Γολγοθάς για μία ακτινοθεραπεία

Ηταν Δευτέρα πρωί τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν άκουσε τα άσχημα νέα. «Πάσχει από καρκίνο του πνεύμονα»: ήταν η γνωμάτευση του γιατρού για τον πατέρα της. Δεν υπήρχαν περιθώρια για καθυστερήσεις. Επρεπε να υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία, αν ήταν δυνατόν από την επομένη κιόλας. Ομως, το αμέσως επόμενο ραντεβού στο ΕΣΥ μετρούσε έως και έξι μήνες αναμονή.

Η απελπισία διαδέχθηκε το πρώτο σοκ λέει η κυρία Ελένη Πιτσίλιβα, η οποία ζει – όπως και ο καρκινοπαθής πατέρας της – στην Τρίπολη. Με τη λίστα των δημόσιων ακτινοθεραπευτικών τμημάτων στο χέρι, άρχισε τα τηλεφωνήματα στην Αθήνα για να κλείσει ραντεβού.

Οι απαντήσεις του προσωπικού ήταν κοφτές. Δεν χωρούσαν παρακάλια. «Ιούλιο ή Αύγουστο θα μπορέσουμε να σας δεχθούμε» είπαν από το Αττικόν. Αντίστοιχη απάντηση έλαβε και από το αντικαρκινικό νοσοκομείο Μεταξά.

Αναγκάστηκε να αναζητήσει «βύσμα». Ενας γιατρός που είχε γεννηθεί στο ίδιο χωριό με τον πατέρα της και εργάζεται στον Αγιο Σάββα μεσολάβησε. Στις 18 Μαρτίου – τονίζει πως ήταν ανέλπιστο ότι κατάφερε να βρει τόσο άμεσα λύση για τον πατέρα της – η ακτινοθεραπεία θα ξεκινούσε.

Οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας εμπόδισαν το προγραμματισμένο ταξίδι. Η κυρία Πιτσίλιβα επικοινώνησε για να ακυρώσει το ραντεβού. «Είχατε την ευκαιρία σας και την χάσατε» άκουσε τον άνδρα από την άλλη γραμμή να ανταπαντά.

Στο μεταξύ οι πόνοι του πατέρα της είχαν γίνει αφόρητοι. Ρώτησε, πίεσε, παρακάλεσε: βρήκε τη λύση στο Αλεξάνδρα. «Οι υπεύθυνοι με άκουσαν. Κατανόησαν το πρόβλημα. Βοήθησαν» επισημαίνει.

Παραδέχεται ότι η επόμενη – αναγκαστική – επιλογή (εάν δεν είχε σταθεί, όπως πολλές φορές τονίζει, τυχερή) ήταν να απευθυνθεί στον ιδιωτικό τομέα. «Τι να έκανα; Αν έφθανε εκεί η κατάσταση θα αναγκαζόμουν να πάρω δάνειο…».

 

Πληρώνουν ακριβά. Τα «χαστούκια» που επιφυλάσσει το δημόσιο σύστημα υγείας στους καρκινοπαθείς είναι διαδοχικά.

Οι μεγάλες δημόσιες λίστες αναμονής κάνουν σε αρκετές περιπτώσεις – όταν το περιστατικό είναι επείγον – τα ιδιωτικά θεραπευτήρια μονόδρομο. Και ενώ το μεγαλύτερο Ταμείο της χώρας, ο ΕΟΠΥΥ, καλύπτει το κόστος στα ιδιωτικά, οι ασθενείς συνεχίζουν να πληρώνουν τη θεραπεία τους ακριβά.  

Ειδικότερα δεν προβλέπεται κάλυψη της αμοιβής του ιδιώτη γιατρού, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται αποκλειστικά οι καρκινοπαθείς: το κόστος κυμαίνεται από 300 έως 2.000 ευρώ.

Η οικονομική αιμορραγία όμως, τόσο για τους ίδιους τους ασθενείς όσο και για τις οικογένειές τους, δεν σταματά εδώ: ενώ ο ΕΟΠΥΥ καλύπτει τη θεραπεία – εκτός από την αμοιβή του γιατρού -, οι ιδιώτες ζητούν ένα έξτρα ποσόν. Επικαλούνται τις καθυστερήσεις του Οργανισμού για την εξόφληση των θεραπειών και τις συνέπειες του rebate (κλιμακούμενη επιστροφή ανάλογα με τον τζίρο) και του claw back (μηχανισμός αυτόματων επιστροφών σε περίπτωση υπέρβασης) στον ιδιωτικό κλάδο.

«Ενώ έγινε μια τόσο σημαντική κίνηση από την πλευρά του ΕΟΠΥΥ για την ανακούφιση αυτών των ασθενών στην πράξη αναιρείται αφού τα ιδιωτικά μετακυλίουν τις απώλειές τους στους ασθενείς – αν έχουν να πληρώσουν» λέει ο συντονιστής διευθυντής του Ακτινοθεραπευτικού Ογκολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας (ΕΕΑΟ), Γιώργος Πισσάκας.

Ο ίδιος επισημαίνει ότι ακόμη πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη βάζουν οι καρκινοπαθείς οι οποίοι πρέπει να υποβληθούν σε θεραπεία με πιο ειδικές τεχνικές – όπως αυτή με πεδία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) – που δεν πραγματοποιούνται στα δημόσια νοσοκομεία της Αθήνας.

