Μια νέα μορφή… τουρισμού εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Εκατοντάδες ζευγάρια από χώρες όπως η Αυστραλία, η Ιταλία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Αγγλία ή οι ΗΠΑ επισκέπτονται την Ελλάδα για να κάνουν εξωσωματική γονιμοποίηση και να αποκτήσουν παιδί.
Ενας από τους λόγους για τους οποίους καταφεύγουν στη χώρα μας -εκτός από τα υψηλά ποσοστά επιτυχίας των ελληνικών μονάδων και το προοδευτικό ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο- είναι οι αυξημένες πιθανότητες που έχουν στην Ελλάδα να βρουν ξένα ωάρια.
5 μηνών έγκυος είναι σήμερα η 44χρονη Μαρία, που υποβλήθηκε σε επέμβαση εξωσωματική με ξένο ωάριο
Οπως επισημαίνουν οι ειδικοί, τα ποσοστά των γυναικών που βρίσκονται σε εμμηνόπαυση και ψάχνουν δότριες ωαρίων για να κάνουν παιδί αυξάνονται τα τελευταία χρόνια, αν και οι κύκλοι (προσπάθειες) με ξένα ωάρια αποτελούν ακόμη μικρό ποσοστό στην πίτα της τεχνητής γονιμοποίησης.
Η νομοθεσία στην Ελλάδα που επιτρέπει τη δωρεά ωαρίων επιβάλλει την ανωνυμία της δότριας και προβλέπει χρηματική αποζημίωση για τις υπηρεσίες της.
Ευνοεί έτσι τη διαδικασία, σε σύγκριση με τα ισχύοντα σε άλλες χώρες. Στην Ιταλία και στη Γερμανία, για παράδειγμα, η δωρεά ωαρίων απαγορεύεται. Στην Αυστραλία επιτρέπεται, αλλά ο νόμος απαγορεύει την ανωνυμία της δότριας (το παιδί μπορεί να την εντοπίσει), κάτι που έχει υποδιπλασιάσει τις δωρεές στη μακρινή ήπειρο τα τελευταία χρόνια.
Ο «τουρισμός της γονιμότητας» μετρήθηκε πρόσφατα και από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE), η οποία ανακάλυψε σε έρευνα που διεξήγαγε σε έξι ευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Σλοβενία, Ισπανία και Ελβετία) την έντονη κινητικότητα υπογόνιμων ζευγαριών από την Ιταλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Γαλλία και την Αγγλία προς χώρες όπως η Ισπανία και η Τσεχία.
Κάνει θραύση
Ενας από τους λόγους που ώθησαν αυτά τα ζευγάρια σε άλλες χώρες ήταν η αναζήτηση ωαρίων, ενώ λέγεται πως ο «τουρισμός των ωαρίων» κάνει θραύση σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. «Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως γίνονται περίπου 15.000 εξωσωματικές τον χρόνο. Από αυτές εκτιμώ πως περίπου το 10% γίνεται με ξένα ωάρια», τονίζει ο γυναικολόγος, δρ Κώστας Πάντος.
«Στη χώρα μας έρχονται εκατοντάδες ζευγάρια αλλοδαπών, κυρίως τα τελευταία πέντε χρόνια, όχι μόνο προς αναζήτηση ωαρίων, αλλά και λόγω των πολύ καλών ποσοστών επιτυχίας που έχουν τα ελληνικά κέντρα. Η Ελλάδα στον τομέα της εξωσωματικής πάει καλά διεθνώς», λέει ο ίδιος συμπληρώνοντας πως αυξάνονται συνεχώς οι γυναίκες που ζητούν ωάρια.
«Στην εποχή μας οι γυναίκες αφήνουν την τεκνοποίηση μετά τα 40, όταν έρχεται η εμμηνόπαυση. Είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα. Ερχομαι πολύ συχνά αντιμέτωπος με τέτοια αιτήματα και δεν μπορώ να ικανοποιήσω πλήρως τη ζήτηση. Η λίστα αναμονής μπορεί να φτάσει και τον έναν χρόνο».
