Του ΜΠ. ΑΓΡΟΛΑΜΠΟΥ
agrolambos@ath.forthnet.gr
Το ποσόν των 70 εκατ. ευρώ το οποίο απασχολεί την Επιτροπή
Κεφαλαιαγοράς και τις Δικαστικές Αρχές αποτελεί μόνον ένα μικρό μέρος
των συναλλαγών που είχε η διοίκηση του Ταμείου με τη χρηματιστηριακή
εταιρεία. Το συνολικό ύψος των ομολόγων που αγοράστηκαν από το ΤΕΑΔΥ
την ίδια ημέρα (1/8/2006) ανέρχεται σε ονομαστική αξία στο ποσόν των
302,5 εκατ. ευρώ, ενώ δυόμισι μήνες μετά από αυτή την τοποθέτηση, στις
12/10/2006, το Ταμείο αποφάσισε να διαθέσει και άλλα 300 εκατ. ευρώ σε
ρευστό, για νέες επενδύσεις μέσω της ίδιας χρηματιστηριακής εταιρείας.
Από τα στοιχεία που φέρνει στη δημοσιότητα το «Εθνος της Κυριακής»,
όλες τις τοποθετήσεις και πωλήσεις του ΤΕΑΔΥ με τους κωδικούς
αποθετηρίου καθώς και από τα πρακτικά των τελευταίων συνεδριάσεων του
ΔΣ που αφορούν στη συνεργασία με την «Ακρόπολις» ΑΧΕΠΕΥ, προκύπτουν και
νέα ερωτήματα τόσο για το μέγεθος του σκανδάλου όσο και τις επιπτώσεις
στο Ταμείο.
Σύμφωνα με τους αναλυτικούς πίνακες που καταγράφονται στα λογιστικά
βιβλία του ΤΕΑΔΥ για το έτος 2006, οι αγορές ομολόγων σε ονομαστική
αξία ανέρχονται στο ποσόν των 784 εκατ. ευρώ και οι πωλήσεις -πάντα σε
ονομαστική αξία- στο ποσόν των 446 εκατ. ευρώ.
Η επενδυτική «στροφή»
Ο κύριος όγκος των
αγοραπωλησιών έγινε στο δεύτερο εξάμηνο του 2006, επί διοίκησης Αγ.
Σημαιοφορίδη, με τη μεσολάβηση της εταιρείας «Ακρόπολις». Οι
αναδιαρθρώσεις χαρτοφυλακίου της προηγούμενης διοίκησης περιλαμβάνουν
συνολικές αγορές ονομαστικής αξίας 89,2 εκατ. ευρώ και πωλήσεις μόλις
40 εκατ. ευρώ.
Η επενδυτική στροφή του Ταμείου αποτυπώνεται με ευκρίνεια στα
πρακτικά της συνεδρίασης του ΔΣ του ΤΕΑΔΥ στις 25/7/2006, όταν ελήφθη η
απόφαση αναδιάρθρωσης του χαρτοφυλακίου ομολόγων, με την πώληση των
μακροπρόθεσμων ονομαστικής αξίας 308 εκατ. ευρώ και την αγορά άλλων
τίτλων μικρότερης διάρκειας.
Οι νέοι τίτλοι διατέθηκαν από την «Ακρόπολις» στο ΤΕΑΔΥ, με
ημερομηνία συναλλαγής 1/8/2006, ημερομηνία αξίας 4/8/2006 και
ημερομηνία εγγραφής στα αποθεματικά του Ταμείου 7/8/2006. Είναι
τέσσερις πράξεις 77, 75, 80 και 70 εκατ. ευρώ, δηλαδή συνολικής
ονομαστικής αξίας 302 εκατ. ευρώ για ομόλογα πενταετούς και δεκαετούς
διάρκειας, ωστόσο η καθαρή αξία τους, δηλαδή η τιμή με την οποία
πωλήθηκαν στο ΤΕΑΔΥ, είναι έξι (6) ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερη από
τις τιμές ομολόγων στην Ηλεκτρονική Δευτερογενή Αγορά Τίτλων (ΗΔΑΤ).
