Της Ελένης Πετροπούλου
Σχεδόν δύο χρόνια μετά τη μόλυνση με τον ιό του AIDS 17χρονης ύστερα από μετάγγιση αίματος που έφερε στη δημοσιότητα τον πλημμελή έλεγχο του αίματος στη χώρα μας και τις δεσμεύσεις του υπουργού Υγείας, Δημήτρη Αβραμόπουλου, για επέκταση του μοριακού ελέγχου σε όλη τη χώρα, εκατοντάδες ασθενείς εξακολουθούν να κινδυνεύουν, καθώς ο έλεγχος αυτός δεν εφαρμόζεται σε μία στις τρεις φιάλες!
Περιέργως, σε μια χώρα που τα σκάνδαλα και η διαφθορά ζουν και βασιλεύουν, αυτό που καθυστερεί τη διαδικασία είναι η διαφάνεια. Και αυτό, διότι προκρίθηκε η διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού για την εφαρμογή μοριακού ελέγχου (μέθοδος ΝΑΤ), που είναι μια εξαιρετικά χρονοβόρος διαδικασία. Τον διαγωνισμό του αίματος μάλιστα ανέλαβε να διεκπεραιώσει Διακομματική Επιτροπή, η οποία 16 μήνες μετά την 1η της συνεδρίαση, την ερχόμενη Τρίτη 15 Ιανουαρίου, αναμένεται να προχωρήσει σε οριστικές αποφάσεις. Αυτή τουλάχιστον τη διαβεβαίωση έδωσε στην «Η» ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας Αριστείδης Καλογερόπουλος, ο οποίος παραδέχτηκε την καθυστέρηση που υπάρχει στην επέκταση του μοριακού ελέγχου. Εξήγησε όμως ότι πρόκειται για ένα διεθνή διαγωνισμό, ύψους 208 εκατομμυρίων ευρώ, που απαιτεί συγκεκριμένους χρόνους. Σημειώνεται ότι πρόκειται για τον μεγαλύτερο διαγωνισμό, που έχει ποτέ πραγματοποιηθεί στην ιστορία του υπουργείου Υγείας και με τον οποίο θα λειτουργούν συνολικά 9 Κέντρα Μοριακού Ελέγχου σε όλη τη χώρα.
Το χρονικό
Όλα άρχισαν τον Μάρτιο του 2006, μετά την αποκάλυψη για τη μόλυνση της 17χρονης. ¶μεση ήταν η αντίδραση του υπουργού Υγείας, ο οποίος εξαγγέλλει την επέκταση του μοριακού ελέγχου σε όλα τα κέντρα αιμοδοσίας στη χώρα μας. Το υπουργείο επιλέγει να προχωρήσει σε απευθείας διαπραγμάτευση για την προμήθεια των υλικών που απαιτούνται, καθώς υπάρχουν μόνο δύο εταιρίες που μπορούν να ανταποκριθούν. Οι αντιδράσεις που εγείρονται σχετικά με τη διαφάνεια της διαδικασίας οδηγούν στην απόφαση για διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού. Στις 29 Αυγούστου 2006 συνεδριάζει για 1η φορά η διακομματική Επιτροπή που ανέλαβε τη διαδικασία.
Συνεχείς καθυστερήσεις
Στις 21 Νοεμβρίου το υπουργείο ανακοινώνει ότι ενημέρωσε τη διακομματική επιτροπή ως προς τη «δημοσίευση περίληψης διακήρυξης διαγωνισμού» για τον Μοριακό Έλεγχο, με καταληκτική προθεσμία για «κατάθεση και άνοιγμα προσφορών από την επιτροπή αξιολόγησης», την 9η Ιανουαρίου 2007.
Μεσολαβούν ακυρώσεις, ενστάσεις, και έτσι στις 16/7/2007, η διακομματική παίρνει πίσω την απόφασή της με την οποία… παίρνει πίσω προηγούμενή της. Τρεις μήνες μετά, στις 20 Αυγούστου, η διακομματική θέλει να επαναξιολογήσει εταιρεία που η ίδια είχε αποκλείσει σε προηγούμενες αξιολογήσεις. Ένα στάδιο πριν από την τελική απόφαση της Επιτροπής, γίνονται οι εθνικές εκλογές.
