Βαθύτερη απ’ όσο είχε εκτιμηθεί η ύφεση του 2009 – Κατά 2% συρρικνώθηκε το ΑΕΠ
Του Σωτηρη Νικα
Προ των πυλών βρίσκονται τα νέα μέτρα που θα πρέπει να λάβει η Ελλάδα στο πλαίσιο τόσο της επίτευξης του φετινού στόχου για το έλλειμμα, όσο και αυτών των επόμενων δύο χρόνων (2011 και 2012). Η αβεβαιότητα όμως που επικρατεί ως προς το ποια θα είναι αυτά τα μέτρα, αλλά και τι περιλαμβάνει το σχέδιο διάσωσης της χώρας, σε συνδυασμό με τη χθεσινή ανακοίνωση για μεγαλύτερη της αναμενόμενης ύφεση για το 2009, οδήγησαν τη διαφορά απόδοσης (spread) του ελληνικού 10ετούς ομολόγου έναντι του αντίστοιχου γερμανικού σε άνοδο, καθώς έφτασε μέχρι και τις 303 μονάδες βάσης, από 270 μονάδες που έκλεισε την Πέμπτη.
Χθες, ο νέος επίτροπος για τις νομισματικές υποθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Ολι Ρεν, κάλεσε την ελληνική κυβέρνηση να «πράξει ό,τι είναι αναγκαίο, συμπεριλαμβανομένης και της υιοθέτησης πρόσθετων μέτρων» προκειμένου να διασφαλίσει ότι «αυτοί οι φιλόδοξοι στόχοι που ορίζονται στο επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης θα επιτευχθούν και ειδικότερα η μείωση κατά 4% του ΑΕΠ του ελλείμματος του 2010». Με τη δήλωση αυτή έδωσε και το στίγμα για το τι πρέπει να περιμένει η Ελλάδα την ερχόμενη Τρίτη κατά τη συνεδρίαση του EcoFin που θα εξετάσει το ελληνικό Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΠΣΑ).
Παράλληλα, ο κ. Ρεν σημείωσε ότι «χρειαζόμαστε επειγόντως βαθύτερη και καλύτερη εποπτεία των οικονομικών πολιτικών», με την Κομισιόν πλέον να δηλώνει ότι οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει τις δημόσιες δαπάνες της Ελλάδας θα υπόκειται σε έλεγχο πρώτα.
ΕΚΤ – Τρισέ
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος τη Ευρωπαϊκή Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) κ. Ζαν – Κλοντ Τρισέ διαβεβαίωσε χθες ότι η τράπεζα θα συνεργαστεί με την Κομισιόν στο σκέλος των προτάσεων «για τα απαραίτητα επιπλέον μέτρα» που πρέπει να ληφθούν από την Ελλάδα.
Πέραν των τεράστιων δημοσιονομικών προβλημάτων που έχει η Ελλάδα, χθες προέκυψε ένα ακόμα. Πρόκειται για την επί τα χείρω αναθεώρηση του ΑΕΠ του 2009, το οποίο εκτιμάται πλέον ότι συρρικνώθηκε κατά 2% και όχι κατά 1,2% που προβλεπόταν στο ΠΣΑ. Η εξέλιξη αυτή δίνει ένα ακόμα «πάτημα» στην Κομισιόν να ζητήσει επιπλέον μέτρα από την Ελλάδα, καθώς διαφαίνεται ότι η ελληνική οικονομία θα βιώσει φέτος μεγαλύτερη ύφεση από την αναμενόμενη (0,3%). Κάτι τέτοιο θα είχε άμεση και αρνητική συνέπεια για τα έσοδα του 2010, ενώ προοιωνίζεται ακόμα δυσκολότερες μέρες στην οικονομία γενικότερα.
ΕΣΠΑ
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η πρώτη κίνηση του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου μετά την επιστροφή του από τη σύνοδο κορυφής, ήταν να συγκαλέσει υπουργικό συμβούλιο για το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ). Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για τη διοχέτευση 10 δισ. ευρώ φέτος στην αγορά από το ΕΣΠΑ και προς το παρόν αναμορφώνει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του. Στο υπουργικό συμβούλιο συζητήθηκε το νέο νομοσχέδιο για το ΕΣΠΑ, ενώ την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να παρουσιαστεί από την υπουργό Οικονομίας κυρία Λούκα Κατσέλη.
Επειτα από αυτές τις εξελίξεις, το spread των 10ετών ομολόγων κατέγραψε άνοδο περίπου 30 μονάδων μέσα σε μία μέρα και ενδοσυνεδριακά ξεπέρασε και τις 300 μονάδες. Επίσης, το 5ετές ασφάλιστρο κινδύνου (CDS) έναντι χρεοκοπίας της Ελλάδας αυξήθηκε στις 359 μονάδες από 353 μονάδες που ήταν την Πέμπτη. Δηλαδή, για την ασφάλιση 10 εκατ. ευρώ ελληνικού χρέους απαιτούνταν 359.000 ευρώ. Εν τω μεταξύ και ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών (Χ.Α.) κατέγραφε απώλειες της τάξης του 2,63% χθες το μεσημέρι, ενώ η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου υποχωρούσε στα 1,3565 δολάρια από 1,3634 δολάρια που ήταν την Πέμπτη.
Οι πιέσεις αυτές οφείλονται σε μεγάλο βαθμό και στο γεγονός ότι δεν ξεκαθάρισε το τοπίο σε ό,τι αφορά το πώς θα διασωθεί η Ελλάδα, εφόσον αυτό χρειαστεί. Μάλιστα, οι αγορές έχουν στρέψει την προσοχή τους στις συνεδριάσεις του Eurogroup και του EcoFin της ερχόμενης Δευτέρας και Τρίτης αντίστοιχα, με την ελπίδα ότι σε αυτά θα υπάρξει κάποια εξειδίκευση του σχεδίου διάσωσης της Ελλάδας.
Πακέτο στήριξης
Ωστόσο, τηλεγράφημα του Reuters, επικαλούμενο κοινοτική πηγή, ανέφερε χθες ότι το συμβούλιο υπουργών την ερχόμενη εβδομάδα δύσκολα θα προβεί σε συγκεκριμένες αποφάσεις επί του θέματος, αν και το πιο πιθανό είναι να συζητηθεί. Η ίδια πηγή εκτίμησε πάντως ότι «εάν η αγορά αντιδράσει επιθετικά και καταστεί τεράστια η πίεση στα ελληνικά ομόλογα, οι αποφάσεις μπορεί να επισπευσθούν. Το κλειδί για την πιθανή βοήθεια είναι η αντίδραση της αγοράς και εάν αυξάνεται το ρίσκο η Ελλάδα να χρεοκοπήσει».
Επίσης, υπήρξαν δημοσιεύματα στον βρετανικό Τύπο, που ήθελαν τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ να αντιτάσσεται σ’ ένα πακέτο στήριξης προς την Ελλάδα κατά τη διάρκεια των συνομιλιών που έγιναν κεκλεισμένων των θυρών. Πάντως, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας, με χθεσινές του δηλώσεις, υποστήριξε ότι η Γερμανία «στηρίζει την Ελλάδα» στην προσπάθειά της για δημοσιονομική εξυγίανση.
Να σημειωθεί ότι μέσα σε αυτό το αρνητικό κλίμα, το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να δανειστεί άλλα περίπου 40 δισεκατομμύρια ευρώ για φέτος, εκ των οποίων τα 30 δισ. ευρώ θα πρέπει να αντληθούν έως τον Μάιο.
Υφεση
Πολύ πιο βαθιά από την αναμενόμενη ήταν τελικά η ύφεση το 2009, γεγονός το οποίο συμπαρασύρει αυτόματα προς τα πάνω το έλλειμμα και το χρέος, ενώ ταυτόχρονα καθιστά ακόμα δυσκολότερη την προσπάθεια για ανάκαμψη και δημοσιονομική προσαρμογή φέτος.
Από τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (ΕΣΥΕ), προκύπτει ότι για ολόκληρο το 2009 η συρρίκνωση του ΑΕΠ έφτασε στο 2% αντί για 1,2% που προέβλεπε το οικονομικό επιτελείο έως και πριν από λίγες μέρες στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΠΣΑ).
Ο λόγος του εκτροχιασμού της ελληνικής οικονομίας είναι η αναθεώρηση των στοιχείων του ΑΕΠ στα τρία πρώτα τρίμηνα του 2009, η οποία συντελέστηκε εξαιτίας των νέων και χειρότερων δεδομένων που προέκυψαν για τον τουρισμό και ειδικά για τον κλάδο των εστιατορίων και των ξενοδοχείων. Αρχικά ο τζίρος εστιατορίων και ξενοδοχείων υπολογιζόταν ότι μειώθηκε κατά 4% στο πρώτο τρίμηνο του 2009 και τελικά αποδείχθηκε ότι υποχώρησε κατά 20%. Για το δεύτερο τρίμηνο τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν +15,7% και -4,6%, ενώ για το τρίτο τρίμηνο ήταν τελικά -2,3% αντί για οριακή αύξηση.
Ετσι, το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 1% το πρώτο τρίμηνο του 2009 έναντι του ίδιου διαστήματος του 2008, κατά 1,9% το δεύτερο τρίμηνο, κατά 2,5% το τρίτο τρίμηνο και κατά 2,6% το τελευταίο τρίμηνο.
Με βάση τις νέες εκτιμήσεις της ΕΣΥΕ για το ΑΕΠ, το έλλειμμα του 2009 διαμορφώνεται πλέον στο 12,8% του ΑΕΠ αντί του 12,7% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος ανέρχεται στο 114,6% του ΑΕΠ από 113,4% του ΑΕΠ που υπολογιζόταν έως τώρα.
Οι εξελίξεις αυτές καθιστούν ακόμα πιο δύσκολο το έργο του οικονομικού επιτελείου που προβλέπει για φέτος ύφεση μεν, αλλά της τάξης του 0,3%. Μάλιστα, αναλυτές χαρακτηρίζουν αισιόδοξη την εκτίμηση αυτή και θεωρούν ότι και το 2010 η Ελλάδα θα δει το ΑΕΠ της να συρρικνώνεται κατά περίπου 1%.