ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ
Ένα σχέδιο Β, που θα τεθεί σε εφαρμογή- αν χρειασθεί- κάποια στιγμή την άνοιξη και θα περιλαμβάνει ενδεχομένως, σύμφωνα με πληροφορίες, έναν νέο έκτακτο φόρο, κρύβει το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΠΣΑ) που κατέθεσε η κυβέρνηση προχθές στις Βρυξέλλες.
Το σχέδιο Β είναι το εναλλακτικό σενάριο που θα ενεργοποιηθεί είτε αν αποτύχει η εφαρμογή των μέτρων της κυβέρνησης είτε αν η ύφεση αποδειχθεί βαθύτερη από την προβλεπόμενη. Σύμφωνα με το ΠΣΑ, το σενάριο βασίζεται στην υπόθεση για υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης κατά 0,8% αντί του 0,3% που προβλέπεται. Σε αυτή την περίπτωση, θα τεθεί σε εφαρμογή ένα πρόσθετο πακέτο μέτρων, το οποίο θα βασίζεται σε μεγαλύτερη μείωση δαπανών και επιπρόσθετα μέτρα από την πλευρά των εσόδων, συμπεριλαμβανομένων και αυξήσεων σε επιλεγμένους έμμεσους φόρους. Στόχος θα είναι η μείωση του ελλείμματος κατά 0,3% του ΑΕΠ, δηλαδή κατά περίπου 700 εκατομμύρια ευρώ, όσο θα είναι η απόκλιση που θα οφείλεται στο χαμηλότερο ΑΕΠ.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με πληροφορίες, αυτά τα πρόσθετα μέτρα μεταφράζονται σε:
● Επιβολή ενός έκτακτου φόρου, ο οποίος θα μπορέσει να λειτουργήσει διορθωτικά στον προϋπολογισμό, έως ότου αποδώσουν τα μέτρα της κυβέρνησης για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής.
● Αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης των καυσίμων.
● Περαιτέρω περικοπές των επιδομάτων των δημοσίων υπαλλήλων.
Μπορεί να χρειαστεί η επιβολή μόνο του έκτακτου φόρου ή και τα τριών μέτρων, ανάλογα με την έκταση της εκτροπής.
Τον Απρίλιο η κρίση
Η κυβέρνηση έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμη και κατάθεσης συμπληρωματικού προϋπολογισμού, αν χρειασθεί.
Σε κάθε περίπτωση, ο Απρίλιος θα είναι πιθανότατα ο μήνας της κρίσης, αφού τότε θα έχουν συγκεντρωθεί τα στοιχεία τόσο για τον ρυθμό ανάπτυξης του πρώτου τριμήνου όσο και για την εκτέλεση του προϋπολογισμού για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να μπορεί να βγάλει κανείς συμπεράσματα σχετικά με την τύχη του Προγράμματος.
Η στενή παρακολούθηση αρχίζει αμέσως, με την ελπίδα- εκ μέρους της κυβέρνησης – να διορθώνονται τα προβλήματα κάθε μήνα και να μη χρειασθεί το σχέδιο Β. Έτσι, προβλέπονται οι εξής δικλίδες ασφαλείας πριν από την προσφυγή σε νέα έκτακτα μέτρα:
1. Ένα «μαξιλάρι» ασφαλείας 500 εκατ. ευρώ, καθώς τα μέτρα που περιλαμβάνει το Πρόγραμμα θεωρητικά αποδίδουν περισσότερο απ΄ όσο χρειάζεται για να μειωθεί το έλλειμμα το 2010 στο 8,7% του ΑΕΠ, κατά 0,2% του ΑΕΠ ή κατά 500 εκατ. ευρώ. 2. Η λειτουργία διυπουργικών ομάδων εργασίας, αποτελούμενων από υπαλλήλους του υπουργείου Οικονομικών και άλλων υπουργείων, οι οποίες θα παρακολουθούν σε μηνιαία βάση την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού και σε περίπτωση που διαπιστώσουν υπέρβαση θα παρεμβαίνουν διορθωτικά. Μάλιστα, θα μπορούν να προβαίνουν σε περικοπές δαπανών ακόμη και αν το πρόβλημα εμφανισθεί στον τομέα των εσόδων με υστέρηση. Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να υπογραφούν οι υπουργικές αποφάσεις.
Αν αποδειχθούν ανεπαρκή όλα τα παραπάνω, τότε η προσφυγή σε πρόσθετα μέτρα θα είναι αναπόφευκτη.
Η στενή παρακολούθηση των Βρυξελλών
Σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, οι κοινοτικοί είναι αποφασισμένοι να δώσουν τώρα όλο το βάρος τους στην παρακολούθηση της εφαρμογής του Προγράμματος.
Στις παρατηρήσεις τους αναμένεται να εκφράσουν επιφυλάξεις για το Πρόγραμμα, καθώς θεωρούν ότι δεν γίνεται επαρκής προσαρμογή από την πλευρά των δαπανών και βρίσκουν υπεραισιόδοξο το σενάριο για τα έσοδα. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις παρατηρήσεις της για το ΠΣΑ, στις 27 Ιανουαρίου, αναμένεται να συνεχίζει να πιέζει την Ελλάδα, όπως φάνηκε άλλωστε και από τις προχθεσινές δηλώσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ζαν Κλοντ Τρισέ.
