Περασμένα μεσάνυχτα και στην εφημερία του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου όλα κυλούν ήρεμα. Γιατροί και νοσοκόμες κυκλοφορούνράθυμοι στους διαδρόμους, οι περισσότεροιμε τον δεύτερο ήδη «βραδινό» καφέ στο χέρι. Οι παλιοί το ξέρουν: υπάρχει μια αλλόκοτηησυχία πριν από την καταιγίδα. Και απόψε
γιορτή του Αϊ-Γιαννιού… Σε λίγα λεπτά το σκηνικόέχει αλλάξει: το ΕΚΑΒ έχει ειδοποιήσει για μεταφορά τραυματιών από σοβαρό τροχαίο. Δύο αυτοκίνητα συντρίμμια, επτά άνθρωποι όλοι με σφυγμό… Συναγερμός. Τα ασθενοφόραφρενάρουν έξω από την υποδοχή και όλοι τρέχουν γιατί επείγον σημαίνει αναμέτρηση με τον χρόνο. Κάποιοι είναι στη διαλογή ασθενών.
Ποιος είναι πιο βαριά; Ποιος αντέχει λίγο ακόμη;Η ιατρική κινείται σε ρόδες: φορεία, οροί, φορητά ακτινολογικά μηχανήματα. Για έναν από τους τραυματίες ο χρόνος κυλάει αντίστροφα:«πνευμοθώρακας υπό τάση» στη γλώσσατων γιατρών σημαίνει ότι ένας σωλήνας παροχέτευσηςπρέπει να μπει ΤΩΡΑ στον πνεύμονατου ασθενούς.
Οειδικός στην Επείγουσα Ιατρική γιατρός είναι συνεχώς αντιμέτωπος με κρίσιμες αποφάσεις. Το να διαχειρίζεται ένα περιστατικό σημαίνει συχνά ότι διαχειρίζεται την ίδια τη ζωή. «Οι συγγενείς,να ειδοποιηθούν οι συγγενείς» λέει κάποιος. Είναι νύχτα και κανείς ψυχολόγος ή κοινωνικός λειτουργός δεν «εφημερεύει». Τη δουλειά τους θα κάνουν οι γιατροί. Θα καθησυχάσουν, θα ενημερώσουν, σε κάποιες περιπτώσεις θα ψελλίσουν ένα «λυπάμαι». Και εκεί μέσα στις ματωμένες γάζες και στις ακτινογραφίες στους φωτεινούς πίνακες, ένας πενηντάρης μπαίνει μέσα υποβασταζόμενος από μια γυναίκα. Κρατάει το στήθος του και κοιτάζει με αγωνία τους γιατρούς. Ο καρδιογράφος δίνει την εικόνα του εμφράγματος και το Καρδιολογικό αναλαμβάνει δράση. «Μερικέςφορές η νύχτα ξημερώνει δύσκολα»θα πει ένας γιατρός.
Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου είναι το πρώτο νοσοκομείο της χώρας με αυτόνομο ΤΕΠ, στελεχωμένο με έναν ισχυρό πυρήνα γιατρών πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Εχει αναπτύξει σύστημα διαλογής ασθενών από το 1996 και από το 2008 καλύπτει τους βασικούς τομείς λειτουργίας του με δικό του ειδικευμένο ιατρικό προσωπικό. Ενάμιση χρόνο τώρα έχει μειώσει τα ποσοστά θνησιμότητας και νοσηρότητας και αποτελεί παράδειγμα για το μάλλον χαοτικά ΤΕΠ των περισσότερων νοσοκομείων της χώρας. «Στο τμήμα μας η αναμονή στους βαριά πάσχοντες είναιμηδενική,ενώ στους λιγότερο βαριάπάσχοντες δεν ξεπερνά ποτέ τη μισή ώρα» μας λέει ο κ. Παναγιώτης Αγγουριδάκης, επ. καθηγητής Επείγουσας Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, διευθυντής του ΤΕΠ.
Η Ελλάδα σπεύδει «βραδέως»
Την ώρα που στα νοσοκομεία της Γερμανίας κυκλοφορεί αφίσα με το ερώτημα «Γνωρίζετε ότι ο γιατρός που σας εξετάζει δεν έχει την ειδικότητα της Επείγουσας Ιατρικής;», το παράδειγμα του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) του Περιφερειακού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου (ΠΕΠΑΓΝΗ) και η δράση της Ελληνικής Εταιρείας Επείγουσας Ιατρικής (ΕΕΕΙ) επιταχύνουν τις εξελίξεις προς όφελος- κατ΄ αρχήν- των ασθενών και στη συνέχεια και της εξοικονόμησης χρημάτων. Η Γερμανία και η Ελλάδα ανήκουν στη μειονότητα των χωρών της Ευρώπης που δεν παρέχουν την ειδικότητα (ή την εξειδίκευση) της Επείγουσας Ιατρικής, η οποία είναι σήμερα αναγνωρισμένη σε 19 από τις 27 χώρες-μέλη της ΕΕ.
