Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου έκρινε αντισυνταγματική τη διαφοροποίηση στον χρόνο συνταξιοδότησης μεταξύ των δύο φύλων. Αμετάκλητη η απόφαση για το Ταμείο Νομικών. Μπαράζ αγωγών αναμένεται από τους ασφαλισμένους όλων των Ταμείων
Επέκταση και στους άνδρες των ευνοϊκών για τις γυναίκες όρων συνταξιοδότησης (με βάση τα μικρότερα όρια ηλικίας και χρόνια υπηρεσίας) επιβάλλει με απόφαση-σταθμό η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, ανοίγοντας τον δρόμο για μεγάλες ανατροπές στο ασφαλιστικό σύστημα.
Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι η διαφοροποίηση στον χρόνο συνταξιοδότησης μεταξύ ανδρών και γυναικών (με αφορμή ασφαλισμένους του Ταμείου Νομικών) συνιστά παραβίαση της συνταγματικής αρχής της ισότητας και ανεπίτρεπτη διάκριση λόγω φύλου.
Γι αυτό και θεωρεί αντισυνταγματική την επιβολή δυσμενέστερων όρων συνταξιοδότησης για τους άνδρες ασφαλισμένους (που πρέπει να έχουν συμπληρώσει 25 χρόνια υπηρεσίας αλλά και το 60ό έτος της ηλικίας τους), κρίνοντας ότι πρέπει να επεκταθούν υπέρ αυτών οι ίδιες ακριβώς προϋποθέσεις που ισχύουν και για τις γυναίκες ασφαλισμένες, δηλαδή να μπορούν να συνταξιοδοτούνται μόνο με τη συμπλήρωση 25ετούς υπηρεσίας (όπως προβλέπει η νομοθεσία του Ταμείου Νομικών για τις γυναίκες), χωρίς τον πρόσθετο όρο της συμπλήρωσης του 60ού έτους της ηλικίας.
Εξίσωση προς τα κάτω
Η Ολομέλεια ΣτΕ, υπό τον πρόεδρό της Γ. Παναγιωτόπουλο, έκρινε μάλιστα (με ψήφους 19-14) ότι μετά τη διαπίστωση της αντισυνταγματικότητας δεν πρέπει να καταργηθεί η ευνοϊκή για τις γυναίκες διάταξη για τη συνταξιοδότηση, αλλά, αντίθετα, να εφαρμοστεί για λόγους ισότητας και στους άνδρες, με επέκταση του ευνοϊκού καθεστώτος και σε αυτούς.
Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες αποφάσεις των τελευταίων ετών, αφού ανοίγει τον δρόμο για την εξίσωση των όρων συνταξιοδότησης μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλα τα Ταμεία, αφού δέχεται ότι με τις σημερινές κοινωνικές συνθήκες δεν νοούνται διαφοροποιήσεις λόγω φύλου.
Η απόφαση αποτελεί πραγματικό σοκ και για την κυβέρνηση, αφού είναι η πρώτη αμετάκλητη απόφαση που δέχεται την εξίσωση των ορίων προς τα κάτω, δηλαδή τη μείωση των ορίων συνταξιοδότησης υπέρ των ανδρών αντί της αύξησης των ορίων των γυναικών προς την κατεύθυνση των υψηλότερων ορίων για τους άνδρες.
Με δεδομένη τη νομολογία της Ολομέλειας ΣτΕ (3088/07), ανοίγει ο δρόμος για εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους άνδρες στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (και όχι μόνο) να αξιώσουν με προσφυγές και αγωγές τους στα δικαστήρια να έχουν την ίδια, ευνοϊκότερη μεταχείριση που επιφυλάσσεται για τις γυναίκες στην ασφαλιστική νομοθεσία.
