τρίτον, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης είναι ένα όργανο του οποίου οι εγγυήσεις προσεγγίζουν αυτές της Ανεξάρτητης Αρχής, δεδομένου ότι βρίσκεται εκτός Δημόσιας Διοίκησης. Έτσι, σταματά το παράδοξο φαινόμενο ελέγχων και ελεγχόμενος να ανήκουν στον ίδιο φορέα, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετες δυσχέρειες στη συλλογή στοιχείων και στην αποτελεσματικότητα των ελέγχων.
5. Ανάθεση καθηκόντων άλλου κλάδου ή ειδικότητας
Στο άρθρο 30 η ανάθεση καθηκόντων άλλου κλάδου ή ειδικότητας επιτρέπεται για χρονικό διάστημα δύο μηνών, ύστερα από αιτιολογημένη απόφαση του οικείου προϊσταμένου.
6. Διευκολύνσεις για όσους υπηρετούν σε προβληματικές, άγονες και νησιωτικές περιοχές
Στο άρθρο 37 προβλέπεται ότι κώλυμα εντοπιότητας δεν επιτρέπεται να θεσπισθεί για τους προϊσταμένους οργανικών μονάδων που υπηρετούν σε υπηρεσίες που βρίσκονται σε Δήμους ή Κοινότητες άγονων, προβληματικών ή νησιωτικών περιοχών με πληθυσμό μέχρι 3.000 κατοίκους .
7. Επιμήκυνση της προθεσμίας παραγραφής για αξιώσεις του Δημοσίου κατά υπαλλήλων
Στο άρθρο 38 προβλέπεται ότι η αξίωση του Δημοσίου κατά υπαλλήλων του για αποζημίωση στις περιπτώσεις αστικής ευθύνης παραγράφεται πλέον σε πέντε έτη αντί των δύο (2) ετών που ήδη ισχύουν. Η δε πενταετία αρχίζει αφότου το αρμόδιο όργανο για την υποβολή της αίτησης καταλογισμού έλαβε γνώση της ζημιάς και του λόγου αυτής.
8. Απλούστευση της διαδικασίας μονιμοποίησης
Στο άρθρο 40 απλουστεύεται η διαδικασία μονιμοποίησης των υπαλλήλων. Ειδικότερα, η μονιμοποίηση πραγματοποιείται αυτοδικαίως με τη συμπλήρωση διετούς υπηρεσίας, εκτός και αν συντρέχουν ειδικοί λόγοι (π.χ. πειθαρχική ποινή, πειθαρχική εκκρεμότητα και δυσμενής έκθεση αξιολόγησης), οπότε για τη μονιμοποίηση αποφαίνεται το οικείο υπηρεσιακό συμβούλιο.
9. Τήρηση όρων υγιεινής και ασφάλειας στις δημόσιες υπηρεσίες
Στο άρθρο 44 προβλέπεται η έκδοση προεδρικού διατάγματος, ύστερα από γνώμη της ΑΔΕΔΥ, με το οποίο θα συσταθεί ειδική οργανική μονάδα στο ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. με αρμοδιότητα την εποπτεία και τήρηση των όρων υγιεινής και ασφάλειας του χώρου εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων.
10. Διευκολύνσεις στο καθεστώς των αδειών, ιδίως για τις επικίνδυνες και ανθυγιεινές εργασίες
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης του κοινωνικού χαρακτήρα των ρυθμίσεων του νέου Υπαλληλικού Κώδικα το άρθρο 48 προβλέπει:
α) Το δικαίωμα χορήγησης κανονικής άδειας στους υπαλλήλους δύο (2) μήνες μετά το διορισμό τους, σε αντίθεση με την ισχύουσα διάταξη που προβλέπει τη συμπλήρωση ενός έτους δημόσιας πραγματικής υπηρεσίας για τη χορήγηση της εν λόγω άδειας. Η άδεια αυτή ορίζεται σε δύο ημέρες για κάθε μήνα υπηρεσίας.