Κατά τις επίμαχες ημερομηνίες οι τιμές των συγκεκριμένων ομολόγων
στη Δευτερογενή Αγορά ήταν 100,07 και η διακύμανση στα συνηθισμένα
πλαίσια με απόκλιση δεκαδικών από τη βάση. Η συναλλαγή δεν έγινε μέσω
των δύο οργανωμένων και αναγνωρισμένων από την ΕΕ συστημάτων
διαπραγμάτευσης, ΗΔΑΤ ή ΣΑΤ του Χρηματιστηρίου Αθηνών, που εποπτεύονται
από την Τράπεζα της Ελλάδος, αλλά εξωχρηματιστηριακά. Ωστόσο, οι
εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές με ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου
επιτρέπονται εφόσον ο αγοραστής ή ο πωλητής ή και οι δύο είναι
τράπεζες, κάτι που επισημαίνεται με νόημα στη σχετική ανακοίνωση της
Τραπέζης της Ελλάδος.
Η συναλλαγή έτσι όπως έγινε μεταξύ ΤΕΑΔΥ και «Ακρόπολις» ΑΧΕΠΕΥ δεν
θα μπορούσε να περάσει από την ΗΔΑΤ διότι θα θεωρούνταν αυτομάτως
εσφαλμένη και η ΤτΕ θα καλούσε τους αντισυμβαλλομένους, το Ταμείο και
τη χρηματιστηριακή, να προβούν σε διόρθωση. Η επένδυση έγινε over the
counter, πρακτική η οποία ακολουθείται μεταξύ τραπεζών όχι όμως
ασφαλιστικών οργανισμών ή άλλων θεσμικών επενδυτών. Ωστόσο στη
συνεδρίαση του ΔΣ του Ταμείου, στις 31/8/2006, και στη γραπτή ενημέρωση
για τα αποτελέσματα της αναδιάρθρωσης του χαρτοφυλακίου, η διαδικασία
παρουσιάζεται με τον γενικό όρο αγοραπωλησία, χωρίς να διευκρινίζεται
εάν έγινε εντός ή εκτός αγοράς, και ακολουθείται με πρόταση διενέργειας
νέων αγοραπωλησιών κατά τον ίδιο τρόπο. Η νέα επενδυτική πρόταση
εγκρίθηκε σε επόμενη συνεδρίαση, στις 12/10/2006, και αφορά επενδύσεις
ύψους 300 εκατ. ευρώ.
Το τελευταίο επενδυτικό σχέδιο έχει υλοποιηθεί κατά τα δύο τρίτα,
επίσης εξωθεσμικά και μένει να αποσαφηνιστεί το ύψος των αποκλίσεων από
τις τιμές αγοράς. Πάντως καλά πληροφορημένες πηγές των αρμοδίων
εποπτικών οργάνων κάνουν λόγο για κουβάρι ανεξήγητων πράξεων και
παραλείψεων από πλευράς Ταμείου. Εντύπωση προκαλεί εντούτοις η
προσπάθεια όλων των εμπλεκομένων να επικεντρωθεί το ζήτημα στη μία
πράξη αγοράς ομολόγων ονομαστικής αξίας 70 εκατ. ευρώ, τα οποία έφθασαν
στο Ταμείο με καπέλο περίπου 5 εκατομμυρίων.
Οι «μαύρες τρύπες» της συναλλαγής
1 Η επενδυτική συμπεριφορά του Ταμείου από τις
αρχές Αυγούστου 2006. Γιατί η νέα διοίκηση επέλεξε να κινηθεί τόσο
επιθετικά και μάλιστα εκτός των οργανωμένων και εποπτευόμενων
συστημάτων διαπραγμάτευσης.
2 Η επιλογή της χρηματιστηριακής εταιρείας. Ο
συνολικός όγκος των συναλλαγών της «Ακρόπολις» ανέρχεται σε 2 δισ. ευρώ
και σχεδόν το ένα τρίτο αυτών έγινε με τα αποθεματικά του ΤΕΑΔΥ, μέσα
σε μερικές ημέρες. Ερωτήματα προκαλεί και το γεγονός ότι η συγκεκριμένη
εταιρεία δεν είναι στα μητρώα του ΗΔΑΤ και ως εκ τούτου δεν θα μπορούσε
να διενεργήσει απευθείας χρηματιστηριακές συναλλαγές.