Η νομολογία του ανωτάτου δικαστηρίου δείχνει έμμεσα ότι είναι δικαιολογημένη η παραπομπή της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τη διαφοροποίηση στα όρια συνταξιοδότησης μεταξύ ανδρών και γυναικών όπου -όπως έχουμε αποκαλύψει- η ευρωκαταδίκη αποτελεί ουσιαστικά μονόδρομο.
Την περασμένη Δευτέρα αποκαλύψαμε ότι η κυβέρνηση έχει απαντήσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι θεωρεί δικαιολογημένη τη διαφοροποίηση στους όρους συνταξιοδότησης, χωρίς να θέλει να ανεβάσει τα όρια των γυναικών, αλλά και αποκρούοντας κατηγορηματικά την εξίσωση με ευνοϊκότερους όρους για τους άνδρες, γιατί θα επιβαρυνθεί πολύ ο προϋπολογισμός, αλλά και γιατί θα εμποδιστεί έτσι η πορεία προς την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης που αποτελεί πανευρωπαϊκή τάση.
Μεταχείριση
Η δικαστική απόφαση δείχνει, αντίθετα, ότι είναι εφικτή η εξίσωση προς τα κάτω, ενώ ταυτόχρονα αποδυναμώνει την επιχειρηματολογία περί ειδικών συνθηκών που επιβάλλουν διαφορετική μεταχείριση για τις γυναίκες, αφού ξεκαθαρίζει ότι με τις σημερινές κοινωνικές συνθήκες δεν νοούνται διαφοροποιήσεις στο ζήτημα αυτό λόγω φύλου.
Η απόφαση έχει άμεση εφαρμογή για όλους τους ασφαλισμένους του Ταμείου Νομικών, ενώ αναμένεται «μπαράζ» αγωγών από τους ασφαλισμένους όλων των Ταμείων, ενώ η νομολογία αυτή θα θέσει σε άλλη βάση και τον διάλογο που θα ξεκινήσει για το Ασφαλιστικό, φέρνοντας την κυβέρνηση σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, αφού θα πρέπει να αναλάβει ένα μεγάλο πολιτικό κόστος για να θεσμοθετήσει ρυθμίσεις που θα ακολουθούν άλλη λογική (π.χ. εξίσωση ορίων προς τα πάνω κ.λπ.).
ΤΑΜΕΙΟ ΝΟΜΙΚΩΝ
Παράνομη η προϋπόθεση για τη συμπλήρωση του 60ού έτους
Στην περίπτωση του Ταμείου Νομικών, η νομοθεσία του (ν. 4114/60) προβλέπει τη συνταξιοδότηση όλων μετά 30ετή υπηρεσία ασχέτως ηλικίας, ή μετά 25ετή υπηρεσία για τις γυναίκες, ενώ 25ετή για τους άνδρες, εφόσον έχουν ταυτόχρονα συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας κ.λπ. Στην απόφαση της Ολομέλειας ΣτΕ κρίνεται (με ψήφους 30-3) ότι αυτή η πρόσθετη προϋπόθεση της συμπλήρωσης του 60ού έτους για τη συνταξιοδότηση του άνδρα «αντίκειται στις συνταγματικές διατάξεις που κατοχυρώνουν την ισότητα των φύλων» (άρθρα 4 παρ. 2 και 116 του Συντάγματος). Και τούτο διότι η επίμαχη ασφαλιστική ρύθμιση «συνεπάγεται διαφορετική μεταχείριση του άνδρα ασφαλισμένου του Ταμείου έναντι της γυναίκας, που εν όψει των κρατουσών κοινωνικών συνθηκών συνιστά αδικαιολόγητη διάκριση με βάση το φύλο».