β) Η δυνατότητα προσαύξησης της κανονικής άδειας για τους υπαλλήλους που απασχολούνται σε επικίνδυνες και ανθυγιεινές εργασίες, ύστερα από έκδοση σχετικού προεδρικού διατάγματος, με πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
11. Κίνητρα για την εξοικείωση των υπαλλήλων με τις νέες τεχνολογίες
Στο άρθρο 50 καθιερώνεται η υποχρεωτική χορήγηση ειδικής άδειας μιας (1) ημέρας ανά δίμηνο σε υπαλλήλους που χειρίζονται ηλεκτρονικούς υπολογιστές και απασχολούνται μπροστά σε οθόνη για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των πέντε ωρών ημερησίως.
12. Ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της κοινωνικής αλληλεγγύης, στον νέο Υπαλληλικό Κώδικα (άρθρο 50) προβλέπεται η χορήγηση ειδικής άδειας δύο (2) ημερών με πλήρεις αποδοχές στις περιπτώσεις όπου ο υπάλληλος μετέχει σε οργανωμένη ομαδική αιμοληψία ή ανταποκρίνεται σε πρόσκληση από υπηρεσία αιμοληψίας για κάλυψη έκτακτης ανάγκης.
13. Το κοινωνικό πρόσωπο του νέου Υ.Κ.: Μέριμνα για τις πολύτεκνες και μονογονεϊκές οικογένειες – Ισότητα ευκαιριών στις γυναίκες και τους άνδρες
Στο πλαίσιο της υποστήριξης της προσπάθειας της γυναίκας να συνδυάσει την οικογενειακή και την επαγγελματική ζωή, αλλά και της ειδικής πρόνοιας για τις οικογένειες εκείνες, οι οποίες χρειάζονται μεγαλύτερη προστασία (μονογονεϊκές οικογένειας, πολύτεκνες, τρίτεκνες, άγαμες μητέρες, χήρες, γυναίκες με αναπηρίες κλπ.) προωθούνται οι ακόλουθες καινοτομίες (άρθρο 53 Υ.Κ.):
Χορήγηση γονικής άδειας και στον πατέρα. Ειδικότερα, αναγνωρίζεται αυτοτελές δικαίωμα χορήγησης της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής τέκνου των εννέα μηνών και στον πατέρα υπάλληλο, εφόσον δεν κάνει χρήση η μητέρα υπάλληλος. Το ίδιο δικαίωμα αναγνωρίζεται και στο μοναδικό γονέα των μονογονεϊκών οικογενειών.
Για τις μητέρες που είναι άγαμες ή χήρες ή με αναπηρία 67% και άνω προσαυξάνεται η διευκόλυνση του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής τέκνου κατά έξι (6) μήνες ή ένα (1) μήνα αντίστοιχα.
Αμείβονται οι τρεις πρώτοι μήνες της γονικής άδειας ανατροφής παιδιών στους πολύτεκνους και τρίτεκνους γονείς. (Στις λοιπές περιπτώσεις η άδεια ανατροφής είναι χωρίς αποδοχές). Για κάθε παιδί, πέραν του τρίτου, η μετά τον τοκετό άδεια προσαυξάνεται κατά δύο ακόμη μήνες. Η άδεια αυτή αποτελεί μέρος της συνολικής άδειας άνευ αποδοχών που μπορεί να χορηγείται για την ανατροφή τέκνου ηλικίας έως και έξι ετών.
Προβλέπεται η περαιτέρω παράταση της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου εργασίας για δύο ακόμη έτη στην περίπτωση γέννησης τέταρτου τέκνου.
Παρέχονται διευκολύνσεις στη μητέρα που υιοθετεί τέκνο, προκειμένου να καταστεί ομαλή η μετάβαση στη νέα οικογενειακή της ζωή, εφόσον το υιοθετημένο τέκνο είναι ηλικίας έως έξι (6) ετών. Ένας μήνας από την άδεια αυτή μπορεί να καλύπτει απουσία της υπαλλήλου κατά το προ της υιοθεσίας διάστημα.
14. Εγγυήσεις για την αποτροπή καταχρήσεων στις άδειες των δημοσίων υπαλλήλων
Στο άρθρο 55 προβλέπεται ότι σε περίπτωση βραχυχρόνιας αναρρωτικής άδειας πριν ή μετά από αργία ή ανάμεσα σε δύο αργίες, ο υπάλληλος παραπέμπεται υποχρεωτικά για εξέταση στην οικεία υγειονομική επιτροπή, προς αποφυγή καταχρήσεων. Κατά τα ίδια διαστήματα ο υπάλληλος δεν μπορεί να πάρει αναρρωτική άδεια με υπεύθυνη δήλωσή του.