Απαιτείται να επανασυγκροτηθεί η Επιτροπή, με βάση τη σύνθεση της νέας Βουλής, και προκύπτει έτσι νέα καθυστέρηση αφού χρειάζεται η νέα σύνθεση να υπογραφεί από τους υπουργούς Ανάπτυξης, Υγείας, Οικονομίας και Οικονομικών.
Μόλις την περασμένη Πέμπτη συνήλθε η Διακομματική Επιτροπή για τον διαγωνισμό του αίματος με τη νέα σύνθεση. Ενημερώθηκαν τα νέα μέλη και την Τρίτη αναμένονται και οι οριστικές αποφάσεις.
Μετ εμποδίων
Και ενώ ο διαγωνισμός για τον μοριακό έλεγχο του αίματος εξελίσσεται με αρκετά προβλήματα, το Ελληνικό Δημόσιο συνεχίζει επί ενάμιση χρόνο τις διαδικασίες «μερικού» μοριακού έλεγχου με απευθείας ανάθεση σε συγκεκριμένες ιδιωτικές εταιρείες. Το ζήτημα που τίθεται είναι ότι το κόστος που ουσιαστικά «συμφωνείται» για κάθε εξέταση, είναι διαφορετικό από νοσοκομείο σε νοσοκομείο και σε αρκετές περιπτώσεις χαρακτηρίζεται -σύμφωνα με στελέχη της αγοράς- υπερβολικό. Σε κάθε περίπτωση πάντως, τα ποσά αυτά είναι πολύ μεγαλύτερα από το κόστος ανάλογων εξετάσεων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Τι είναι ο έλεγχος με τη μέθοδο ΝΑΤ
Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα, η μέθοδος ΝΑΤ για τον Μοριακό Έλεγχο του Αίματος καλύπτει μόλις το 65% των μονάδων αίματος στη χώρα μας. Δεδομένου ότι οι ανάγκες της χώρας σε αίμα είναι περίπου 700 χιλιάδες μονάδες τον χρόνο, αυτό σημαίνει ότι περίπου 245 χιλιάδες μονάδες δεν ελέγχονται με ΝΑΤ!
Τι είναι ο μοριακός έλεγχος ΝΑΤ. Είναι μια ιδιαίτερα υψηλής τεχνολογίας τεχνική ελέγχου ποιότητας του αίματος, η οποία κλείνει δραματικά το «σιωπηρό παράθυρο», τη μικρή δηλαδή περίοδο που νοσεί ένα άτομο από τον ιό του aids ή της ηπατίτιδας, και που δεν μπορεί να ανιχνευθεί. Ειδικότερα, με την εφαρμογή του μοριακού ελέγχου ΝΑΤ το κλείσιμο του παραθύρου στο aids από 22 ημέρες μειώνεται σε 11, στην ηπατίτιδα C από 70 ημέρες μειώνεται σε 12 και στην ηπατίτιδα Β από 56 ημέρες μειώνεται στις 40.
Σε ποιες χώρες εφαρμόζεται. Ο ΝΑΤ εφαρμόζεται από το 1998 στη Γαλλία και από το 2001 ξεκίνησε σταδιακά σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα άρχισε να εφαρμόζεται από το 2003. Θεωρείται απαραίτητος για την ασφάλεια του μεταγγιζόμενου αίματος. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, έχουν υιοθετήσει τον μοριακό έλεγχο χωρίς να έχει ενσωματωθεί απαραίτητα στην Εθνική τους Νομοθεσία. Μελέτες έχουν δείξει ότι το όφελος είναι πολύ μικρό και αμφισβητήσιμο, καμιά χώρα όμως δεν εγκαταλείπει τον εν λόγω έλεγχο. Κοστίζει 22 – 55 ευρώ/τεστ ανάλογα με τη μεθοδολογία και τον αριθμό των ελεγχομένων ιών.
Στην Ελλάδα πού εφαρμόζεται: Μόνο 10 νοσοκομεία της χώρας διαθέτουν σήμερα το σύστημα ελέγχου ΝΑΤ (Γ. Γεννηματάς, Πανεπιστημιακό Πατρών, Αγ. Ανδρέας, Πανεπιστημιακό Ιωαννίνων, Λάρισας, Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, Ιπποκράτειο Αθήνας, Λαϊκό, Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης, ΑΧΕΠΑ, Δρακοπούλειο).