3 Για την τήρηση της νομοθεσίας που διέπει τις
επενδύσεις των Ταμείων, στις συνεδριάσεις ΔΣ παρίσταται εκπρόσωπος του
υπουργείου Απασχόλησης ως κυβερνητικός επίτροπος. Εντούτοις δεν
υπάρχουν διατυπωμένες επιφυλάξεις σε καμία από τις επίμαχες αποφάσεις
του ΤΕΑΔΥ. Και το παράδοξο είναι ότι σε μία από τις συνεδριάσεις του
ΔΣ, στις 31/8/2006, παρουσιάστηκαν ως εξόχως ευνοϊκά τα αποτελέσματα
αυτών των επιλογών και κατόπιν αυτού αποφασίστηκε η διεύρυνση της
συνεργασίας με τη χρηματιστηριακή. Συγκεκριμένα από τις αγοραπωλησίες
που έγιναν στις αρχές Αυγούστου 2006 το Ταμείο εμφανίζει κεφαλαιακά
κέρδη 13.951.683 ευρώ, τα οποία αποτυπώνονται και στον ισολογισμό του
οικονομικού έτους. Εμφανίζεται επίσης αύξηση της ονομαστικής αξίας των
ομολόγων που διαθέτει το Ταμείο κατά 56.428.760 ευρώ, παρότι πωλήθηκαν
και αγοράστηκαν ομόλογα ίσης αξίας.
4 Η πορεία των ομολόγων πριν καταλήξουν
υπερτιμολογημένα στο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης των Δημοσίων
Υπαλλήλων. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές της αγοράς, το ομόλογο
ξεκίνησε από ελληνική εμπορική τράπεζα με τιμή 97,5, πολύ κάτω δηλαδή
από την τιμή διαπραγμάτευσης στη Δευτερογενή Αγορά, έφθασε σε κυπριακή
τράπεζα με τιμή 97,8 και εν συνεχεία στη θυγατρική (off shore της
χρηματιστηριακής «Ακρόπολις» στην Κύπρο) με 97,9. Στην Αθήνα επέστρεψε
στη χρηματιστηριακή με τιμή 105,3 και τελικά στο ΤΕΑΔΥ έφθασε με τιμή
μονάδας 106,75. Την ίδια διαδρομή έκαναν και τα άλλα τρία πακέτα της
ίδιας παρτίδας. Ερωτηματικά συνοδεύουν και τις πωλήσεις των
μακροπρόθεσμων ομολόγων που κατείχε το ΤΕΑΔΥ. Η διακύμανση κατά τις
ημέρες αναφοράς πώλησης ήταν πολύ κοντά στην τιμή βάσης ή και κάτω του
αρτίου και ως εκ τούτου οι υψηλές αποδόσεις που αναφέρονται στα
πρακτικά των ΔΣ του Ταμείου εκτιμάται ότι είναι πλασματικές.
Πώς άνοιξε η «κάνουλα» των αποθεματικών
Στις 12 Οκτωβρίου 2006, το ΔΣ του ΤΕΑΔΥ αποφάσισε να αυξήσει τις
επενδύσεις του με την «Ακρόπολις» αντλώντας κεφάλαια ύψους 300 εκατ.
ευρώ από τους λογαριασμούς του.
Η εισήγηση έχει ως εξής: «Υστερα από την πρόσφατη αύξηση των
επιτοκίων ευρωζώνης στο 3,25% με σαφείς τάσεις περαιτέρω ανόδου είναι,
πλέον, επιτακτική η ανάγκη τοποθέτησης ενός μέρους τουλάχιστον, των
υψηλών διαθεσίμων του Ταμείου σε άλλης μορφής επένδυση που να έχει
μεγαλύτερη απόδοση από τον τραπεζικό λογαριασμό, όπως είναι τα ΟΕΔ.
Είναι γνωστό ότι τα ΟΕΔ συνδυάζουν την καλύτερη απόδοση χωρίς ρίσκο και
έχουν μεγάλη εμπορευσιμότητα η οποία οδηγεί στη συχνή καταγραφή των
κεφαλαιακών κερδών από τις διακυμάνσεις τιμών. Ειδικότερα, από τα
κυκλοφορούντα ΟΕΔ, θεωρούνται ότι είναι καλύτερα για το επενδυτικό
προφίλ του Ταμείου τα μεσοπρόθεσμης διάρκειας που διαπραγματεύονται σε
τιμές χαμηλότερες του αρτίου (100%), απολαμβάνουν ως εκ τούτου απόδοση
υψηλότερη από το ονομαστικό τους επιτόκιο και θωρακίζουν το
χαρτοφυλάκιο έναντι των κεφαλαιακών ζημιών, εφόσον δεν ρευστοποιηθούν».
Προτείνεται λοιπόν η αγορά ομολόγων εκδόσεως 22/2/2005 και λήξεως
20/7/2015, επιτοκίου 3,7% τρέχουσας απόδοσης 3,95% και εκδόσεως
18/1/2006 και λήξεως 20/7/2016 επιτοκίου 3,6% τρέχουσας απόδοσης 4,05%.