Αναρρωτική άδεια πέραν των δέκα (10) ημερών κατ’ έτος χορηγείται ύστερα από γνωμάτευση της οικείας υγειονομικής επιτροπής, με εξαίρεση την περίπτωση που η άδεια χορηγείται βάσει γνωμάτευσης του διευθυντή κλινικής δημόσιου νοσοκομείου και εφόσον πρόκειται για νοσηλεία επτά (7) ημερών τουλάχιστον, ή κατόπιν χειρουργικής επέμβασης.
Αναρρωτική άδεια διάρκειας πέραν του ενός (1) μηνός για ψυχική νόσο δεν χορηγείται, αν δεν έχει προηγηθεί νοσηλεία σε δημόσιο νοσοκομείο. Παράτασή της ή χορήγηση νέας άδειας, εφόσον υπερβαίνει, συνολικώς ή τμηματικώς, τον ένα (1) μήνα μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος χορηγείται, ύστερα από αναλυτική έκθεση θεράποντος ιατρού και έκθεση εξέτασης λειτουργικότητας του ασθενούς, το περιεχόμενο των οποίων καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Με την ίδια απόφαση ορίζονται τα όργανα που δικαιούνται να προβαίνουν σε εξέταση λειτουργικότητας του ασθενούς, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια (άρθρο 56).
15. Κίνητρα για επιμόρφωση και μετεκπαίδευση των υπαλλήλων
Στο άρθρο 58 επαναπροσδιορίζονται οι όροι χορήγησης της άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης, καθώς και το ποσοστό προσαύξησης των αποδοχών των υπαλλήλων που την λαμβάνουν. Ειδικότερα, δεν χορηγείται άδεια για μετεκπαίδευση ή μεταπτυχιακή εκπαίδευση, αν ο χρόνος υπηρεσίας που απομένει μετά το πέρας της άδειας είναι μικρότερος του τετραπλασίου της χρονικής της διάρκειας. Επίσης η εν λόγω άδεια δεν χορηγείται σε δόκιμους υπαλλήλους.
Όσον αφορά την προσαύξηση των αποδοχών, αυτή προσδιορίζεται στο 20% (πριν ήταν 15%) για τη χορήγηση άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης στο εσωτερικό. Η προσαύξηση αυτή μπορεί, με απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου, ν’ ανέλθει έως και το 40%, εάν η μετεκπαίδευση ή μεταπτυχιακή εκπαίδευση γίνεται εκτός της περιοχής του Δήμου που εδρεύει η υπηρεσία του υπαλλήλου.
16. Ηθική αμοιβή ως κίνητρο για τους δημόσιους υπαλλήλους
Στο άρθρο 61 καθιερώνεται, για πρώτη φορά, η απονομή ηθικής αμοιβής στους υπαλλήλους που έχουν διακριθεί για την κοινωνική τους δράση.
17. Εγγυήσεις για μετακινήσεις εκτός νομού ή σε νησιά
Στο άρθρο 66 προβλέπεται ότι η μετακίνηση υπαλλήλου εκτός νομού ή σε νησί γίνεται με τη διαδικασία της μετάθεσης. Εξαιρούνται τα νησιά που έχουν οδική σύνδεση με χερσαία τμήματα της Χώρας.
18. Παράταση του χρόνου απόσπασης κατά 1 επιπλέον έτος
Στο άρθρο 68 προβλέπεται η παράταση του χρόνου απόσπασης κατά ένα (1), επιπλέον, έτος μετά από σχετική αίτηση του υπαλλήλου (συνολική διάρκεια τρία έτη).
19. Για πρώτη φορά μετατάξεις με διαφάνεια και αντικειμενικότητα – Μετατάξεις και από φορέα σε φορέα
Για πρώτη φορά καθιερώνεται πλέον η κινητικότητα των υπαλλήλων.
