Καθησυχαστικός για τη νέα γρίπη εμφανίζεται ο καθηγητής Δημήτρης Τριχόπουλος, τονίζοντας, όμως, την ανάγκη εμβολιασμού
Συνέντευξη στη Γαληνη Φουρα
«Η Ελλάδα έχει ήδη ξεπεράσει τον αναμενόμενο αριθμό θανάτων από τη νέα γρίπη, κατ’ αναλογία πληθυσμού, σε σύγκριση με περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου όπως η Αυστραλία. Δεν περιμέναμε στη χώρα μας περισσότερους από σαράντα θανάτους», αναφέρει σε συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ» ο ακαδημαϊκός και καθηγητής Επιδημιολογίας του πανεπιστημίου Harvard Δημήτρης Τριχόπουλος. Ο διαπρεπής καθηγητής εξηγεί ακόμα γιατί ο ιός δεν είναι το ίδιο παθογόνος για όλους όσους προσβάλλει: «Κάθε νόσος είναι αποτέλεσμα μιας συνέργειας εξωγενών και ενδογενών παραγόντων, που σε μεγάλο βαθμό έχουν γενετική βάση. Δυστυχώς δεν ξέρουμε ακόμη ποια άτομα μεταξύ των κατά τεκμήριο υγιών έχουν ειδική ευαισθησία». Ο κ. Τριχόπουλος τονίζει στην «Κ» ότι «ακόμη και τώρα δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί η επιδημία, παρότι μέχρι στιγμής δεν αποδεικνύεται τόσο σοβαρή όσο φοβόμασταν στην αρχή». Ο ίδιος, ωστόσο, επισημαίνει την ανάγκη να αξιοποιηθούν και στη χώρα μας οι δυνατότητες που δίνει η σύγχρονη ιατρική τεχνολογία. «Το 20% των κλινών των παθολογικών κλινικών πρέπει να μπορούν να αναβαθμίζονται σε επίπεδο κλινών αυξημένης φροντίδας. Τίποτα δεν αποκλείει σε δύο ή είκοσι χρόνια να αντιμετωπίσουμε μια επιδημία που θα μπορούσε να έχει τη σοβαρότητα της νόσου που προκαλεί ο ιός Η5Ν1 της γρίπης των πτηνών και την ταχύτητα διασποράς του Η1Ν1».
Καμία ανησυχία
– Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι τα μέχρι τώρα στοιχεία δεν προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία. Τι άλλαξε;
– Οταν ξεκίνησε η γρίπη στο Μεξικό το ποσοστό των θανάτων ήταν πολύ υψηλό, έφθανε το 1-2%. Εάν προσβάλλονταν 100 εκατομμύρια άνθρωποι θα είχαμε πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς. Φοβηθήκαμε ότι επρόκειτο για μία πανδημία της μορφής εκείνης του 1918. Ομως τελικά αποδείχθηκε ότι υπήρχαν πάρα πολλά κρούσματα στο Μεξικό που δεν είχαν διαγνωστεί. Επομένως η θνητότητα φαινόταν υψηλή γιατί οι θάνατοι αναφέρονταν σε έναν παρονομαστή (αριθμό κρουσμάτων) που φαινόταν μικρός, ενώ ήταν πολύ μεγαλύτερος. Οταν ο ιός επεκτάθηκε στις ΗΠΑ και τον Καναδά, είδαμε ότι η επιδημία ήταν σοβαρή, αλλά όχι τόσο ώστε να απειλήσει την ανθρωπότητα. Επεκτάθηκε ταχύτατα παγκοσμίως η επιδημία διότι έχει μία εκθετική ανάπτυξη. Κάθε άτομο που προσβάλλεται μεταδίδει τη νόσο σε 1,6 άτομα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η θνητότητα είναι πολύ μικρή, περίπου δύο θάνατοι ανά 10.000 προσβαλλόμενους. Αλλά και αυτοί οι θάνατοι θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας έγινε επιτυχής προσπάθεια να παρασκευαστεί εμβόλιο κατά τη διάρκεια της επιδημίας. Αυτό ήταν εφικτό επειδή υπήρχε η εμπειρία της παραγωγής του εμβολίου της εποχικής γρίπης.