Στη συνέχεια, το ανώτατο δικαστήριο προβληματίστηκε έντονα για το κατά πόσον όφειλε να θεωρήσει ότι -αφού είναι αντισυνταγματική- πρέπει να καταργηθεί η ευνοϊκή για τις γυναίκες ασφαλιστική ρύθμιση, ή να την επεκτείνει και υπέρ των ανδρών. Ακολουθώντας τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σε τέτοια ζητήματα, η Ολομέλεια έκρινε (19-14 ψήφοι) ότι η μοναδική αυτή διαφοροποίηση στα όρια συνταξιοδότησης του Ταμείου Νομικών, αφού κρίνεται αντισυνταγματική, «θα πρέπει να περιοριστεί η πρόσθετη προϋπόθεση του 60ού ορίου ηλικίας, ώστε και οι άνδρες ασφαλισμένοι του Ταμείου να δικαιούνται σύνταξη γήρατος εφόσον έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης 25 ετών, όπως οι γυναίκες ασφαλισμένες».
Μειοψηφία τριών δικαστών δέχτηκε ότι δεν είναι αντισυνταγματική η συγκεκριμένη διαφοροποίηση, γιατί αποσκοπεί στη μεγαλύτερη κοινωνική προστασία των γυναικών, με συνέπεια να μην παραβιάζεται η ισότητα των φύλων. Ταυτόχρονα, μειοψηφία 14 δικαστών δέχτηκε ότι λόγω της αντισυνταγματικότητας θα έπρεπε να καταργηθεί η ευνοϊκή για τις γυναίκες διάταξη και όχι να επεκταθεί και υπέρ των ανδρών.
Για την ιστορία, στην Ολομέλεια υπό τον Γ. Παναγιωτόπουλο συμμετείχαν 25 άνδρες και 8 γυναίκες δικαστές. Στη μειοψηφία των τριών, η μία ήταν γυναίκα, ενώ στη μειοψηφία των 14 δικαστών, οι τέσσερις ήταν γυναίκες.
ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ
Δικαιώθηκε έπειτα από 10ετή δικαστικό αγώνα
Στη συγκεκριμένη υπόθεση, δικαστικός υπάλληλος, ασφαλισμένος στο Ταμείο Νομικών από το 1970 μέχρι και το 1996, ζήτησε να συνταξιοδοτηθεί λόγω 30ετίας, θεωρώντας ότι μπορεί να προσθέσει και πλασματική υπηρεσία 5 ετών μέσω εξαγοράς.
Το Ταμείο Νομικών απέρριψε το αίτημά του, κρίνοντας ότι η εξαγορά είχε γίνει εκπρόθεσμα και επομένως είχε συμπληρώσει πραγματική ασφάλιση 26 ετών, η οποία όμως δεν του έδινε δικαίωμα συνταξιοδότησης, αφού για τους άνδρες ασφαλισμένους χρειαζόταν και η συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας, που όμως δεν είχε ακόμα φτάσει ο ασφαλισμένος. Επειτα από ένσταση που υπέβαλε στο ΔΣ του Ταμείου το 1997, πήρε αρνητική απάντηση, οπότε προσέφυγε στα διοικητικά δικαστήρια, υποστηρίζοντας ότι οι επίμαχες ασφαλιστικές ρυθμίσεις οδηγούν σε παραβίαση της αρχής της ισότητας μεταξύ των δύο φύλων.
Υστερα από 10ετή δικαστικό αγώνα (και αφού η υπόθεση παραπέμφθηκε το 2005 από τμήμα του ΣτΕ στην Ολομέλεια λόγω της μείζονος σπουδαιότητας και της αντισυνταγματικότητας), δικαιώθηκε με την κρίση ότι εν όψει των σύγχρονων κοινωνικοοικονομικών δεδομένων και αντιλήψεων δεν δικαιολογούνται τέτοιες διακρίσεις, αλλά επιβάλλεται η ίση μεταχείριση των δύο φύλων με εφαρμογή του ευνοϊκού συνταξιοδοτικού καθεστώτος και για τους άνδρες.
Ο ασκός του Αιόλου -εν όψει ευρωπαϊκών δικών αλλά και της έναρξης του διαλόγου για το Ασφαλιστικό – μόλις άνοιξε.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