Επιτρέπονται δηλαδή οι μετατάξεις από Υπουργείο σε Υπουργείο ή σε άλλη δημόσια υπηρεσία ή σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και αντιστρόφως (άρθρο 71 του νέου Υ.Κ.). Υπάρχει δηλαδή διεύρυνση των μετατάξεων σε σχέση με το παρελθόν, όπου επιτρέπονταν μόνο εντός του ιδίου φορέα. Εφεξής μπορούν να γίνουν και από φορέα σε φορέα, ώστε να καλυφθούν όλες οι υπάρχουσες ανάγκες με το κατάλληλο προσωπικό.
Οι ενδιαφερόμενοι υπάλληλοι υποβάλλουν σχετική αίτηση ύστερα από ανακοίνωση. Δηλαδή ο οικείος φορέας υποχρεούται να προβεί σε σχετική ανακοίνωση, η οποία, προς ενίσχυση της διαφάνειας, αποστέλλεται σε όλα τα Υπουργεία, τα οποία την κοινοποιούν σε όλες τις εποπτευόμενες από αυτά υπηρεσίες και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Στην ανακοίνωση ορίζεται η αποκλειστική προθεσμία υποβολής αιτήσεων. Αυτό σημαίνει ότι παύει να υπάρχει το αδιαφανές καθεστώς των εν κρυπτώ μετατάξεων που υπήρχε πριν: Οι θέσεις που καλύπτονται με μετάταξη ανακοινώνονται προηγουμένως και μέσα από την ιστοσελίδα του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α., υπάρχει δηλαδή πλήρης διαφάνεια, ώστε να μπορούν να υποβάλλουν αιτήσεις όλοι οι ενδιαφερόμενοι και όχι μόνο οι ημέτεροι.
Για τη μετάταξη από κλάδο σε κλάδο της ίδιας ή ανώτερης κατηγορίας απαιτείται να κατέχει ο υπάλληλος τον τίτλο σπουδών του κλάδου στον οποίο μετατάσσεται, όπως ο τίτλος αυτός ορίζεται από τις κείμενες διατάξεις (άρθρα 69 και 70 του νέου Υ.Κ.). Σε περίπτωση που υπάρχουν περισσότεροι υποψήφιοι για μετάταξη, προηγούνται αυτοί που κατέχουν τον προβλεπόμενο τίτλο σπουδών και ακολουθούν οι υποψήφιοι που κατέχουν τίτλο σπουδών ο οποίος προβλέπεται ως επικουρικό προσόν διορισμού. Οι αιτήσεις για την εν λόγω μετάταξη εξετάζονται εντός δύο μηνών από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής τους.
20. Μετατάξεις σε παραμεθόριες περιοχές – Λιγότερες δεσμεύσεις για τους πολύτεκνους
Στο άρθρο 72 προβλέπεται το δικαίωμα μετάταξης σε υπηρεσίες παραμεθορίων περιοχών με ανάλογη υποχρέωση παραμονής μία δεκαετία. Προκειμένου περί υπαλλήλου που αποκτά την ιδιότητα του πολυτέκνου μετά την μετάταξη, ο υποχρεωτικός χρόνος παραμονής του στην υπηρεσία μειώνεται από δέκα (10) έτη σε έξι (6) έτη.
21. Δικαίωμα άρνησης μετάταξης για λόγους νομιμότητας
Στο άρθρο 74 προβλέπεται ότι τα αρμόδια όργανα μπορούν ν’ αρνηθούν την εκτέλεση των αποφάσεων των υπηρεσιακών συμβουλίων για μετάταξη υπαλλήλων για λόγους νομιμότητας, στο πλαίσιο της αρχής της νομιμότητας και της χρηστής διοίκησης.
22. Ταχύτερη εξέλιξη στους κατόχους διδακτορικών, μεταπτυχιακών κλπ. τίτλων σπουδών: Η πλήρης δικαίωση των αντικειμενικών κριτηρίων
Στο άρθρο 80 καθιερώνεται ως εισαγωγικός βαθμός για τους κατόχους διδακτορικού διπλώματος σπουδών ο βαθμός Γ΄ αντί του βαθμού Δ΄ που ισχύει σήμερα. Δηλαδή επιταχύνεται η εξέλιξη τους κατά δύο (2) χρόνια εξ αυτού του λόγου.