Σημειώνεται ότι με την τεχνική IMRT – διεθνώς θεωρείται ότι είναι η πιο ενδεδειγμένη σε ένα ποσοστό της τάξης περίπου του 25% – η ακτινοβολία μπαίνει στο σώμα με διαφορετική ένταση από τα σημεία εισόδου που έχουν καθοριστεί σε σχέση με την ομοιόμορφη ένταση της κλασικής ακτινοθεραπείας. Το βασικότερο πλεονέκτημα είναι ότι τα πεδία διαμορφώνονται με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορούν να ακτινοβοληθούν όγκοι που βρίσκονται ανάμεσα σε πολύ ευαίσθητους φυσιολογικούς ιστούς.

«Ποια η πρόβλεψη του κράτους για τους ασθενείς που έχουν ανάγκη να κάνουν θεραπεία με αυτές τις τεχνικές; Δεν θα έπρεπε να τους παρέχεται δωρεάν αφού και ο ίδιος ο ΕΟΠΥΥ με εγκύκλιό του τις θεωρεί ως τις πλέον ενδεδειγμένες για τις συγκεκριμένες ενδείξεις; Γιατί λοιπόν πέρα από την κάλυψη του Ταμείου ο ασθενής θα πρέπει να πληρώσει 3.000-6.000 ευρώ ως συνέπεια του rebate και του claw back και γιατί να εφαρμόζονται αυτά σε μία βασική θεραπεία για τον καρκίνο που δεν υπάρχει προκλητή ζήτηση; Και ποιος σκέφτηκε αν αυτό το ποσόν μπορούν να το διαθέσουν όλοι;» αναρωτιέται ο κ. Πισσάκας.

 

Οι ελλείψεις. Και ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι ραγδαίες, το ΕΣΥ παραμένει «εγκλωβισμένο» στις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και στην απουσία ενός εθνικού σχεδιασμού για την ιατρική φροντίδα των καρκινοπαθών.

Οπως προσθέτει ο πρόεδρος της ΕΕΑΟ τα μηχανήματα ακτινοθεραπείας (γραμμικοί επιταχυντές) που υπάρχουν στον δημόσιο τομέα μπορούν να καλύψουν αξιοπρεπώς μόνο το 40% των ασθενών που χρειάζονται ακτινοθεραπεία. «Αυτός είναι ο λόγος των πολύ μεγάλων αναμονών που σε κάποια νοσοκομεία ξεπερνούν και τους τέσσερις μήνες».

Ο ίδιος διερωτάται εάν έχει δικαίωμα ο γιατρός να δώσει ραντεβού σε δύο – τρεις μήνες σε περιστατικό που επείγει. «Εύκολα θα πει κάποιος ότι το επείγον προηγείται. Αλλά και το αρχικά μη επείγον έχει γίνει επείγον έπειτα από αναμονή μηνών» καταλήγει.

Συγκεκριμένα, στο ΕΣΥ λειτουργούν 24 μηχανήματα ακτινοθεραπείας. Αναλογούν δηλαδή 2,2 γραμμικοί επιταχυντές ανά 1 εκατομμύριο πληθυσμού, όταν ο μέσος όρος στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι 7 ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού.

Κάπως έτσι εξηγείται και η ανησυχία της κυρίας Πιτσίλιβα καθώς σύντομα θα πρέπει να προγραμματίσει τον δεύτερο γύρο θεραπειών. «Τι θα γίνει εάν δεν βρω αμέσως διαθέσιμο ραντεβού;» διερωτάται με έκδηλη την αγωνία στη φωνή της.  

Η συνομιλία μας διήρκεσε αρκετή ώρα, με εκείνη να μιλά γρήγορα για όσα έχει βιώσει, προσπαθώντας να μην ξεχάσει τίποτα. Και όσα διηγούνταν θύμιζαν ιστορίες (καθημερινής) τρέλας στο ΕΣΥ: ατελείωτα πηγαινέλα Τρίπολη – Αθήνα και πάλι πίσω επειδή χάθηκαν οι ιατρικοί φάκελοι, γιατί έπρεπε να προγραμματισθούν νέες εξετάσεις.

Παρά την ταλαιπωρία της όμως, δεν σταματά να μιλά θετικά για τους γιατρούς, με «ανθρωπιά» – όπως λέει χαρακτηριστικά. Η περιπέτειά της πάντως την έχει δραστηριοποιήσει: «Δεν υπάρχει ακτινοθεραπευτικό στο Παναρκαδικό κι ας βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου. Προσπαθώ δειλά δειλά να έρθω σε επαφή με ομογενείς. Ισως να βοηθήσουν» ελπίζει. 

Τι καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ
Ο ΕΟΠΥΥ καλύπτει τη θεραπεία τού ασθενούς σε ιδιωτικό θεραπευτήριο, εκτός από την αμοιβή του γιατρού, με αποτέλεσμα το κόστος να κυμαίνεται από 300 έως 2.000 ευρώ. Παράλληλα, οι ιδιώτες ζητούν ένα έξτρα ποσόν επικαλούμενοι τις καθυστερήσεις του Οργανισμού για την εξόφληση των θεραπειών και τις συνέπειες των rebate και claw back.