Καταδικάστηκε χθες η Ελλάδα για τα απόβλητα

Του ανταποκριτή μας στις Βρυξελλες Kωνσταντινου Kαλλεργη

Την αναμενόμενη καταδίκη της για την ωρολογιακή βόμβα των εκατοντάδων χιλιάδων τόνων επικινδύνων βιομηχανικών αποβλήτων που συσσωρεύονται δεκαετίες τώρα σε διάφορα σημεία της χώρας χωρίς ουσιαστικά καμία πρόνοια για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας εισέπραξε χθες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο η Ελλάδα.

Η καταδίκη, που όπως είχε προαναγγείλει την Τρίτη η «Κ» ανοίγει τον δρόμο για νέα παραπομπή στο Δικαστήριο και την επιβολή προστίμου στη χώρα, έρχεται έπειτα από πολυετείς αλλά άκαρπες προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συγκινήσει τις εκάστοτε αρμόδιες αρχές και να επιβάλει την εφαρμογή όχι απλά της ευρωπαϊκής νομοθεσίας αλλά της ίδιας της κοινής λογικής.

Στον νομικό πυρήνα της υπόθεσης βρίσκονται τρεις οδηγίες, η παλαιότερη εκ των οποίων χρονολογείται από το 1975 και η νεότερη είναι… μόλις δέκα ετών, οι οποίες ορίζουν το πώς ακριβώς πρέπει να γίνεται η διαχείριση των αποβλήτων αυτών, αν μη τι άλλο για να μην κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές. Στην Ελλάδα προκρίθηκε η μέθοδος της «προσωρινής αποθήκευσης», κυρίως στα προαύλια των εργοστασίων, η οποία δεν εμπίπτει, προφανώς, στις πρόνοιες της νομοθεσίας (ή της προστασίας περιβάλλοντος και ανθρώπων).

Εις απάντησιν των αιτιάσεων της Επιτροπής, η Ελλάδα παρουσίασε σειρά κοινών υπουργικών αποφάσεων περί «όρων και περιορισμών» και «τεχνικών προδιαγραφών», καθώς και για την «περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης». Κατόπιν αυτών των αποφάσεων η Επιτροπή κινήθηκε αυτεπαγγέλτως κατά της χώρας. Τούτο γιατί, όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή του το Δικαστήριο, έκρινε ότι «ο σχεδιασμός της διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων στην Ελλάδα δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας», «δεν υφίστανται κατάλληλες και επαρκείς εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων» και «η μέθοδος διάθεσης του μεγαλύτερου μέρους της παραγόμενης στην Ελλάδα ποσότητας επικίνδυνων αποβλήτων δεν είναι συμβατή με τις απαιτήσεις της σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας».

Η απολογία

Σε αντίστοιχα συμπεράσματα κατέληξαν και οι δικαστές οι οποίοι καταδίκασαν τη χώρα για παραβίαση και των τριών οδηγιών.

Aλλωστε, απολογούμενη ενώπιον του Δικαστηρίου, η ίδια η ελληνική πλευρά δέχθηκε ότι «το εθνικό σχέδιο διαχείρισης δεν περιλαμβάνει όλα τα είδη επικίνδυνων αποβλήτων, η απογραφή τους δεν είναι πλήρης» και, επιπλέον, «το εθνικό σχέδιο διαχείρισης δεν περιλαμβάνει χάρτες με τους χώρους και τις εγκαταστάσεις διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων ώστε να μπορεί να διαπιστωθεί η ορθή λειτουργία τους», ενώ όπως επισημαίνει η Επιτροπή και δέχθηκε το Δικαστήριο ουδέποτε κατασκευάστηκαν οι «κατάλληλες υποδομές επεξεργασίας των επικίνδυνων αποβλήτων» …

Ετσι μοναδική λύση παρέμεινε η προσωρινή αποθήκευση, που κατ’ εφαρμογήν και του γνωστού ρητού περί μονιμότητας των προσωρινών, έχει γίνει μόνιμη διά της συνεχούς ανανέωσης των προσωρινών αδειών. Αυτό, μέχρι την προ πενταετίας έναρξη της διαδικασίας, μεταφραζόταν σε 600.000 τόνους επικίνδυνων αποβλήτων που προφανώς έχουν εν τω μεταξύ αυξηθεί και αναμφίβολα θα συνεχίσουν να αυξάνονται.

Απάντηση ΥΠΕΧΩΔΕ

Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξεδόθη χθες το βράδυ από το ΥΠΕΧΩΔΕ, η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων αποτέλεσε την τελευταία πενταετία προτεραιότητα της πολιτικής του. Συγκεκριμένα, εναρμονίστηκε το νομικό πλαίσιο με την κοινοτική νομοθεσία, δημιουργήθηκαν έξι υποδομές αποθήκευσης και αξιοποίησης επικίνδυνων αποβλήτων, καθώς και δύο χώροι τελικής διάθεσης. Παράλληλα αναπτύχθηκαν συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης με πολύ υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης. Ακόμη, έγινε εξαγωγή σημαντικής ποσότητας αποβλήτων στο εξωτερικό. Κατόπιν τούτων, το υπουργείο διερωτάται γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέδειξε τέτοια σπουδή για την παραπομπή του θέματος στο Ευρωδικαστήριο.