Στο άρθρο 82 προβλέπεται η μείωση του χρόνου προαγωγής στους ενιαίους βαθμούς για τους υπαλλήλους της κατηγορίας ΤΕ συνολικά κατά δύο (2) έτη. Οι υπάλληλοι της κατηγορίας αυτής προάγονται πλέον στο βαθμό Α΄ σε 15 έτη αντί των 17 ετών που ήδη ισχύουν. Επίσης, για τους κατόχους μεταπτυχιακού τίτλου διάρκειας ενός τουλάχιστον έτους και διδακτορικού διπλώματος, ο χρόνος που απαιτείται για την περαιτέρω βαθμολογική τους εξέλιξη μειώνεται κατά δύο έτη.
23. Στο άρθρο 84 καθορίζονται οι όροι συμμετοχής των υπαλλήλων στις κρίσεις για την επιλογή των προϊσταμένων οργανικών μονάδων.
24. Εμπεδώνεται – μετά την πρόβλεψη του ν. 3260/2004 – ο θεσμός της θητείας για τους Τμηματάρχες, τους Διευθυντές και τους Γενικούς Διευθυντές (άρθρο 86 παρ. 4 του σχεδίου Υ.Κ.). Και αυτό γιατί η αρχή της αξιοκρατίας και της αποτελεσματικότητας της Δημόσιας Διοίκησης επιβάλλει την περιοδική κρίση των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων της, η έλλειψη της οποίας στο παρελθόν στοίχισε ακριβά στη Δημόσια Διοίκηση.
25. Αναμόρφωση του συστήματος επιλογής των προϊσταμένων οργανικών μονάδων, με την παρεμβολή πραγματικά αντικειμενικών κριτηρίων.
Είναι γνωστό ότι ένα από το βασικότερα προβλήματα της Δημόσιας Διοίκησης είναι η έλλειψη συνέχειας. Και αυτή η έλλειψη συνέχειας δεν επέτρεψε να έχουμε μία υπαλληλική ιεραρχία, η οποία να γνωρίζει ότι προκύπτει μέσα από αξιοκρατία και διαφάνεια.
Στο άρθρο 85 καθιερώνεται νέο, αντικειμενικό και δίκαιο σύστημα επιλογής των προϊσταμένων οργανικών μονάδων, βασιζόμενο σε κριτήρια που αφορούν τα επαγγελματικά-τεχνικά προσόντα, την εργασιακή-διοικητική εμπειρία και τις ικανότητες-δεξιότητες των υπαλλήλων και που αξιολογούνται βάσει συγκεκριμένων μορίων. Το βάρος των κριτηρίων κάθε ομάδας ανά επίπεδο διοίκησης (Γενικός Διευθυντής, Διευθυντής, Τμηματάρχης) έχει υπολογισθεί ώστε να αντιπροσωπεύει συγκεκριμένο ποσοστό επί της συνολικής βαθμολόγησης των κριτηρίων. Με το σύστημα αυτό διασφαλίζεται η αντικειμενικότητα, η αξιοκρατία και η διαφάνεια στις επιλογές των προϊσταμένων οργανικών μονάδων.
Η βασική καινοτομία του νέου Υπαλληλικού Κώδικα είναι το σύστημα επιλογής των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων. Το νέο σύστημα στηρίζεται στην αντικειμενικοποίηση, κατά το μεγαλύτερο μέρος, των κριτηρίων επιλογής των προϊσταμένων, τα οποία για πρώτη φορά, υπερτερούν σε συντριπτικό βαθμό των υποκειμενικών. Προς τούτο καθορίζονται τρεις ομάδες κριτηρίων:
Η πρώτη περιλαμβάνει αντικειμενικά κριτήρια που αφορούν στα επαγγελματικά-τεχνικά προσόντα (π.χ. οι βασικοί τίτλοι σπουδών, οι μεταπτυχιακοί τίτλοι και η γνώση ξένων γλωσσών χωρών τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και τρίτων χωρών, η αποφοίτηση από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και την Εθνική Σχολή Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η αποφοίτηση από τη Σχολή Εθνικής ¶μυνας και τη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας, καθώς και η επιμόρφωση που παρέχεται είτε από το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης είτε από άλλες σχολές του δημοσίου ή από Πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ, ή από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δημόσιας Διοίκησης.
Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει κριτήρια που αφορούν την εργασιακή-διοικητική εμπειρία (π.χ. ο συνολικός χρόνος υπηρεσίας του υπαλλήλου και ο χρόνος υπηρεσίας σε θέση προϊσταμένου οργανικής μονάδας).