Οι ειδικοί δείχνουν διχασμένοι απέναντι στο ζήτημα. «Από τη μια η δωρεά ωαρίων μπορεί να λύσει πολλά προβλήματα, από την άλλη όμως μπορεί και να δημιουργήσει», λέει ο καθηγητής μαιευτικής και γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Δημήτρης Λουτράδης, και συνεχίζει: «δεν είναι μια απλή διαδικασία, καθώς μπορεί να μεταφέρει γενετικά νοσήματα, π.χ. ψυχιατρικά, τα οποία είχαν σιγήσει για δυο – τρεις γενιές και μετά επανεμφανίζονται».
Ορισμένοι εγείρουν και ηθικές ενστάσεις καθώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκμετάλλευσης γυναικών από κυκλώματα εμπορίας ωαρίων. Ολοι πάντως συμφωνούν πως η εύρεση ξένων ωαρίων δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση διεθνώς.
Τα γενετικά κύτταρα προέρχονται από γυναίκες που κάνουν εξωσωματική και επιθυμούν να μοιραστούν τα ωάριά τους με γυναίκες που δεν έχουν ή από άλλες δότριες οι οποίες πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι κάτω των 35 ετών. «Στην Ελλάδα, το 20% από τις δότριες είναι Ελληνίδες και το 80% ξένες, και είναι κοινό μυστικό ότι αμείβονται με το ποσό που έχει προσδιοριστεί από τον νόμο», δηλώνει ο μαιευτήρας – γυναικολόγος Αλέξανδρος, Τζεφεράκος.
Αρχή ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Δεν έχει να πληρώσει ούτε λογαριασμούς
Σε… αχρηστία έχει υποπέσει η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, που ιδρύθηκε με τον σχετικό νόμο του 2005, λόγω παντελούς έλλειψης πόρων (δεν υπάρχουν πιστώσεις ούτε καν για τους λογαριασμούς του γραφείου που της παραχωρήθηκε στην 3ης Σεπτεμβρίου) και προσωπικού.
Αυτό σημαίνει πως η Αρχή αδυνατεί παντελώς να επιτελέσει το ελεγκτικό της έργο στις 50 μονάδες εξωσωματικής που λειτουργούν στην Ελλάδα και τις τράπεζες κρυοσυντήρησης.
Επιπλέον δεν έχει δημιουργήσει το ηλεκτρονικό αρχείο των μονάδων και των κύκλων (προσπαθειών) που γίνονται στη χώρα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία για το τι συμβαίνει στον χώρο.
«Οι διαδοχικές ηγεσίες του υπουργείου Υγείας δεν στήριξαν το έργο της Αρχής στον τόσο ευαίσθητο τομέα της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΙΥΑ) κι αυτό είναι απογοητευτικό και λυπηρό», δηλώνει ο καθηγητής μαιευτικής, γυναικολογίας και ανθρώπινης αναπαραγωγής του ΑΠΘ και τ. αναπληρωτής πρόεδρος της Αρχής, Βασίλης Ταρλατζής.
Ξένα ωάρια
Τα ζητούν όλο και περισσότερα ζευγάρια
«Τα τελευταία χρόνια πολλαπλασιάζονται τα αιτήματα για ξένα ωάρια, κυρίως επειδή η ηλικία τεκνοποίησης της γυναίκας αυξάνεται συνεχώς», τονίζει η πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Γονιμότητας «ΚΥΒΕΛΗ», Δήμητρα Δρακοπούλου.
«Πρόκειται για γυναίκες που έχουν μπει στην εμμηνόπαυση ή έχουν απελπιστεί να παίρνουν φάρμακα και δεν αντέχουν τη διαδικασία. Είναι μια πτυχή της εξωσωματικής που δεν πραγματοποιείται στα δημόσια νοσοκομεία, αλλά μόνο σε ιδιωτικές κλινικές, και όχι σε όλες», προσθέτει η πρόεδρος του Σωματείου (www.kyveli.gr, 2107562375).
