8.500 σηψαιμίες σε ένα εξάμηνο

«Επιδημία» λοιμώξεων καταγράφεται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας 40 ελληνικών νοσοκομείων

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Μάρθα Καϊτανίδη

Διαρκής… επιδημία σηψαιμίας σκοτώνει ασθενείς στα ελληνικά νοσοκομεία: είναι ενδεικτικό πως η αντίσταση των «μικροβίων της Εντατικής» σε ισχυρά αντιβιοτικά έχει εκτιναχτεί ακόμη και στο 80%- ποσοστό που κάνει τη χώρα μας «δαχτυλοδεικτούμενη» στην Ευρώπη.
Στο Δίκτυο Καταγραφής της Μικροβιακής Αντοχής στα Αντιβιοτικά που συντονίζεται από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας καταγράφηκαν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2009 8.481 περιστατικά σηψαιμίας (βαρύτατη ασθένεια που προκαλείται απο την παρουσία βακτηρίων στο αίμα) σε 40 νοσοκομεία της χώρας.

Από αυτές, οι 2.953 σηψαιμίες κατεγράφησαν σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, οι 1.193 σε χειρουργικές κλινικές και οι 4.335 σε παθολογικές κλινικές, γεγονός που δείχνει πως τα μικρόβια έχουν «μεταναστεύσει» σε κάθε γωνία των νοσοκομείων.

Παρ΄ όλα αυτά, τα νοσοκομεία δεν γνωστοποιούν το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν ανά κλινική και συνεπώς οι ασθενείς και οι συγγενείς τους είναι «τυφλοί». Κι όμως, οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως δεν υπάρχει καταγεγραμμένος ο απόλυτος αριθμός θανάτων από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και παραδέχονται πως ο κίνδυνος να πεθάνει ένας σοβαρά ασθενής λόγω σηψαιμίας αυξάνεται τουλάχιστον κατά 30 – 50%.

Την περασμένη εβδομάδα, απεβίωσε μωρό ενός έτους που νοσούσε από τη νέα γρίπη και παράλληλα αντιμετώπιζε νευρολογικό πρόβλημα, το οποίο καταγράφηκε μεν ως ακόμη ένα θύμα του ιού Α (Η1Ν1)ν, αυτό που ωστόσο αποδυνάμωσε τον οργανισμό του βρέφους ήταν η ενδονοσοκομειακή λοίμωξη. Μάλιστα, οι ειδικοί που διαχειρίζονται την πανδημία στη χώρα μας εκτιμούν πως δεν πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση.

Τα μικρόβια
Η ψευδομονάδα, το acinetocacter, η κλεμπσιέλα, ο εντερόκοκκος και ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος ΜRSΑ- μικρόβιο που προβληματίζει κυρίως τα νοσοκομεία της Αγγλίας-, είναι τα τελευταία χρόνια οι τρεις πιο ισχυροί εχθροί των λοιμωξιολόγων. Ο λόγος είναι πως η αντίστασή τους στα αντιβιοτικά ξεπερνά ακόμη και το 80%, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στις σκανδιναβικές χώρες δεν ξεπερνά το 10%.

Οι ειδικοί παραδέχονται ότι οι ΜΕΘ είναι «μολυσμένες» εξαιτίας της αδυναμίας αποτελεσματικής απολύμανσής τους δεδομένης της έλλειψης κρεβατιών εντατικής, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η δυνατότητα να κλείνουν κρεβάτια. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μία συνηθισμένη ημέρα υπάρχει «ουρά» ώς και 40 ασθενών που περιμένουν να αδειάσει ένα κρεβάτι εντατικής. Εξίσου σημαντικό πρόβλημα είναι η κατάχρηση αντιβιοτικών μέσα και έξω από το νοσοκομείο, που καταλήγει να δημιουργεί «δυνατά» μικρόβια.