Η τρίτη ομάδα περιλαμβάνει κριτήρια που αφορούν στις ικανότητες-δεξιότητες (π.χ. η υπηρεσιακή αξιολόγηση της τελευταίας πενταετίας των υπαλλήλων στα ζητήματα της γνώσης του αντικειμένου της υπηρεσίας, των διοικητικών ικανοτήτων, του ενδιαφέροντος και της δημιουργικότητας, των υπηρεσιακών σχέσεων και της συμπεριφοράς, καθώς και της αποτελεσματικότητας, οι ειδικές δραστηριότητες που αφορούν τις συγγραφικές εργασίες, ανακοινώσεις-εισηγήσεις σε συνέδρια, ημερίδες κλπ. που είναι συναφείς με τα αντικείμενα της υπηρεσίας ή της Δημόσιας Διοίκησης γενικότερα, η εκπροσώπηση σε συμβούλια, επιτροπές ή ομάδες εργασίας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, το μετάλλιο διακεκριμένων πράξεων και η ηθική αμοιβή του επαίνου).
Ειδικότερα:
Καθιερώνεται μόνο για τους προϊσταμένους Γενικής Διεύθυνσης και Διεύθυνσης η συνέντευξη, στόχος της οποίας είναι η διαμόρφωση γνώμης για την προσωπικότητα, την ικανότητα και την εν γένει καταλληλότητα των υπαλλήλων για την άσκηση των καθηκόντων του προϊσταμένου οργανικής μονάδας. Προκειμένου μάλιστα να μην μπορεί να ανατρέψει η συνέντευξη τα αντικειμενικά κριτήρια, έχει υπολογισθεί έτσι ώστε για μεν τους Προϊσταμένους Γενικής Διεύθυνσης το άθροισμα της βαθμολογίας της να μην υπερβαίνει το 12,5% της συνολικής βαθμολογίας για δε τους Προϊσταμένους Διεύθυνσης να μην υπερβαίνει το 7% της συνολικής βαθμολογίας. Όλα τα άλλα κριτήρια βασίζονται σε αντικειμενικά στοιχεία και κυρίως στην αξιολόγηση του υπαλλήλου κατά την άσκηση των καθηκόντων του.
Για πρώτη φορά, προκειμένου να καλυφθεί θέση Γενικού Διευθυντή, γίνεται προκήρυξη, στην οποία μπορούν να συμμετέχουν, εκτός από τους υπαλλήλους του οικείου Υπουργείου και υπάλληλοι άλλων Υπουργείων και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, εφόσον, φυσικά, έχουν τα προσόντα. Δημιουργείται δηλαδή μία κινητικότητα στο εσωτερικό της Δημόσιας Διοίκησης, στο πλαίσιο της οποίας όσοι υπάλληλοι έχουν ικανότητες, έχουν και ευκαιρίες και κίνητρα να κριθούν σε όλο το φάσμα της Δημόσιας Διοίκησης, χωρίς να εγκλωβίζονται στα στενά όρια του φορέα τους.
26. Διαδικασία επιλογής προϊσταμένων
Στο άρθρο 86 προβλέπεται αναλυτικά η διαδικασία επιλογής των προϊσταμένων όλων των οργανικών μονάδων. Ειδικότερα:
α) Για την επιλογή των προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων καθιερώνεται νέα διαδικασία, σύμφωνα με την οποία η επιλογή γίνεται από το Ειδικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο, ύστερα από προκήρυξη του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και του οικείου Υπουργού και προκειμένου για ν.π.δ.δ. του Υπουργού που εποπτεύει. Με την προκήρυξη αυτή προσδιορίζονται τόσο οι κενές θέσεις προϊσταμένων Γενικής Διεύθυνσης, όσο και οι όροι συμμετοχής στη διαδικασία επιλογής. Στη διαδικασία επιλογής παρέχεται, όπως προαναφέρθηκε, για πρώτη φορά, το δικαίωμα να συμμετέχουν και υπάλληλοι άλλων δημοσίων υπηρεσιών και ν.π.δ.δ., εφόσον πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις της προκήρυξης.