Ψυχή της Επείγουσας Ιατρικής στην Ελλάδα είναι η κυρία Ελένη Ασκητοπούλου, καθηγήτρια Αναισθησιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης έφερε το θέμα στο ΚΕΣΥ το 1983 για να ακολουθήσουν ως και σήμερα επιτροπές επιτροπών- όλες με τα πορίσματά τους. Και ξαφνικά τον τελευταίο χρόνο το υπουργείο Υγείας, αναγνωρίζοντας όλο και περισσότερο την αναγκαιότητα της οργάνωσης των ΤΕΠ, στο πλαίσιο της αναβάθμισης του ΕΣΥ, προκήρυξε πάνω από 80 θέσεις ειδικευμένων γιατρών για τα ΤΕΠ.
Οι «επειγοντολόγοι» είναι σε ετοιμότητα για οποιονδήποτε αριθμό ασθενών, οποιοδήποτε περιστατικό, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. « Ο επειγοντολόγοςείναι και καρδιολόγος όταν πρέπεινα αντιμετωπίσει τον εμφραγματία ώσπου να μπει στο εργαστήριο και να του τοποθετηθεί το στεντ» εξηγεί η κυρία Ασκητοπούλου. Στη συζήτησή μας θα παρέμβει η κυρία Δέσποινα Εβρένογλου, παθολόγος εντατικολόγος, αν. διευθύντρια ΜΕΘ στο ΓΝΑ Σισμανόγλειο και ταμίας της ΕΕΕΙ: «Μόνο η στελέχωση των ΤΕΠ με επειγοντολόγους μπορεί να μειώσει τις άσκοπες καθυστερήσεις στην αντιμετώπισητων βαριά ασθενών».
Καθυστέρηση στη διάγνωση και στην αντιμετώπιση του περιστατικού σημαίνει αύξηση θνησιμότητας και νοσηρότητας και περισσότερους ασθενείς στις ΜΕΘ (Μονάδες Εντατικής Θεραπείας), όπου κάθε ημέρα νοσηλείας κοστίζει μερικές χιλιάδες ευρώ. Μελέτη της ομάδας του κ. Αγγουριδάκη το 2004 κατέδειξε ότι περίπου το 30% των εισαγωγών στις ΜΕΘ από το ΤΕΠ μπορούν να αποτραπούν αν αντιμετωπισθούν κατάλληλα στο ΤΕΠ.
ΜΑΡΤΥΡΙΑ
«Μια καισαρική που δεν θα ξεχάσω…»
Νικόλας Σμπυράκης: «Εκεί που ο άνθρωπος “φεύγει” κάνεις ανάταξη και, αν ανήκει στο 10%, γυρίζει στη ζωή και εσύ γυρίζεις στο σπίτι σου έχοντας σώσει μια ζωή»
Ο κ. Νικόλας Σμπυράκης, χειρουργός με μετεκπαίδευση στην Επείγουσα Ιατρική, επιμελητής ΤΕΠ στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου και γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Επείγουσας Ιατρικής,εξηγεί γιατί επέλεξε τη συγκεκριμένη ειδικότητα: «Με ρωτάνεγιατί επέλεξα μια “άγνωστη” στη χώρα μας εξειδίκευση.Αυθόρμητα λέω ένα γενικόλογο“έχει ενδιαφέρον”. Πίσω από αυτή την απάντηση όμως υπάρχουν δεκάδες περιστατικάπου αποδεικνύουν αυτό που λένε οι ειδικοί: ότι η Επείγουσα Ιατρική είναι ένα “δίχτυ προστασίας”,όχι μόνο για τα συστήματαΥγείας αλλά και κυρίως για τους ίδιουςτους ασθενείς.Δεν ξεχνώ την εποχή της εκπαίδευσής μου στη Μελβούρνη μια συνάδελφο που προκειμένου να κερδίσει χρόνο έκανε μέσα στο Τμήμα Επειγόντων καισαρική τομήσε μια μητέρα που μόλις είχε σκοτωθεί σε τροχαίο.Οαγώνας δρόμου γινόταν για το παιδί,το οποίο τελικά βγήκε ζωντανό.Οι επειγοντολόγοι βλέπουμε τα πάντα.Σε μια εφημερία μπορείς να δεις τόσα περιστατικά όσα δεν βλέπει ένας φοιτητήςστη διάρκεια των σπουδών του.Βλέπεις τη ζωή και τον θάνατο.Εκεί που ο άνθρωπος “φεύγει” κάνεις ανάταξη και,αν ανήκει στο 10%,γυρίζει στη ζωή και εσύ γυρίζεις στο σπίτι σου έχοντας σώσει μια ζωή.Χρειάζεται υπομονή,ετοιμότητα,αντίστασηστο στρες αλλά όλα αυτά τα αποκτά ο γιατρόςστην εκπαίδευσή του.Το “κρίσιμο” χαρακτηριστικό-για όλους εμάς τους γιατρούς- είναι η διάθεση της προσφοράς.Αυτή είναι μια ιδιότητα “προαπαιτούμενη”».