Ποιος είναι πιο υγιής; Η γυναίκα ή ο άνδρας;

Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΥΝΤΑ, αν. καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής, διευθυντή Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής

Εάν εξαιρέσει κανείς την περίοδο της μητριαρχίας, για την οποία έτσι κι αλλιώς γνωρίζουμε λίγα, ο άντρας εθεωρείτο ανέκαθεν πιο σημαντικός από τη γυναίκα. Η ανακάλυψη όμως των χρωτοσωμάτων και των γονιδίων ανέτρεψε τον μύθο της Εύας που δημιουργήθηκε από το πλευρό του Αδάμ. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι ο ανδρισμός δεν είναι τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από μια προσαρμογή του θηλυκού. Και μάλιστα, η όλη διαφορά οφείλεται στην ύπαρξη στους άνδρες ενός μάλλον μικρού χρωμοσώματος Υ, που έχει μόνο 60 γονίδια, ενώ το χρωμόσωμα Χ περιέχει περίπου 6.000 γονίδια. Ετσι λοιπόν, ενώ 32.000 γονίδια απαιτούνται για τη δημιουργία ενός ανθρώπου, μόνο ένα γονίδιο, και μάλιστα μικρό, τον καθιστά άντρα.

Αυτή όμως η μικρή γενετική διαφορά οδηγεί σε μία μεγάλη μορφολογική διαφορά. Τα αγόρια αναπτύσσουν όρχεις, ενώ τα κορίτσια ωοθήκες. Οι ορμόνες, που παράγονται από τους όρχεις ή τις ωοθήκες αποτελούν την τελική διαφορά μεταξύ άντρα και γυναίκας. Αυτή η διαφορά καθορίζει και τις σημαντικές διαφοροποιήσεις που παρουσιάζουν τα δύο φύλα σε διάφορα νοσήματα. Εκτός από τα νοσήματα που αφορούν μόνο το ένα φύλο, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες και ο καρκίνος του προστάτη στους άντρες, οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο από ορισμένα κοινά και στα δύο φύλα νοσήματα, όπως η πολυαρθρίτιδα, ενώ οι άντρες παθαίνουν νωρίτερα έμφραγμα του μυοκαρδίου, αν και τα πιο πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα, όπως η πανελλαδική έρευνα Hellas Health Ι που πραγματοποιήσαμε πέρσι, δεν διαπιστώνουν διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα σε ό,τι αφορά το έμφραγμα.

Η διαπίστωση αυτή συνδέεται με το γεγονός ότι εκτός από το βιολογικό φύλο, μεγάλη σημασία για την υγεία έχει και το «κοινωνικοπολιτιστικό φύλο», είτε πρόκειται για την εφηβεία, τις επαγγελματικές δραστηριότητες, τις κοινωνικές συνήθειες κ.ά. Οσο η σύγχρονη γυναίκα εντάσσεται, όλο και πιο ισότιμα, στην παραγωγική και κοινωνική δραστηριότητα τόσο περισσότερο υιοθετεί το αντρικό νοσολογικό πρότυπο και τους παράγοντες κινδύνου που το προκαλούν: στρες, αλκοόλ, οδήγηση και πολλά άλλα. Επιπρόσθετα, η γυναίκα προστρέχει πιο εύκολα και πιο συχνά στις υπηρεσίες υγείας, γεγονός που οδηγεί, μεταξύ άλλων, στη συχνότερη καταγραφή της γυναικείας νοσηρότητας. Ετσι, για παράδειγμα, η κατάθλιψη μπορεί να θεωρείται πιο συχνή στις γυναίκες όχι λόγω μεγαλύτερης επίπτωσης, αλλά λόγω συχνότερης διάγνωσης.

Βέβαια, η ανδροκρατούμενη, ακόμα, κοινωνία μας δεν έχει αφαιρέσει από τον άντρα την εξουσία να ελέγχει τις αποφάσεις και τους πόρους που σχετίζονται με τα θέματα υγείας και την άσκηση της Ιατρικής.

Εξάλλου, η κάθε μορφή εξουσίας θεωρείται ότι αποτελεί παράγοντα προστασίας και προαγωγής της υγείας. Ισως αυτός είναι ένας από τους λόγους που η υγεία των αντρών γενικώς και κατά μέσο όρο είναι καλύτερη από την υγεία των γυναικών. Οι γυναίκες μπορούν να ζουν περισσότερα χρόνια από τους άντρες (στην Ελλάδα οι γυναίκες 82 και οι άντρες 78), αλλά αυτή η υπεροχή οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι περισσότεροι άντρες πεθαίνουν σε μικρές ηλικίες λόγω των τροχαίων αυχημάτων, αφαιρώντας έτσι περισσότερα χρόνια προσδοκώμενης ζωής σε σχέση με τις γυναίκες.