β) Η επιλογή των προϊσταμένων των άλλων οργανικών μονάδων γίνεται από το οικείο υπηρεσιακό συμβούλιο.
γ) Όσοι επιλέγονται, τοποθετούνται προϊστάμενοι οργανικών μονάδων για τρία έτη. Υπάρχει δηλαδή θητεία και επανάκριση.
27. Προσμέτρηση προϋπηρεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Στο άρθρο 98 λαμβάνεται υπόψη για την εξέλιξη του υπαλλήλου η προϋπηρεσία που έχει διανυθεί σε υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και σε υπηρεσίες των κρατών μελών αυτής για λόγους ίσης μεταχείρισης με τους λοιπούς υπαλλήλους που υπηρετούν στις ημεδαπές δημόσιες υπηρεσίες.
28. Πειθαρχικό δίκαιο: Για πρώτη φορά πειθαρχικό παράπτωμα η μη εξυπηρέτηση του πολίτη και η ανάρμοστη συμπεριφορά προς αυτόν – Ενίσχυση των ελέγχων
Στο άρθρο 117 θεσπίζεται το δικαίωμα άσκησης πειθαρχικής εξουσίας εκ μέρους του Υπουργού Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης επί των υπαλλήλων του Δημοσίου και των νπ.δ.δ. για ανάρμοστη συμπεριφορά προς τους πολίτες, αδικαιολόγητη μη εξυπηρέτησή τους, μη έγκαιρη διεκπεραίωση των υποθέσεών τους και άρνηση συνεργασίας με τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών. Την ίδια πειθαρχική εξουσία δύναται να ασκεί ο Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και στους υπαλλήλους των ΚΕΠ για οποιοδήποτε πειθαρχικό παράπτωμα .
Στο άρθρο 107 καθιερώνονται ως πειθαρχικά παραπτώματα η άρνηση παροχής πληροφόρησης στους πολίτες και η άρνηση σύμπραξης, συνεργασίας και χορήγησης στοιχείων ή εγγράφων κατά τη διεξαγωγή έρευνας, επιθεώρησης ή ελέγχου από το Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και τα ιδιαίτερα σώματα και υπηρεσίες επιθεώρησης και ελέγχου. Γιατί η αποκατάσταση της διαφάνειας και η καταπολέμηση της διαφθοράς αποτελεί κεντρική επιλογή και στο πλαίσιο του πειθαρχικού δικαίου, χωρίς, πάντως, να θίγεται η αρχή της δικαιοσύνης και της αναλογικότητας.
29. Λοιπές πειθαρχικές κυρώσεις
Στο άρθρο 118 καθιερώνεται η δυνατότητα του Προϊσταμένου Διεύθυνσης να επιβάλλει την ποινή του προστίμου έως και το ένα έκτο των μηνιαίων αποδοχών. Με τον τρόπο αυτό τονίζεται και αναδεικνύεται η θέση ευθύνης του σε σχέση με τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της οργανικής του μονάδας.
Στο άρθρο 142 προβλέπεται η αύξηση του χρόνου των ημερών σε 30 για την άσκηση της ένστασης κατά πειθαρχικής απόφασης.
30. Περισσότερες εγγυήσεις αντικειμενικότητας και διαφάνειας στα υπηρεσιακά συμβούλια
Στο άρθρο 159 επαναπροσδιορίζεται ο τρόπος συγκρότησης των υπηρεσιακών συμβουλίων. Ειδικότερα, ως πρόεδρος του υπηρεσιακού συμβουλίου ορίζεται μόνιμος υπάλληλος, ο οποίος επιλέγεται μεταξύ πέντε εν ενεργεία προϊσταμένων Διεύθυνσης που έχουν τον περισσότερο χρόνο άσκησης καθηκόντων προϊσταμένου Διεύθυνσης.
Στο άρθρο 162 προβλέπεται η σύσταση γραμματείας που θα επικουρεί το έργο του Ειδικού Υπηρεσιακού Συμβουλίου.
31. Τελικές – Μεταβατικές Διατάξεις. Με τις διατάξεις του κεφαλαίου αυτού διευκρινίζονται θέματα για την ομαλή μετάβαση στο νέο καθεστώς που θα διέπει την υπηρεσιακή κατάσταση των υπαλλήλων του Δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου».
ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