Παρεμβάσεις του υπ. Υγείας για περιστολή
της φαρμακευτικής δαπάνης στα νοσοκομεία
Tης Πεννυς Mπουλουτζα
Ενα «κοκτέιλ» μέτρων για τη δραστική μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης -έως και 600 εκατ. ευρώ- εντός των δημόσιων νοσοκομείων προωθεί το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Θεραπευτικά – φαρμακευτικά πρωτόκολλα, νέα μηχανογραφημένα συστήματα στα φαρμακεία και στις αποθήκες των φαρμακείων, στροφή στα γενόσημα και μειοδοτικοί διαγωνισμοί είναι οι νέες παρεμβάσεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί, ενώ μεταξύ των σκέψεων που, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», επεξεργάζεται το υπουργείο είναι και η επέκταση του «rebate» -που ισχύει για τη φαρμακευτική δαπάνη των ταμείων- και στα νοσοκομειακά φάρμακα.
Πρόκειται ουσιαστικά για την επιστροφή χρηματικών ποσών από τις φαρμακευτικές εταιρείες προς τα νοσοκομεία ανάλογα με την κατανάλωση φαρμάκων που πραγματοποιείται σε αυτά. Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Υγείας εξετάζει το ενδεχόμενο το «rebate» να είναι κυμαινόμενο και ανάλογο με τον όγκο της κατανάλωσης από 3% έως 6% (η υψηλή κατανάλωση). Ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί για το υπουργείο Υγείας θα αποτελέσει η εξόφληση σε πραγματικό χρόνο των τιμολογίων των προμηθευτών από τις αρχές του 2011, για την οποία έχει δεσμευθεί ο υπ. Υγείας Ανδρέας Λοβέρδος. Στο «μικροσκόπιο» του υπουργείου μπαίνουν και τα περίπου 50 φαρμακευτικά σκευάσματα που φαίνεται ότι «ευθύνονται» για το 50% της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης και τα οποία αφορούν κυρίως αντικαρκινικά φάρμακα, βιοτεχνολογικά και ειδικά αντιβιοτικά.
Στόχος είναι η μείωση της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης από το 1,46 δισ. ευρώ που ήταν πέρυσι στα επίπεδα του 2004 (περίπου 900 εκατ. ευρώ), ενώ ειδικά για το 2010 έχει ζητηθεί από τα νοσοκομεία να μειώσουν τις δαπάνες για φάρμακα κατά 20%. Ηδη στα δημόσια νοσοκομεία του λεκανοπεδίου Αττικής (πλην των νοσοκομείων του Πειραιά και της Δυτ. Αττικής), το πρώτο εξάμηνο του 2010 εξοικονομήθηκαν περίπου 40 εκατ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2009. Η μείωση αυτή αποδίδεται αφενός στη «φλατ» μείωση των τιμών των φαρμάκων, αφετέρου στις αρχικές οδηγίες του υπουργείου για τη διαχείριση των φαρμάκων εντός των νοσοκομείων (ατομική συνταγή ημερήσιας δόσης, τη διατήρηση έως τεσσάρων ομοίων φαρμάκων στις αποθήκες κ.ά.).
Πιλοτικό πρόγραμμα
Ειδικότερα, στο πλαίσιο του ελέγχου των δαπανών φαρμάκων στα νοσοκομεία, εφαρμόστηκε πιλοτικά στην Α΄ Υγειονομική Περιφέρεια Αττικής, που εποπτεύει 25 νοσοκομεία του λεκανοπεδίου, πρόγραμμα συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων κατανάλωσης φαρμάκων ανά νοσοκομείο, κλινική και φαρμακευτική εταιρεία, από εξωγενή ανεξάρτητο οίκο με βάση τα στοιχεία που έχουν τα φαρμακεία των νοσοκομείων και τα τμήματα μηχανογράφησης.
Οπως προέκυψε από τα πρώτα στοιχεία του προγράμματος, στα νοσοκομεία της Α΄ ΥΠΕ το πρώτο εξάμηνο του 2010 μειώθηκε η συνολική δαπάνη για φάρμακα κατά 17,4% (από 222.386.073 ευρώ σε 183.637.055 ευρώ) έναντι του 2009.
«Πρωταθλητές» στην προσπάθεια που γίνεται για μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης αναδείχθηκαν για το πρώτο εξάμηνο του έτους τα νοσοκομεία Σπηλιοπούλειο – «Αγία Ελένη» (μείωση 47%), το αντικαρκινικό «Αγιος Σάββας», το Λαϊκό (περίπου 30%) και το Γενικό Κρατικό Αθηνών. Την ίδια στιγμή, όμως, υπάρχουν και νοσοκομεία, στα οποία η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης είναι σχεδόν μηδενική.