«Όμως, η κατάχρηση των αντιβιοτικών είναι μόνον μία παράμετρος του προβλήματος. Άλλωστε, στη χώρα μας η υψηλή ανθεκτικότητα των μικροβίων σε συνδυασμό με τα ελάχιστα δραστικά αντιβιοτικά που έχουν απομείνει στους νοσοκομειακούς γιατρούς αφήνει ελάχιστα περιθώρια για την τήρηση ορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών. Είναι αναγκαίο να επιβληθούν μέτρα πρόληψης της εξάπλωσης των λοιμώξεων, που κυρίως αφορούν την αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής από τους επαγγελματίες υγείας», υπογραμμίζει στα «ΝΕΑ» ο κ. Αλκιβιάδης Βατόπουλος, καθηγητής Μικροβιολογίας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και συντονιστής του Δικτύου Καταγραφής. Και όπως διευκρινίζει υπάρχει η τεχνογνωσία να εφαρμοστεί μια πολιτική πρόληψης της διασποράς.

Η ΕΞΗΓΗΣΗ

Πιο ευάλωτοι στα μικρόβια είναι οι Έλληνες ασθενείς λόγω της κατάχρησης αντιβιοτικών

Μόνο 20% του προσωπικού τηρεί τους κανόνες υγιεινής

«ΣΕ Ο,ΤΙ ΑΦΟΡΑ τη χώρα μας, γραφειοκρατικοί κυρίως λόγοι εμποδίζουν τη συλλογή στοιχείων από όλα τα νοσοκομεία της χώρας, ώστε να αξιολογήσουμε συνολικά το πρόβλημα των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων και να τα συγκρίνουμε με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά νούμερα. Ελπίζουμε να εφαρμοστεί το πρόγραμμα “Χάρτης της Υγείας” που θα υποχρεώσει τα νοσοκομεία να εφαρμόζουν μια λεπτομερή καταγραφή», σημειώνει ο κ. Αλκ. Βατόπουλος, καθηγητής Μικροβιολογίας.

Πάντως είναι γεγονός πως το 2002 η κλεμπσιέλα – ένα από τα πλέον επικίνδυνα μικρόβια- είχε εντοπιστεί σε μόλις τρία νοσοκομεία, ενώ σήμερα σε τουλάχιστον 35 από τις 40 εντατικές που συμμετέχουν στο Δίκτυο. Όπως ο ίδιος υπογραμμίζει, στο πλαίσιο της προσπάθειας να μπει φρένο στη διασπορά των λοιμώξεων έχει απαγορευτεί στους γιατρούς των νοσοκομείων της Αγγλίας να φοράνε γραβάτες, ρολόγια, ακόμη και δαχτυλίδια.

Στην Ελλάδα, ωστόσο, η επιβολή κανόνων υγιεινής είναι δύσκολη υπόθεση. Μελέτη που διεξήγαγε ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιος Δάικος στο Λαϊκό Νοσοκομείο αποκαλύπτει πως μόλις το 20% των γιατρών και των νοσηλευτών συμμορφώνονται στους κανόνες.

Είναι ενδεικτικό πως στο παρελθόν έχει αποδειχθεί πως η αμέλεια μιας συγκεκριμένης νοσοκόμας να αλλάζει τακτικά γάντια- όπως προβλέπουν οι κανόνες- όταν εφημέρευε, είχε ως αποτέλεσμα τη διασπορά Ηπατίτιδας C στους ανυποψίαστους ασθενείς σε μεγάλο νοσοκομείο.

Παρ΄ όλα αυτά, όπως υπογραμμίζει ο κ. Δάικος, το πρόβλημα της στοιχειώδους τήρησης των κανόνων υγιεινής είναι πολυσύνθετο: «Οι αποκλειστικές που προσλαμβάνουν οι συγγενείς είναι μία παράμετρος, δεδομένου πως ουδείς ελέγχει εάν έχουν εκπαιδευτεί σε ό,τι αφορά σε θέματα υγιεινής, ενώ προβληματική είναι η συμπεριφορά και των ίδιων των συγγενών».

