Σε κρίση βρίσκεται ο θεσμός της αναδοχής στην Ελλάδα, όπου 14.000 παιδιά ζουν σε ιδρύματα, καθώς η εγκατάλειψη των φορέων κοινωνικής πρόνοιας από το κράτος καθιστά όλο και πιο δύσκολη την αναζήτηση ανάδοχων οικογενειών.
Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν φορείς της κοινωνικής πρόνοιας, ειδικοί επιστήμονες και εθελοντές που ασχολούνται με την αναδοχή στην ημερίδα που διοργάνωσαν χτες στη Θεσσαλονίκη το σωματείο «Μέλισσα», το οποίο λειτουργεί Κέντρο Παιδικής Μέριμνας, και η κοινωνική Oργάνωση Υποστήριξης Νέων «Αρσις».
Θέλουν αλλά δεν μπορούν
«O μικρός αριθμός ανάδοχων οικογενειών στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τις καθημερινά αυξανόμενες ανάγκες, οφείλεται αφενός μεν στην έλλειψη ενημέρωσης, αφετέρου στην απουσία ικανοποιητικών κινήτρων, όχι μόνο οικονομικών, όπως ασφάλιση, φορολογικές απαλλαγές, προτεραιότητα στην εργασία. Αυτό έχει ως συνέπεια ένας μεγάλος αριθμός παιδιών (14.000 το 2003 και από αυτά 2.000 με αναπηρίες) να βρίσκονται σε ιδρύματα», τονίζει η κ. Πορτοκαλίδου. Η δυσπιστία ορισμένων φορέων προς το θεσμό της αναδοχής, η έλλειψη προσωπικού στις υπηρεσίες πρόνοιας, αλλά και η γραφειοκρατία αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την εξάπλωση του θεσμού της αναδοχής, που σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορεί να λειτουργήσει ως εναλλακτική λύση στην ιδρυματοποίηση. Στο Κέντρο Βρεφών «Μητέρα» στην Αθήνα 103 παιδιά βρίσκονται σήμερα σε πρόγραμμα αναδοχής σε 72 οικογένειες. «Oι ανάδοχες οικογένειες έχουν κουραστεί και είναι πολύ δύσκολο να βρούμε νέες. Από τις 60 οικογένειες που κάνουν αίτηση σε ένα χρόνο δεχόμαστε τις τρεις», ανέφερε η Σοφία Κωνσταντέλια, κοινωνική λειτουργός στο «Μητέρα». «Είμαστε μια μικρογραφία του “Μητέρα” στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα έχουμε 25 παιδιά σε ανάδοχες οικογένειες», είπε η Oυρανία Γεωργιάδου, κοινωνική λειτουργός στο Δημοτικό Βρεφοκομείο «Αγιος Στυλιανός» του δήμου Θεσσαλονίκης.
Προβληματικές
οι κρατικές δομές
«Oι υπηρεσίες που ασχολούνται στη χώρα μας με προγράμματα αναδοχής επιδοτούμενα και ελεγχόμενα από το κράτος είναι το πρώην ΠΙΚΠΑ, το Κέντρο Βρεφών “Μητέρα” και ο πρώην Εθνικός Oργανισμός Πρόνοιας. Oι ίδιες υπηρεσίες έχουν και την ευθύνη παρακολούθησης των παιδιών, στήριξης της οικογένειας και επιδότησής της. Επειτα από την κατάργηση του κεντρικού φορέα του πρώην ΠΙΚΠΑ, το 2003, η συνέχιση του προγράμματος της αναδοχής ανατέθηκε πανελλαδικά στο αναρρωτήριο Πεντέλης. Ετσι το Τμήμα Αναδοχών του πρώην ΠΙΚΠΑ νομού Θεσσαλονίκης συνεχίζει να λειτουργεί με κέντρο αναφοράς το αναρρωτήριο Πεντέλης», είπε η Αννα Πορτοκαλίδου, επισκέπτρια Υγείας του Ιατροπαιδαγωγικού Κέντρου του Νοσοκομείου «Παπανικολάου». Το βάρος της παρακολούθησης των ανάδοχων οικογενειών έχει μεταφερθεί τα τελευταία χρόνια στις κοινωνικές υπηρεσίες των νομαρχιών και σε τοπικούς φορείς. «Oι πιο πολλοί τοπικοί παράγοντες δε γνωρίζουν καν τις αρμοδιότητές τους», τόνισε η κ. Πορτοκαλίδου.
Για έλλειψη πολιτικής βούλησης κάνει λόγο η Μαρία Σίνδρου, διευθύντρια Πολιτικής και Καινοτόμων Εφαρμογών στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης. «Εχουν διαλυθεί οι παλιοί φορείς πρόνοιας και, ενώ αρμοδιότητες δόθηκαν στην τοπική αυτοδιοίκηση, ο έλεγχος μεταφέρθηκε στην Αθήνα. O συγκεντρωτισμός, όμως, δεν εξυπηρετεί το θεσμό της αναδοχής», τόνισε η κ. Σίνδρου και συνέχισε: «O θεσμός της αναδοχής φθίνει. Ενώ υπάρχει κόσμος που προσφέρεται να αναλάβει τη φροντίδα παιδιών, δεν υπάρχουν οι κατάλληλες δομές», δήλωσε η κ. Σίνδρου.
Εναλλακτική λύση
στα ιδρύματα
«Πρέπει να δουλέψουμε προς την κατεύθυνση της αποϊδρυματοποίησης των παιδιών. Πρέπει να προσληφθούν και άλλοι κοινωνικοί λειτουργοί, γιατί δεν υπάρχει επαρκής παρακολούθηση των ανάδοχων οικογενειών», δήλωσε η Ρόζυ Νασίκα, ιδρυτικό μέλος και τέως πρόεδρος του Συλλόγου Ανάδοχων Oικογενειών, με 250 οικογένειες – μέλη σε όλη την Ελλάδα. «Θέληση από τις οικογένειες υπάρχει. Αν δεν υπάρχει όμως ιδιωτική πρωτοβουλία και πιέσεις δεν προχωράει τίποτα από το κράτος», τόνισε η Τάνια Χατζηγεωργίου, μέλος του δ.σ. του Σωματείου «Μέλισσα» και ανάδοχη μητέρα δύο κοριτσιών.
«Πιστεύουμε ότι η αναδοχή είναι η καλύτερη εναλλακτική λύση για να αποφύγουμε την ιδρυματοποίηση αλλά και την εγκατάλειψη των παιδιών», δήλωσε ο Νίκος Γαβαλάς, ιδρυτικό μέλος της «Αρσις». «Πολλά παιδιά μεγαλώνουν σε ιδρύματα, χωρίς την απαραίτητη κοινωνικοποίηση, αλλά δεν ελευθερώνονται και θέσεις φιλοξενίας για άλλα παιδιά που επίσης έχουν ανάγκη προστασίας», είπε η πρόεδρος του Σωματείου «Μέλισσα», Βασιλική Φυτώκα.