Σύμφωνα με την ανάλυση των στοιχείων, 50 φάρμακα -από τους συνολικά 1.500 κωδικούς στα νοσοκομεία- αντανακλούν περίπου το 50% της δαπάνης και αφορούν σκευάσματα για τον καρκίνο, για το έιτζ, «ορφανά» φάρμακα, για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, αυξητικούς αιμοποιητικούς παράγοντες, βιοτεχνολογικά φάρμακα και ειδικά αντιβιοτικά. Η εικόνα των «δαπανηρών» φαρμάκων διαφοροποιείται ανάλογα με τον «χαρακτήρα» του κάθε νοσοκομείου και τις ειδικότητες που αυτό διαθέτει.
Από τη λίστα των «δαπανηρών» για το ΕΣΥ φαρμάκων τα περισσότερα είναι «πρωτότυπα», που σημαίνει ότι δεν μπορούν να μπουν σε διαγωνιστική διαδικασία ούτε να αντικατασταθούν από αντίγραφα (γενόσημα).
Υπενθυμίζεται ότι το υπουργείο Υγείας έχει δώσει οδηγία στα νοσοκομεία και στους διευθυντές των κλινικών να χορηγούν στους ασθενείς γενόσημα φάρμακα σε ποσοστό 30% επί του συνόλου των φαρμάκων. Ωστόσο, στη «λίστα» υπάρχουν σκευάσματα ουσιωδώς όμοια ή της ίδιας θεραπευτικής κατηγορίας, γεγονός που διευκολύνει την επιλογή δραστικών ουσιών για τους διαγωνισμούς. Στους στόχους του υπουργείου είναι έως το τέλος του έτους να έχουν προκηρυχθεί δύο διαγωνισμοί σε δύο νοσοκομεία για δραστικές ουσίες φαρμάκων.
Δικλίδα ασφαλείας τα θεραπευτικά πρωτόκολλα
Η εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων είναι ένα από τα μέτρα στα οποία προσβλέπει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης.
Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα ουσιαστικά αποτελούν ένα είδος «πλαισίου» που περιγράφει το σύνολο των ενεργειών στις οποίες προχωρεί ένας γιατρός -ανάλογα με τη νόσο- προκειμένου να διαγνώσει και να αντιμετωπίσει την ασθένεια. Στο πλαίσιο αυτό θέτουν «επιστημονικούς» περιορισμούς στο είδος της θεραπείας που θα ακολουθηθεί και στη δοσολογία των φαρμακευτικών σκευασμάτων. Αποτελούν σημαντικό εργαλείο για τους γιατρούς και κοινή πρακτική σε όλες τις υγειονομικά προηγμένες χώρες.
Ηδη έως το τέλος Οκτωβρίου ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων θα έχει έτοιμα τα θεραπευτικά πρωτόκολλα για τα ρευματικά νοσήματα και τη φλεβική θρόμβωση, ενώ θα ακολουθήσουν και για άλλες ασθένειες που «απορροφούν» μεγάλο μέρος της φαρμακευτικής δαπάνης, όπως οι ογκολογικές παθήσεις, οι αιματολογικές, λοιμώξεις κ.ά. Στο ίδιο πλαίσιο έχει συσταθεί ειδική Ογκολογική Επιτροπή στο Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας με τη συμμετοχή εκπροσώπων από τις επιστημονικές εταιρείες που έχουν ως αντικείμενο τις ογκολογικές παθήσεις. Η επιτροπή αυτή, μεταξύ άλλων, επεξεργάζεται και θεραπευτικά πρωτόκολλα για όλες τις μορφές καρκίνου και τα οποία θα κατατεθούν στο υπουργείο Υγείας προς περαιτέρω αξιοποίηση τόσο για τα νοσοκομεία του ΕΣΥ όσο και για τα ασφαλιστικά Ταμεία. Σημειώνεται ότι με τα θεραπευτικά πρωτόκολλα αναμένεται να «μπει φρένο» στην άσκοπη φαρμακευτική δαπάνη ειδικά σε ό,τι αφορά «πρωτότυπα» φάρμακα τα οποία δεν μπορούν να αντικατασταθούν με αντίγραφα (γενόσημα) και άρα φθηνότερα σκευάσματα.