Έφυγε από εδώ με λοίμωξη και οι Γάλλοι τον έβαλαν σε καραντίνα 

ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ του 2007, ο Ζαν Πιερ Σαρτιέ έπεσε στο κενό από ύψος τεσσάρων μέτρων, όταν γλίστρησε από τη σκάλα του ξενοδοχείου όπου διέμενε κατά τις καλοκαιρινές του διακοπές.

Η κατάσταση της υγείας του κρίθηκε κρίσιμη, μεταφέρθηκε άμεσα στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, υποβλήθηκε σε πολύωρη επέμβαση και νοσηλεύτηκε στην εντατική για περίπου πέντε εβδομάδες. «Οι Έλληνες γιατροί του έσωσαν τη ζωή», τονίζει στα «ΝΕΑ» η σύζυγός του Κλειώ Σατιέ.

Και ενώ ο κίνδυνος για την υγεία του δεν υποχωρούσε, η κ. Σατιέ ενημερώθηκε από τους παθολόγους πως ο σύζυγός της πάσχει από σοβαρή ενδονοσοκομειακή λοίμωξη.

Με δική της πρωτοβουλία μετέφερε τον σύζυγό της σε νοσοκομείο της Λυών. Εκεί όμως ξεκίνησε ένας νέος Γολγοθάς. Οι λοιμωξιολόγοι την ενημέρωσαν πως έχει προσβληθεί από σταφυλόκοκκο, αλλά ο πιο ισχυρός εχθρός που κυκλοφορούσε στο αίμα του ήταν μία μορφή εντερόκοκκου που δεν γνώριζε αντίδοτο.

Ο Ζαν Πιερ Σατιέ μπήκε σε καραντίνα και τα μέτρα που πήραν οι ειδικοί ήταν δρακόντεια, ώστε να μη διασπαρεί το μικρόβιο.

«Τον μετέφεραν, ωστόσο, σε θάλαμο απομόνωσης. Οι γιατροί και οι νοσηλευτές φορούσαν ειδικές στολές καλύπτοντας όλο τους το σώμα. Με υπέβαλαν σε ειδική εκπαίδευση- έπρεπε να καλύπτω ακόμη και τις σόλες των παπουτσιών μου, να φοράω και να βγάζω με ειδικό τρόπο τα γάντια μιας χρήσης και να μην ακουμπάω τίποτα όσο ήμουν στο δωμάτιο», εξηγεί η κ. Σατιέ. Τελικά, και ύστερα από δύο μήνες ο σύζυγός της βγήκε από την εντατική και έληξε η καραντίνα.

Στη «μαύρη λίστα»
Δεν είναι ωστόσο η πρώτη φορά που η Ελλάδα αποτελεί κίνδυνο- ιδίως- για τις βόρειες χώρες της Ευρώπης, όπου τα μικρόβια παραμένουν ευαίσθητα στις αντιβιώσεις. Τα τελευταία πέντε χρόνια έχει σημάνει τουλάχιστον οκτώ φορές συναγερμός, επειδή ελληνικά ανθεκτικά μικρόβια… μετανάστευσαν σε νοσοκομεία της Ευρώπης και τα μόλυναν.

Παρ΄ όλο που οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις είναι παγκόσμιο πρόβλημα, η χώρα μας βρίσκεται στις πρώτες θέσεις σε ό,τι αφορά τα ανθεκτικά μικρόβια, τονίζει η καθηγήτρια Παθολογίας- Λοιμωξιολόγος κ. Ελένη Γιαμαρέλλου. «Οι γιατροί και ιδίως οι εντατικολόγοι οφείλουν να εφαρμόζουν την αποκλιμάκωση. Να ξεκινούν δηλαδή τη χορήγηση ισχυρών αντιβιοτικών έως ότου λάβουν τις καλλιέργειες. Όταν απομονωθούν τα μικρόβια, τότε πρέπει να ακολουθήσουν ειδική φαρμακευτική αγωγή», λέει.