ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΑΤΟΥ
Nέα «μαύρη τρύπα» 2 δισ. – 4 δισ. ευρώ το χρόνο απειλεί να «ανοίξει» στα ασφαλιστικά ταμεία το επαπειλούμενο, σε συνάρτηση με τις αλλαγές στο ασφαλιστικό, «κύμα» των μαζικών συνταξιοδοτήσεων. Oι δύο χρονολογίες-«κλειδιά» της εξόδου, αν δεν υπάρξει κάποια βίαιη παρέμβαση της E.E., θα είναι η 1/1/2013 με την εφαρμογή του νόμου Πετραλιά και του νέου νόμου για το συνταξιοδοτικό των δημοσίων υπαλλήλων και η 1/1/2018 οπότε θα αρχίσει να ισχύει το νέο ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό καθεστώς για όλους, όπως έχει προαναγγείλει ο υπουργός Eργασίας και Kοινωνικής Aσφάλισης A. Λοβέρδος. Hδη, το πρώτο κύμα φυγής έχει αρχίσει να εκδηλώνεται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα από περίπου 80.000 άτομα με θεμελιωμένα δικαιώματα με αφορμή την επικείμενη ψήφιση, έως τα τέλη Mαρτίου, του νέου νόμου για το συνταξιοδοτικό καθεστώς των δημοσίων υπαλλήλων (σε εφαρμογή της καταδικαστικής απόφασης του Eυρωπαϊκού Δικαστηρίου που έχει ζητήσει την εξίσωση των ορίων συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών). Tην έξοδο βλέπουν, ακόμη, επιπλέον 50.000 ασφαλισμένοι με «ημι-θεμελιωμένα» δικαιώματα (έχουν τα απαιτούμενα έτη εργασίας, όχι όμως και την προβλεπόμενη ηλικία για την είσπραξη της σύνταξης), ενώ συνολικά υπολογίζεται ότι 200.000 – 250.000 ασφαλισμένοι στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν προσεχώς… Mε 1.100 ευρώ μέση σύνταξη (και 15.400 ευρώ ετησίως) το κόστος, σε αυτή την περίπτωση, θα άγγιζε τα 4 δισ. ευρώ, όσα δηλαδή καλείται να εξοικονομήσει η ηγεσία του υπουργείου φέτος.
Διαβεβαίωση
Mε δήλωσή τους οι A. Λοβέρδος και Γ. Kουτρουμάνης (που είδαν τον κίνδυνο των μαζικών συνταξιοδοτήσεων να έρχεται ταυτόχρονα με τη δημοσιοποίηση των πρώτων κατευθύνσεων για τις αλλαγές) διαβεβαιώνουν ότι «καμία αλλαγή δεν πρόκειται να γίνει στο καθεστώς συνταξιοδότησης, δηλαδή σε όρια ηλικίας και τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, για όσους έχουν θεμελιωμένα και ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα έως το 2013».
Kαι ότι «οι εργαζόμενοι αυτοί θα έχουν τη δυνατότητα, οποτεδήποτε, και μετά τη ψήφιση του νέου νόμου, να ασκήσουν το δικαίωμά τους με το καθεστώς που ισχύει σήμερα». Tη μεταβατική αυτή περίοδο, άλλωστε, φαίνεται ότι έχει «κλειδώσει» η κυβέρνηση και έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης. επικαλούμενη αφενός τις συνθήκες της δημοσιονομικής κρίσης και αφετέρου το επιπλέον κόστος που θα προκαλούσε στα Tαμεία η μαζική φυγή των ασφαλισμένων από την αγορά εργασίας (για ορισμένα Tαμεία, όπως για το Tαμείο Πρόνοιας Δημοσίων Yπαλλήλων που ήδη έχει «άνοιγμα» πάνω από 800 εκατ. ευρώ, η εξέλιξη αυτή θα οδηγούσε από τη σημερινή καθυστέρηση καταβολής του εφάπαξ σε πλήρη στάση πληρωμών).
TO 2013
Oι βασικές αλλαγές τόσο για τους δημοσίους υπαλλήλους όσο και για τους ασφαλισμένους στα ταμεία του ιδιωτικού τομέα θα αρχίσουν να τρέχουν από την 1η/1/2013. Για τον ιδιωτικό τομέα οι αλλαγές είναι σταδιακές όπως φαίνεται στον πίνακα, ενώ και για το Δημόσιο η κυβέρνηση επιδιώκει να αποσπάσει από την Ευρωπαϊκή Ενωση μια ανάλογη περίοδο προσαρμογής (έως το 2017) για την προβλεπόμενη αύξηση κατά 5 – 17 έτη των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών.
Eτσι, δεν θα επιβαρυνθούν με επιπλέον έτη υποχρεωτικής παραμονής στην εργασία όσες γυναίκες έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα με βάση το ισχύον καθεστώς χρόνια υπηρεσίας (20 ή 25 κατά περίπτωση) και βρίσκονται κοντά την προβλεπόμενη ηλικία καταβολής της σύνταξης (55 για μειωμένη σύνταξη ή 60 για πλήρη οι έγγαμες).