Κόνι Μαρτινέλι, 37 ετών
Η Ελλάδα ήταν για εμάς η τέλεια επιλογή
Η Κόνι Μαρτινέλι και ο σύζυγός της Σάιμον από το Σίδνεϊ της Αυστραλίας επέλεξαν να ταξιδέψουν μέχρι την Ελλάδα κυνηγώντας το όνειρο ενός δικού τους παιδιού. Η 37χρονη γυναίκα χρειαζόταν ξένα ωάρια για να κάνει εξωσωματική. «Διαγνώστηκα το 2002 με μία σπάνια μορφή οξείας μυελογενούς λευχαιμίας. Ημουν το πρώτο περιστατικό αυτής της ασθένειας σε ολόκληρη την Αυστραλία», λέει η κ. Μαρτινέλι στο «Εθνος» και συνεχίζει:
«Εξαιτίας της σοβαρότητας της ασθένειας, στο στάδιο της διάγνωσης δεν μπόρεσα να φυλάξω τα ωάριά μου. Μετά από τέσσερις γύρους χημειοθεραπείας υποβλήθηκα σε μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων, από τον αδελφό μου. Η ασθένεια υποχώρησε, αλλά η χημειοθεραπεία προκάλεσε πρόωρη εμμηνόπαυση και πρόβλημα στις ωοθήκες».
Γιατί κατέφυγαν στην Ελλάδα; «Εξαντλήσαμε όλες τις δυνατότητες που είχαμε στην Αυστραλία, χωρίς αποτέλεσμα, καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολο και χρονοβόρο να βρει κανείς δότρια ωαρίων ή να μπει σε διαδικασία υιοθεσίας ενός παιδιού».
Πριν από τρία χρόνια περίπου διάβασα ένα άρθρο σε μία αυστραλιανή εφημερίδα για την κλινική της Δρ Ντενίζ Μπερνστάιν, η οποία είχε στείλει στην Ελλάδα ένα ζευγάρι για εξωσωματική. «Μας διαβεβαίωσαν πως μπορούμε να πάρουμε μέρος στο πρόγραμμα και συζητήσαμε τις διάφορες εναλλακτικές που είχαμε, στην Ελλάδα, την Αγγλία, τις ΗΠΑ. Δεδομένης της ελληνικής ρίζας της οικογένειάς μου, αποφασίσαμε πως είναι η τέλεια επιλογή. Μια νέα ευκαιρία για να κάνουμε παιδί ανοιγόταν μπροστά μας και ήμασταν πανευτυχείς που αυτή συνδεόταν με την Ελλάδα».
Βρέθηκε δότρια
Η διαδικασία ξεκίνησε στα τέλη του 2007, όταν ο κ. Σάιμον Μαρτινέλι ταξίδεψε μέχρι την Ελλάδα για να δώσει σπέρμα και να συναντήσει τους γιατρούς. «Μας έβαλαν σε λίστα αναμονής. Μετά από οκτώ μήνες ειδοποιηθήκαμε πως βρέθηκε δότρια ωαρίου και ταξιδέψαμε μέχρι την Ελλάδα για να γίνει η εξωσωματική». Η προσπάθεια ήταν επιτυχής και το ζευγάρι των Αυστραλών έχουν σήμερα ένα υγιέστατο αγοράκι, τον Ηλία, ενός έτους, που φυσικά είναι το κέντρο της ζωής τους…
Παρόλα αυτά δεν είναι η μόνη Αυστραλή που έχει έρθει στην Ελλάδα γι’ αυτόν τον σκοπό. «Από ό,τι ξέρουμε, από τότε που ξεκίνησε η στενή συνεργασία της κλινικής Μπερνστάιν με την Ελλάδα, πάνω από 200 παιδιά έχουν γεννηθεί στην Αυστραλία από υπογόνιμα ζευγάρια που έψαχναν δότρια ωαρίων».