Το ποσόν της επένδυσης είναι 200 εκατ. ευρώ, μοιρασμένο ισόποσα. Στην
ίδια συνεδρίαση αποφασίστηκε να επενδυθούν και 100 εκατ. ευρώ σε ένα
νέο σύνθετο ομόλογο το οποίο κατά τις πληροφορίες της κεντρικής
υπηρεσίας του ΤΕΑΔΥ επρόκειτο να κυκλοφορήσει σύντομα στην αγορά.
Το «υβριδικό» ομόλογο
Σύμφωνα με την
εμπιστευτική ενημέρωση που έδωσε στο ΔΣ η εισηγήτρια Π. Καραδήμα, το
σύνθετο ομόλογο με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου είναι σταθερού
επιτοκίου 6,25% για τα δύο πρώτα χρόνια και για τα επόμενα 10
κυμαινόμενου και θα εξαρτάται από τα διατραπεζικά επιτόκια ή το
επιτόκιο euribor. Και αυτό το επενδυτικό σχέδιο φέρεται να εγκρίνεται
ομόφωνα συναινούντος και του εκπροσώπου του υπουργείου Απασχόλησης, ο
οποίος συμμετέχει στις συνεδριάσεις ως κυβερνητικός επίτροπος.
Το νέο σχέδιο εμφανίζεται να έχει υλοποιηθεί κατά τα δύο τρίτα. Οι
τοποθετήσεις στα δύο πρώτα ομόλογα, συνολικής αξίας 202,3 εκατ. ευρώ,
είναι εγγεγραμμένες στα βιβλία του ΤΕΑΔΥ με ημερομηνία 20/10/2006. Οσον
αφορά το σύνθετο ομόλογο, δεν εμφανίζεται πουθενά τοποθέτηση. Από την
περιγραφή στα πρακτικά, προκύπτει ότι επρόκειτο για υβριδικό προϊόν της
κατηγορίας των ιδιωτικών τοποθετήσεων (private placement). Στο επίμαχο
διάστημα δεν υπάρχει έκδοση σύνθετου ομολόγου, έτσι όπως τουλάχιστον
περιγράφεται στις αποφάσεις του ΔΣ του ΤΕΑΔΥ, ούτε από την ΤτΕ ούτε από
άλλον φορέα με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου.
Το κόλπο που απέφερε μίζα 22 εκατ.
Το «κόλπο» με τις αμαρτωλές συναλλαγές των ομολόγων απέφερε στους
επιτήδειους περί τα 22 εκατομμύρια ευρώ, όφελος που προέκυψε από τη
διαφορά ανάμεσα στην τιμή που πούλησε η χρηματιστηριακή το ομόλογο και
στην τιμή που το αγόρασε το Ταμείο την ίδια ημέρα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η τιμή των ομολόγων την 1η Αυγούστου ήταν
στη διατραπεζική αγορά 100,07, τιμή που αποφέρει απόδοση 3,86% για
πέντε χρόνια. Ομως επειδή το Ταμείο πλήρωσε τα ομόλογα στην τιμή των
106,75 σε συναλλαγή που έγινε εκτός αγοράς, η απόδοσή του έπεσε στο
2,39% από 3,86% που ήταν η αρχική του.
Αυτή η επιτοκιακή διαφορά ανάμεσα στην τιμή του ομολόγου στη
διατραπεζική αγορά και σε αυτή που τα αγόρασε την ίδια ημέρα το Ταμείο,
βγάζει και το τελικό κέρδος. Δηλαδή, 3,86% η απόδοση με βάση την τιμή
των 100,07 στη διατραπεζική μείον 2,39% η απόδοση με βάση την τιμή
αγοράς από το Ταμείο, η διαφορά είναι 1,47%, ποσοστό που
πολλαπλασιαζόμενο επί το ποσό και τη διάρκεια των ομολόγων που
παίχτηκαν (300 εκατ. ευρώ για 5 χρόνια) ισοδυναμούν με ποσό 21,9
εκατομμύρια ευρώ.
Μόνο που αυτό το ποσό δεν το καρπώθηκε το Ταμείο, όπως ήταν ο στόχος της επένδυσης αλλά κάποιοι άλλοι… μεσάζοντες.
Εκτός και αν το Ταμείο που αγόρασε τα ομόλογα σε αυτή την εξωφρενική
τιμή (106,75) προσδοκά ότι στα επόμενα 4,5 χρόνια μέχρι τη λήξη του
ομολόγου, θα βρει κάποιον άλλον επενδυτή που θα του δώσει μεγαλύτερη
τιμή και έτσι θα μπορέσει όχι μόνο θα ισοφαρίσει τη ζημιά αλλά θα
βγάλει και κέρδος.
Δ. Κανέλλης