Της ΝΤΑΝΙ ΒΕΡΓΟΥ
Πόσες φορές έχουμε ακούσει ιστορίες, σε τριτοκοσμικές χώρες, φτωχών ανθρώπων που πωλούν όργανά τους για λίγα χρήματα; Τον κίνδυνο να δούμε τέτοιες εικόνες και στην Ελλάδα επισημαίνουν ειδικοί επιστήμονες, μετά τη δημοσιοποίηση του προσχεδίου νόμου «Δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων και άλλες διατάξεις».
Με το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας, ανοίγει για πρώτη φορά διεθνώς η πόρτα σε ιδιωτικές κλινικές για μεταμοσχεύσεις. Πρώτο βήμα, ο πολύ περίεργος διαχωρισμός της «αφαίρεσης οργάνων», η οποία θα μπορεί να γίνεται και σε ιδιωτικά ιδρύματα, από τη «μεταμόσχευση οργάνων».
Ξενίζει το γεγονός ότι για τη σύνταξη του προσχεδίου νόμου δεν ερωτήθηκε κανείς από τους ειδικούς επιστήμονες των μεταμοσχεύσεων εντός ή εκτός του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, όπως λένε οι ίδιοι. Σύμφωνα με το προσχέδιο στο άρθρο 13, «η αφαίρεση οργάνων πραγματοποιείται σε “οργανισμούς αφαίρεσης”, δηλαδή νοσοκομεία, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου κοινωφελούς και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή ιδιωτικές κλινικές». Ως δικλίδα ασφαλείας προϋποτίθεται να έχουν λάβει άδεια του υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, έπειτα από πρόταση του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων.
Μέχρι σήμερα στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως, αφαιρέσεις οργάνων γίνονται σε όλα τα νοσοκομεία που διαθέτουν Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, στα οποία υπάρχει άτομο εγκεφαλικά νεκρό. Πάντα, όμως, από μονάδες του Δημοσίου, οι οποίες καθορίζονται και συντονίζονται από την εθνική αρχή μεταμοσχεύσεων (Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων για τη χώρα μας) και εφημερεύουν περιοδικά. Δυνητικά, η αφαίρεση οργάνων μπορεί να γίνει και στο δρόμο, πάντα όμως από ειδική ομάδα της εθνικής αρχής που κάνει και τη μεταμόσχευση.
Πουθενά στον κόσμο δεν γίνονται επισήμως μεταμοσχεύσεις -ούτε αφαιρέσεις οργάνων, δηλαδή μισή μεταμόσχευση- από τον ιδιωτικό τομέα, επισημαίνουν οι ειδικοί. Οι μεταμοσχεύσεις είναι ένας τομέας που ανήκει στο δημόσιο χώρο, γιατί είναι δωρεά και δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο αυστηρά κάτω από δημόσιο έλεγχο. Ακόμα και σε χώρες που έχουν ιδιωτικοποιήσει τα «πάντα», όπως οι ΗΠΑ, οι μεταμοσχεύσεις γίνονται από το δημόσιο τομέα.
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία (2010/45), την οποία επικαλείται και το προσχέδιο, ξεκαθαρίζει (άρθρο 24) ότι «οι αρμόδιες αρχές των κρατών-μελών πρέπει να έχουν το βασικό ρόλο, προκειμένου να διασφαλίζεται η ποιότητα και η ασφάλεια των οργάνων στη διάρκεια ολόκληρης της αλυσίδας από τη δωρεά στη μεταμόσχευση».
Στην ίδια οδηγία (άρθρο 19) ξεκαθαρίζεται επίσης ότι: «Προκειμένου να διασφαλίζεται η ποιότητα και η ασφάλεια των οργάνων, τα προγράμματα μεταμοσχεύσεων οφείλουν να ιδρύονται με τις αρχές της εθελοντικής και της απλήρωτης δωρεάς». Επικαλείται δε η οδηγία το Αρθρο 21 της Σύμβασης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Βιοϊατρικής του Συμβουλίου της Ευρώπης που έχουν επικυρώσει τα κράτη-μέλη και το πρωτόκολλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τα οποία ορίζουν ότι: Το ανθρώπινο σώμα και τα μέρη του δεν μπορεί να είναι αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών.