Tης Τασουλας Kαραϊσκακη
H μέχρι στιγμής αδυναμία των γιατρών να πιάσουν την άκρη του νήματος στη μετάδοση της γρίπης των χοίρων (στην περιοχή όπου νόσησε ο πρώτος, ένας 5χρονος Μεξικανός, δεν βρέθηκε άρρωστος χοίρος, ενώ ο πρώτος θάνατος καταγράφηκε σε περιφέρεια χωρίς άλλο κρούσμα ή χοιροτροφεία) προκάλεσε αναζωπύρωση των θεωριών συνωμοσίας. Σύμφωνα με την πιο δημοφιλή, αιτία των περίεργων επιδημιών γρίπης είναι τα λεγόμενα «χημικά ίχνη» (οι λευκές γραμμές που βλέπουμε να χαράσσουν συχνά τον ουρανό και άλλα ατμοσφαιρικά φαινόμενα, όπως σύννεφα με τη μορφή σχάρας ή τεράστιων κυμάτων, λαμπερά φωτοστέφανα κ. ά.). Που κατά τους συνωμοσιολόγους είναι αποτέλεσμα ψεκασμών της υφηλίου με επικίνδυνα χημικά (διβρωμιούχο αιθυλένιο, χλωριούχο νάτριο, σκόνη αλουμινίου ή βαρίου) με στόχο την αλλοίωση των ατμοσφαιρικών συνθηκών και τον διανοητικό έλεγχο των μαζών.
Σε ό, τι αφορά τους αεροψεκασμούς, δεν είναι αναγκαία κάποια θεωρία συνωμοσίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, ακουσίως, μας «ψεκάζουν». Αεροπλάνα «βομβαρδίζουν» νέφη για την πρόκληση βροχής ή την αποτροπή χαλαζόπτωσης, στρατιωτικά αεροπλάνα πειραματίζονται με εκχύσεις ουσιών, κυρίως όμως περίπου 30.000 αεροπλάνα της γραμμής απελευθερώνουν τεράστιες ποσότητες ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου, που συμβάλλουν στην επίσπευση των κλιματικών αλλαγών.
Οσο για το μυστήριο της μετάδοσης του ιού της γρίπης, η επιστήμη δεν το έχει ακόμη ξεδιαλύνει. Μια τέτοια ανακάλυψη θα της έδινε τα όπλα να τον πολεμήσει, αλλά δεν θα ανέτρεπε την κοινή παραδοχή ότι μεταδίδεται με τον συγχρωτισμό και όχι με αεροψεκασμό.
Είναι αλήθεια ότι σε περιόδους αβεβαιότητας, απαισιοδοξίας γινόμαστε επιρρεπείς στις θεωρίες συνωμοσίας. Κατατείνουμε εύκολα στη δοξασία ότι η δυσμενής ή παράδοξη έκβαση των ανθρώπινων πραγμάτων δεν μπορεί παρά να αποτελεί μέρος των μυστικών σχεδίων μιας αφανούς παγκόσμιας δύναμης για τον έλεγχο του κόσμου. Γοητευόμαστε από τις κρυμμένες αλήθειες, από τις γκρίζες ζώνες πίσω από συνταρακτικά γεγονότα. Το θολό, το παράδοξο, το ερεβώδες διεγείρει το αστυνομικό μας δαιμόνιο.
Ποιος ξέρει, ψάχνοντας διαρκώς μια πίσω όψη, μια σκιώδη διάσταση, ένα κρυφό νόημα, μια παγκόσμια πλεκτάνη, ίσως επιχειρούμε να πάρουμε ακόμη και τελεολογικού τύπου απαντήσεις, να καλύψουμε το δυσβάσταχτο κενό γνώσης για την αιτία και τον σκοπό της ύπαρξης, να εξατομικεύσουμε έναν ειρμό στα συμβαίνοντα του κόσμου. Ωστόσο ορισμένες φορές, μπροστά σε «αδιάσειστα» ευλογοφανή επιχειρήματα, φτάνουμε να μπερδέψουμε την αλήθεια με το ψέμα (πολλοί συνωμοτούν, αλλά δεν είναι κυρίαρχοι του κόσμου) και να εμπλακούμε σε ένα παραπλανητικό παιχνίδι σκιών, να πιστέψουμε στην ύπαρξη αόρατων παντοδύναμων «εχθρών». Θύματα της πιο συναρπαστικής νοητικής χειραγώγησης, πέφτουμε στην παγίδα ενός ψεύτικου απόλυτου, ενός πολύ επικίνδυνου παραλογισμού.
Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι τα πιο σαγηνευτικά, τα πιο διασκεδαστικά, τα πιο δημοφιλή αφηγήματα για τα άδυτα του πολύπλοκου κόσμου μας. Αλλά δεν είναι ανώδυνες. Κάτω από την κρούστα της ψυχαγωγίας, εδραιώνεται η εικόνα ενός πολύ ζοφερού σύμπαντος και απλώνει τις ρίζες της μια νέα «πίστη» που οδηγεί ή στην παραίτηση ή στην ιδεοληψία. Μακριά από τον ορθολογισμό. Στον συντομότερο δρόμο προς τη δαιμονοποίηση της κοινωνικής ζωής και τον σκοταδισμό.