– Γιατί υπήρξε αυτό το κλίμα αμφισβήτησης του εμβολίου;
– Οι αντιπαραθέσεις δεν ήταν τελείως αβάσιμες. Τα ερωτήματα για την ασφάλεια του εμβολίου τέθηκαν πριν καν αυτό παρασκευαστεί, επειδή υπήρχε το προηγούμενο παρενεργειών που αποδόθηκαν σε εμβόλιο που είχε παρασκευαστεί για την αντιμετώπιση επιδημίας γρίπης των χοίρων τρεις δεκαετίες νωρίτερα. Οσοι ήταν κατά του εμβολιασμού έλεγαν ότι είναι μια πολύ ήπια επιδημία, με θνητότητα ίση ή χαμηλότερη της εποχικής γρίπης για την οποία εμβολιάζεται μόλις το 10-15% του πληθυσμού. Το πρόβλημα στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι ο ιός της νέας γρίπης πλήττει και νέα άτομα τα οποία δεν έχουν αυτό που λέγεται διασταυρούμενη ανοσία. Δεν έχουν περάσει επιδημίες όπως αυτή του 1957, οι οποίες δημιούργησαν κάποιο βαθμό ανοσίας στους περισσότερο ηλικιωμένους. Κατά συνέπεια ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος – καμιά μεταδοτική ιογενής επιδημία δεν αντιμετωπίστηκε επιτυχώς χωρίς εμβόλιο.
Οπως η ζώνη ασφαλείας
– Πιστεύετε ότι ο Η1Ν1 μπορεί να μας επιφυλάσσει εκπλήξεις;
– Ακόμη και τώρα δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί η επιδημία. Ελπίζω να μην έχουμε περισσότερους θανάτους. Ενδεχομένως να υπάρξει και άλλο κύμα όπως συνέβη με άλλες επιδημίες στο παρελθόν. Για να δημιουργηθεί αυτό που λέμε συλλογική ανοσία, η οποία θα επιβραδύνει τη διασπορά του ιού πρέπει να έχει νοσήσει ή εμβολιαστεί περισσότερο από το 50% του πληθυσμού. Γι’ αυτό και ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος. Οχι επειδή το λέει ο εκάστοτε διακεκριμένος ή μη ιατρός, αλλά επειδή σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν οι αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί συνεκτιμώντας το σύνολο των δεδομένων. Κάποιο βαθμό διασταυρούμενης ανοσίας κατά του νέου ιού φαίνεται να παρέχει και το εμβόλιο της εποχικής γρίπης.
Ο εμβολιασμός είναι όπως η ζώνη ασφαλείας. Το 70% των οδηγών τη χρησιμοποιούν, το 30% όχι. Ακόμη και αυτοί που δεν τη χρησιμοποιούν, όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις που οδηγούν δεν παθαίνουν τίποτα. Ομως, αν συμβεί ατύχημα η ζώνη μπορεί να σώσει τη ζωή. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί η ζώνη να εμπλακεί, το αυτοκίνητο να πάρει φωτιά και ο οδηγός να μην μπορεί να βγει. Αυτό αντιστοιχεί με το ενδεχόμενο της παρενέργειας του εμβολίου. Ομως η πιθανότητα να σκοτωθεί κάποιος σε ατύχημα είναι πολλαπλάσια όταν δεν φοράει ζώνη.
– Πού αποδίδονται οι «ανεξήγητοι» θάνατοι νέων και υγιών ανθρώπων;
– Οπως προανέφερα, μπορεί να υπάρχουν γενετικές διαφορές ανάμεσα σε εκείνους που είναι ευεπίφοροι στη λοίμωξη και σε εκείνους που δεν είναι, όπως συμβαίνει σε τόσες περιπτώσεις στην ανθρώπινη νοσολογία. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι ότι υπάρχουν συστηματικοί καπνιστές που δεν παθαίνουν καρκίνο του πνεύμονα, ενώ άλλοι καπνίζουν ελάχιστα ή δεν καπνίζουν και νοσούν.
– Η πανδημία γρίπης ανέδειξε προβλήματα των υπηρεσιών υγείας;
– Υπό μία έννοια είναι μια άσκηση ετοιμότητας. Η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να γίνει αυτό που ήδη κάνουν στις ΗΠΑ σταδιακά εδώ και αρκετό καιρό. Το 20% των κλινών των παθολογικών κλινικών θα πρέπει να μπορούν να αναβαθμίζονται στο επίπεδο των κλινών αυξημένης φροντίδας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται από πλευράς αναγκών σε ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και τεχνολογική υποδομή.
Tο Tamiflu
– Τι συμβαίνει με το Tamiflu; Στην Αγγλία το θέμα έχει πάρει διαστάσεις σκανδάλου.
– Οπως φαίνεται από σειρά δημοσιεύσεων σε πρόσφατο τεύχος του διακεκριμένου ιατρικού περιοδικού British Medical Journal, η αποτελεσματικότητα του αντιιικού αυτού φαρμάκου υπερεκτιμήθηκε και σε αυτό συνέβαλε η παρασκευάστρια εταιρεία, η οποία προέβαλε μια εξαιρετικά αισιόδοξη εικόνα για τα αποτελέσματα της χορήγησής του. Ενας επιπλέον λόγος να βασιστούμε στην προστασία που παρέχει ο εμβολιασμός.