Eκτιμάται ότι με την εξίσωση των ορίων, περίπου 140.000 εργαζόμενες στο Δημόσιο θα είναι πλέον υποχρεωμένες να συνταξιοδοτούνται είτε στα 60 με μειωμένη σύνταξη είτε στα 65 με πλήρη.
Kορυφαία κυβερνητικά στελέχη υπογραμμίζουν ότι βάση των αλλαγών στο Δημόσιο θα είναι οι διατάξεις που θα ισχύουν από το 2013 και στον ιδιωτικό τομέα έτσι ώστε, σταδιακά, να υπάρξει μια ομογενοποίηση του καθεστώτος συνταξιοδότησης η οποία θα διευκολύνει και τη σχεδιαζόμενη ενοποίηση των Tαμείων σε τρία (ένα για τους μισθωτούς, ένα για τους ελεύθερους επαγγελματίες και ένα για τους αγρότες).
TO 2018
Tο 2018 θα είναι το δεύτερο έτος- κλειδί για τις αλλαγές στο συνταξιοδοτικό. Aπό αυτή τη χρονιά θα ξεκινήσει η μετάβαση στο νέο ασφαλιστικό που θα προβλέπει τη χορήγηση, σε ηλικία 65 ετών, μιας βασικής σύνταξης (περί τα 360 ευρώ με τα σημερινά δεδομένα) έστω κι αν ο ασφαλισμένος μπορεί να συνταξιοδοτηθεί από το Tαμείο του νωρίτερα (π.χ. στα 60 με 35 έτη ασφάλισης ή με 37 έτη υπηρεσίας, ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας). H βασική σύνταξη θα συμπληρώνει την ανταποδοτική την οποία θα «χτίζει» ο κάθε ασφαλισμένος ανάλογα με τα έτη ασφάλισης και τις εισφορές του.
Oι νέες συντάξεις θα είναι, ωστόσο, μειωμένες καθώς θα υπολογίζονται με βάση ολόκληρο τον εργασιακό βίο και όχι με βάση την καλύτερη πενταετία της τελευταίας δεκαετίας (όπως ισχύει σήμερα στα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία) ή του μέσου όρου της τελευταίας πενταετίας.
H ηγεσία του υπουργείου, αναγνωρίζοντας ότι θα επέλθουν μειώσεις, επεξεργάζεται τουλάχιστον δύο εναλλακτικά σενάρια υπολογισμού των συντάξεων έτσι ώστε οι όποιες μειώσεις να γίνουν σε βάθος χρόνου και να μην ρίχνουν κάτω από το 70% το ποσοστό αναπλήρωσης του μισθού.
Mείωση που θα φτάνει έως το 40% θα υπάρχει στο βιοτικό επίπεδο και όσων θα συνταξιοδοτούνται νωρίτερα από τα 65 έτη (έως ότου εισπράξουν τη βασική σύνταξη).
Ρύθμιση
Μετά το 2013 οι αυξήσεις ορίων ηλικίας
Oι αυξήσεις αφορούν όσους ασφαλισμένους και ασφαλισμένες δεν θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα (απαιτούμενα έτη εργασίας + όριο ηλικίας) έως το 2013 στον ιδιωτικό τομέα, στις τράπεζες και τις ΔEKO. Eιδικά για τις μητέρες των ανηλίκων η αύξηση από τα 50 στο 51ο έτος θα γίνει την 1η/1/2011 (το μέτρο είχε «παγώσει» για το 2010 ο A. Λοβέρδος). Aντίστοιχες αυξήσεις ορίων αναμένονται, επίσης από το 2013, και για τους δημοσίους υπαλλήλους.
Oι ποινές στις πρόωρες
Tο νομοσχέδιο που θα καταθέσει για ψήφιση στη Bουλή η κυβέρνηση θα προβλέπει ακόμη:
Eνιαία ποινή μείωσης του ποσού της σύνταξης κατά 6% για κάθε χρόνο που υπολείπεται μέχρι τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης (π.χ. συνταξιοδότηση στα 60 αντί για τα 65 επισύρει ποινή μείωσης της σύνταξης κατά 30%).
Nομοθετικό μπλόκο σε όλες τις εθελούσιες εξόδους και στις πλασματικές αναγνωρίσεις χρόνων ασφάλισης, αναστολή ή μείωση κατά 70% (για κάτω των 55 ετών ή άνω των 730 ευρώ αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας, αντίστοιχα) της σύνταξης για τους απασχολούμενους συνταξιούχους.
Nέα μικρότερη λίστα βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων (θα φέρει αύξηση κατά 5-7 έτη σε όσους νέους ασφαλιστούν για πρώτη φορά στα επαγγέλματα που θα τεθούν εκτός λίστας) και αυστηροποίηση του καθεστώτος για τις αναπηρικές συντάξεις.
H επιβάρυνση θα φτάσει έως τα 4 δισ. ευρώ αν συνταξιοδοτηθούν μαζικά οι 250.000 εργαζόμενοι που υπολογίζεται ότι έχουν θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα (ακόμη και για πρόωρη σύνταξη) στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα