Παγίδα θανάτου από «κρυμμένο» αμίαντο

 

Σήμα κινδύνου εκπέμπεται και πάλι για τον «κρυμμένο δολοφόνο». Ο λόγος για τον καρκινογόνο αμίαντο, υλικό που αν και… ξεχασμένο εδώ και 30 χρόνια «καραδοκεί» ακόμα σε περισσότερα από 180 σχολεία στη χώρα καθώς και σε εκατοντάδες νοσοκομεία, δημόσια κτίρια και εργοστάσια.

Μάλιστα, στο προσκήνιο επανέρχονται οι θανατηφόρες ασθένειες και οι ανεπανόρθωτες βλάβες που προκαλεί μετά την αποζημίωση ύψους 600.000 ευρώ που επιδικάστηκε στην οικογένεια τεχνίτη λεωφορείων ο οποίος πέθανε από καρκίνο εξαιτίας της μακροχρόνιας έκθεσής του στον αμίαντο.

Εν έτει 2009 ο αμίαντος δεν αποτελεί παρελθόν, αν και έχουν περάσει 27 χρόνια από την ημέρα που η μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής αμιάντου στις ΗΠΑ υποχρεώθηκε να καταβάλει 3,8 εκατ. δολάρια ως αποζημίωση σε εργάτη της που έπασχε από καρκίνο.

Στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι έχει πάψει να χρησιμοποιείται, υπολογίζεται ότι περισσότερο από 1 εκατ. τόνοι παραμένουν σε διάφορες κατασκευές.

Ετσι, το υλικό βρίσκεται κυρίως σε κτίρια που κατασκευάστηκαν μετά τη δεκαετία του ‘50, εργοστάσια, σχολικά κτίρια, νοσοκομεία, πλοία, φρένα αυτοκινήτων κ.λπ. Οπως εξηγεί ο διευθυντής του Εργαστηρίου Διαχείρισης Τοξικών και Επικίνδυνων Αποβλήτων του Πολυτεχνείου Κρήτης, κ. Ευάγγελος Γιδαράκος, «βρίσκεται κρυμμένο σε πολλά κτίρια και πλοία αλλά δεν έχει προχωρήσει μια διαδικασία για την ολοκληρωμένη καταγραφή και απομάκρυνσή του».

Ο αμίαντος χρησιμοποιήθηκε σε ευρεία κλίμακα καθώς είναι ανθεκτικός στις υψηλές θερμοκρασίες και διαθέτει τεράστια αντοχή. Η μόνωση σε οικοδομές και λέβητες, σωλήνες ύδρευσης και αποχέτευσης, πλοία, υπόστεγα και φρένα αυτοκινήτων είναι μόνο ορισμένες από τις χιλιάδες χρήσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι επιστήμονες είναι καθησυχαστικοί, διότι το υλικό παραμένει «ανενεργό» και δεν προκαλεί προβλήματα. «Είναι δυνητικά επικίνδυνο για όσους χρησιμοποιούν κτίρια με αμίαντο, όταν προκαλούνται φθορές ή γίνονται νέες κατασκευές και δεν υπάρχει τρόπος να αφαιρεθεί χωρίς να προκαλέσει κάποια ρύπανση», λέει ο ερευνητής του Ινστιτούτου Επιστήμης Υλικών του Δημόκριτου, κ. Αναστάσιος Τραυλός.

Ετσι, όταν γίνονται εκτεταμένες εργασίες ή και κατεδάφιση των κτιρίων αυτών πρέπει να υπάρξει ειδική μέριμνα για τις αμιαντούχες ίνες που θα απελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα. Οι ίνες αυτές είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες, καθώς δεν φθείρονται ούτε καταστρέφονται και μεταφέρονται με τον αέρα. Ακόμη και μία ίνα όταν εισέλθει στο αναπνευστικό σύστημα είναι σε θέση να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις χρειάζονται έως και 40 χρόνια μετά την έκθεση προτού εκδηλωθεί κάποια ασθένεια.

Ωστόσο, στα σχολικά κτίρια ήδη από το 2004 ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων άρχισε να απομακρύνει το υλικό από 780 σχολεία σε όλη τη χώρα, αν και κατά καιρούς εντοπίζονται νέα σχολεία που προστίθενται στη λίστα. «Τα τελευταία 30 χρόνια είχαν ξεχάσει τον αμίαντο και τα προβλήματα που προκαλεί. Τουλάχιστον σήμερα έχουμε καταφέρει να απομακρύνουμε το υλικό προληπτικά από 600 σχολεία», αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΚ, κ. Παναγιώτης Παταργιάς.

Παρ’ όλα αυτά, το κόστος για την απομάκρυνση του αμιάντου είναι εξαιρετικά μεγάλο, καθώς οι ποσότητες μεταφέρονται στο εξωτερικό και υπολογίζεται ότι κάθε τόνος στοιχίζει από 1.500 έως 2.000 ευρώ.

Από «μαγικό ορυκτό»… δολοφόνος
Σε διεθνές επίπεδο, ο αμίαντος από «μαγικό ορυκτό», όπως τον αποκαλούσαν στις αρχές του 19ου αι., μετονομάστηκε σε «κρυμμένος δολοφόνος». Η παραγωγή και οι εισαγωγές αμιάντου είχαν αυξηθεί με γρήγορους ρυθμούς όταν οι θάνατοι από καρκίνο σχετίστηκαν με το επικίνδυνο υλικό και απαγορεύτηκε η χρήση του. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο στη Βρετανία η ετήσια εισαγωγή αμιάντου έφτανε τους 172.500 τόνους τις δεκαετίες ’60-’70.

Στις ΗΠΑ, μετά τις μαζικές προσφυγές εργαζόμενων που προσβλήθηκαν από καρκίνο, θεσπίστηκε ένα αυστηρό σύστημα ελέγχου. Ειδικότερα, στα σχολεία έχει καθιερωθεί έλεγχος ανά τριετία προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχουν ή προστέθηκαν υλικά που περιέχουν αμίαντο. Ακόμη όμως και κάποιος ιδιοκτήτης που θέλει να προχωρήσει σε κατασκευές ή κατεδάφιση του σπιτιού του οφείλει να ενημερώσει την αμερικανική υπηρεσία ελέγχου ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Στη Βρετανία απαγορεύτηκε το 1999, αν και κάθε χρόνο 4.000 άνθρωποι πεθαίνουν από ασθένειες που σχετίζονται με τον αμίαντο. Σήμερα την ευθύνη για τον έλεγχο των κτιρίων έχουν τα νομαρχιακά συμβούλια, ενώ τον περασμένο Ιανουάριο ξεκίνησαν εντατικούς ελέγχους σε επιχειρήσεις.

Οι αριθμοί

3.000

χρήσεις και εφαρμογές του αμιάντου υπάρχουν συνολικά, όπως μονωτικά υλικά, εξοπλισμός πυροπροστασίας. 90%

του αμιάντου χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή προϊόντων, όπως σωλήνες, πλάκες κ.λπ.10 έως 40

χρόνια είναι το διάστημα που μεσολαβεί από την έκθεση στο υλικό μέχρι να εκδηλωθεί ασθένεια.68

εκατομμύρια τόνοι του επικίνδυνου υλικού υπολογίζεται ότι βρίσκονται στις εγκαταστάσεις των μεταλλείων αμιάντου Βορείου Ελλάδος.16.500

αγωγές κατατέθηκαν τη δεκαετία του ’80 εναντίον της μεγαλύτερης αμερικανικής εταιρίας παραγωγής αμιάντου.

Της Εύης Απολλωνάτου