Της Λινας Γιανναρου
Στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ είναι γνωστή η τακτική πολλών αγροτών να διοχετεύουν τα «ραντισμένα» λαχανικά στην αγορά και για τους ίδιους και τις οικογένειές τους να διατηρούν ένα καθαρό από φυτοφάρμακα χωραφάκι. Εξυπνο το «κόλπο», αλλά οι ειδικοί θα τους στενοχωρήσουν: η αλόγιστη χρήση γεωργικών φαρμάκων επιφυλάσσει τεράστιους κινδύνους πρωτίστως για την υγεία των ίδιων και των παιδιών τους.
Αυτό επισημαίνει μιλώντας στην «Κ» ο ομότιμος καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αντώνης Καφάτος, ο οποίος σε συνεργασία με τον διευθυντή του Εργαστηρίου Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου κ. Αρ. Τσατσάκη υλοποιούν μια πρωτοποριακή μελέτη με ακριβώς αυτόν τον στόχο: την ανίχνευση των επιπέδων έκθεσης παιδιών από αγροτικές περιοχές σε επικίνδυνα φυτοφάρμακα. Η ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης έρευνας έγκειται στο ότι τα ίχνη των χημικών θα αναζητηθούν στα… μαλλιά των μαθητών. «Οι τρίχες αποτελούν έναν πολύ καλό δείκτη που αποκαλύπτει πόσο έχουν εκτεθεί σε διάφορες κατηγορίες φυτοφαρμάκων. Αυτές οι ουσίες έχουν την ιδιότητα να συσσωρεύονται στις ίνες του τριχωτού της κεφαλής», εξηγεί ο κ. Καφάτος. Τα δείγματα έχουν ήδη ληφθεί από μαθητές σχολείων της περιοχής Μεσσαρά της νότιας Κρήτης -μιας περιοχής ιδιαίτερα επιβαρυμένης λόγω της επικράτησης θερμοκηπιακών καλλιεργειών- και τα αποτελέσματα αναμένονται…
«Το πρόβλημα είναι οξύ», σημειώνει ο ίδιος. «Οι αγρότες στην Ελλάδα δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο προφύλαξης με αποτέλεσμα να μολύνονται και οι ίδιοι και οι οικογένειές τους. Ιδιαίτερα στην Κρήτη η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη. Στον τομέα αυτόν είμαστε μια τριτοκοσμική, καθυστερημένη χώρα. Οποιος θέλει αγοράζει ό,τι θέλει και ψεκάζει όσο θέλει». Σε πολλές χώρες του εξωτερικού, αντίθετα, όπως στην Ιταλία, μόνο ειδικοί επαγγελματίες (οι pesticide appliers, όπως ονομάζονται) έχουν τη δυνατότητα αγοράς και εφαρμογής τέτοιων ουσιών. «Αυτά είναι τοξικά, δεν μπορεί ο καθένας να τα εφαρμόζει όπως θέλει. Φυσικά, δεν γλιτώνεις τίποτα εάν δεν τρως τα προϊόντα που παράγεις – εκτίθεσαι στις ουσίες όταν ψεκάζεις, αυτές εισχωρούν στον υδροφόρο ορίζοντα, υπάρχουν στο νερό. Και βέβαια μεταφέρονται και στα έμβρυα».
Πράγματι, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα μόλις ένας στους εκατό αγρότες λαμβάνει μέτρα αυτοπροστασίας κατά τον ψεκασμό των καλλιεργειών με χημικά (προστατευτικό κάλυμμα προσώπου, προστατευτικά γυαλιά και ποδιά). Την ίδια ώρα, η χώρα μας έχει τη θλιβερή πρωτιά στην Ευρώπη στη χρήση φυτοφαρμάκων. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, οι Ελληνες αγρότες χρησιμοποιούν περίπου 7,4 κιλά φυτοφαρμάκων ανά 10 στρέμματα, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να μην ξεπερνά τα 4,5 κιλά (οι Ισπανοί χρησιμοποιούν 3,4 κιλά και οι Γερμανοί 2,5 κιλά).
Το πρόβλημα εντείνει η «προτίμηση» που δείχνουν οι Ελληνες παραγωγοί σε παράνομα φυτοφάρμακα που εισάγονται στη χώρα μας από Τουρκία, Αλβανία, Βουλγαρία, ΠΓΔΜ και Κίνα. Τα σκευάσματα αυτά πωλούνται έως και και 30% φθηνότερα από τα νόμιμα, με ολέθριες συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία.
Σύμφωνα με έρευνες τα περιστατικά καρκίνου αυξάνονται έως και κατά 40% σε περιοχές όπου γίνεται ευρεία χρήση φυτοφαρμάκων.