Μαρία, 44 ετών
«Το ξέρουμε μόνο εγώ και ο σύζυγός μου»
«Μπορεί να μην είναι αυτό που πάντα ονειρευόμουν, αλλά εφόσον δεν γίνεται διαφορετικά, δοξάζω τον Θεό και την ιατρική που υπάρχει αυτή η λύση. Προτείνω ανεπιφύλακτα στις γυναίκες που έχουν φθάσει στο τελικό στάδιο της εμμηνόπαυσης να προχωρήσουν στη διαδικασία δωρεάς ωαρίου όσο η μήτρα τους είναι σε καλή κατάσταση και να μην το καθυστερούν».
Η Μαρία είναι σήμερα 5 μηνών έγκυος. Στα 44 χρόνια της έκανε εξωσωματική γονιμοποίηση με ξένο ωάριο, καθώς η ίδια έχει μπει στην εμμηνόπαυση και δεν υπήρχε άλλος τρόπος να κάνει παιδί. «Είναι κάτι που δεν έχουμε πει στο συγγενικό μας περιβάλλον. Το ξέρουμε μόνο εγώ και ο σύζυγός μου», λέει η ίδια στο «ΕΘΝΟΣ» και συμπληρώνει, «γενικά είναι μια δύσκολη απόφαση. Οταν όμως το συζήτησα στο σωματείο «Κυβέλη» με άλλες γυναίκες που έκαναν το ίδιο, βοηθήθηκα πολύ.
Για τον άντρα είναι δυσκολότερο να αποφασίσει ότι θα κάνει παιδί με ξένο σπέρμα, επειδή μπερδεύει τη σεξουαλικότητα με τη γονιμότητα. Για τη γυναίκα ίσως είναι ευκολότερο, επειδή το έμβρυο μπαίνει στη μήτρα της και τρέφεται από το δικό της αίμα».
Σταδιακά αυξάνονται τα ζευγάρια που ζητούν ξένα ωάρια, λέει η Μαρία. «Εγώ δεν δυσκολεύτηκα καθόλου να βρω ωάρια. Φρόντισε η Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που επισκέφθηκα, καταγράφοντας τα εξωτερικά μου χαρακτηριστικά και φωτογραφίζοντάς με, ώστε η δότρια να είναι στα χρώματά μου. Επίσης με ενημέρωσαν πως είναι υγιής σωματικά και ψυχικά.
Γνωρίζω όμως πως άλλα κέντρα έχουν λίστες αναμονής, ενώ άλλες μονάδες δεν έχουν καθόλου ωάρια». Το μεγάλο παράπονό της -λέει- από την Πολιτεία είναι πως «τα δημόσια νοσοκομεία δεν διαθέτουν ξένο γενετικό υλικό και αναγκαζόμαστε να καταφεύγουμε στον ιδιωτικό τομέα, πληρώνοντας αδρά την κάθε προσπάθεια.
Αν μια ομόλογη εξωσωματική κοστίζει 3.000 – 4.000 ευρώ, μια ετερόλογη κοστίζει 5.000 – 6.000 ευρώ, επειδή εμπεριέχει και την αποζημίωση της δότριας. Τα ασφαλιστικά Ταμεία δεν κάνουν καμία διάκριση σε αυτό, ενώ καλύπτουν ένα πενιχρό ποσό, απαιτώντας τεράστια γραφειοκρατία, με αποτέλεσμα πολλά ζευγάρια να μην καταθέτουν τα χαρτιά τους».
Η 44χρονη γυναίκα βρίσκει «λογικό» να αμείβεται η δότρια. «Γιατί μια γυναίκα να πάρει ορμόνες, να υποστεί νάρκωση και να της αφαιρεθούν ωάρια, με κίνδυνο να υποστεί επιπλοκές, αν δεν πληρωθεί; Πολύ περισσότερο όταν είναι φτωχή μετανάστρια, όπως συμβαίνει συνήθως. Αν γινόταν αυτή η διαδικασία στα δημόσια νοσοκομεία, θα βρίσκονταν ίσως εθελόντριες κι ευαισθητοποιημένες γυναίκες που θα ήθελαν να προσφέρουν τα ωάριά τους»…
ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