Παρ΄ όλα αυτά, δεν θα τινάξουν στον αέρα το Πρόγραμμα, στο οποίο βρίσκουνσύμφωνα με πληροφορίες- και κάποιες αρετές. Για παράδειγμα, σημειώνουν με ικανοποίηση ότι οι αμοιβές των εργαζομένων, ως ποσοστό του ΑΕΠ, σημειώνουν μείωση κατά 0,2%, από το 12,7% στο 12,5% του ΑΕΠ.
Θα επιμείνουν όμως, αναφέρουν πηγές από τις Βρυξέλλες, στη στενή παρακολούθηση της εφαρμογής του Προγράμματος.
● Κάθε μήνα θα εξετάζουν τα στοιχεία για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, είτε με επισκέψεις αντιπροσωπείας τους εδώ είτε με αποστολή των στοιχείων από την Ελλάδα.
● Κάθε τρεις μήνες θα εξετάζουν την πορεία εφαρμογής των θεσμικών μέτρων που προβλέπει το πρόγραμμα με βάση το χρονοδιάγραμμα. Π.χ. τον Μάρτιο θα… αναζητήσουν το φορολογικό νομοσχέδιο που έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση.
Τον Ιούνιο εξάλλου θα υποβληθεί η πρώτη έκθεση αξιολόγησης για την πορεία εφαρμογής του Προγράμματος, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αν η έκθεση είναι αρνητική και δεν έχουν εν τω μεταξύ ληφθεί πρόσθετα μέτρα, το καλοκαίρι θα είναι η ώρα της νέας δοκιμασίας.
Το πρόσθετο πακέτο μέτρων θα βασίζεται σε μεγαλύτερη μείωση δαπανών και επιπρόσθετα μέτρα από την πλευρά των εσόδων
Οι έξυπνοι και οι λιγότερο έξυπνοι
Του Τάσου Γιαννίτση
Στις τελευταίες εβδομάδες η ρητορεία για τη φοροδιαφυγή βρέθηκε στις δόξες της. Η πλειοψηφία της κοινωνίας δεν έχει ακόμα καταλάβει ότι το μεγάλο θύμα από την ιστορία αυτή είναι αυτός που νομίζει ότι η φοροδιαφυγή τον ωφελεί και συμπράττει: ο συναλλασσόμενος μισθωτός ή συνταξιούχος και γενικότερα ο καταναλωτής. Η ταυτότητα των κερδισμένων είναι επίσης δεδομένη: όσοι πουλούν προϊόντα και υπηρεσίες στην αγορά χωρίς να εκδίδουν αποδείξεις. Κατά κανόνα η συναλλαγή είναι απλή και έχει δύο μορφές: είτε ο πωλητής δεν εκδίδει καμιά απόδειξη, είτε δεν εκδίδει, αλλά ορισμένες φορές κάνει και μια έκπτωση στον πελάτη π.χ. 10% (υποτίθεται ότι μοιράζεται μαζί του το όφελος του ΦΠΑ, που κατά μέσο όρο είναι περίπου 15%). Ο τελευταίος, αμέριμνος, θεωρεί ότι βγήκε κερδισμένος κατά το ποσό αυτό, χωρίς να έχει καταλάβει ότι έτσι θα πληρώσει και τον φόρο της άλλης πλευράς. Πώς γίνεται αυτό, αλλά και πώς δεν γίνεται αντιληπτό;
Προσπάθησα να βάλω κάτω κάποια πολύ βασικά νούμερα, που πρόσφατα δημοσιεύτηκαν στον Τύπο, και να παρουσιάσω τι γίνεται με ένα πολύ απλό παράδειγμα. Τα φορολογικά στοιχεία του 2007 δείχνουν:
Μισθωτοί- συνταξιούχοι:
Αριθμός φορολογουμένων 3,55 εκατ. Φορολογητέο εισόδημα 61 δισ. ευρώ. Φόρος 4,9 δισ. ευρώ.
Ελεύθεροι επαγγελματίες, βιοτέχνες, βιομήχανοι:
Αριθμός φορολογουμένων 1,06 εκατ. Φορολογητέο εισόδημα 25 δισ. ευρώ. Φόρος 3,1 δισ. ευρώ.
Οι μισθωτοί- συνταξιούχοι δαπανούν τα 61 δισ. εισόδημά τους, και μπορούμε να θεωρήσουμε (πολύ ρεαλιστικά), ότι για το 1/4 της δαπάνης αυτής (για 15 δισ. περίπου) δεν παίρνουν απόδειξη. Επίσης, ότι με μια μέση έκπτωση στις αγορές αυτές 10% (για τον ΦΠΑ) γλιτώνουν 1,5 δισ. ευρώ. Στην πράξη το όφελός τους είναι πολύ μικρότερο, καθώς σε πολλές περιπτώσεις ούτε αποδεικτικά εκδίδονται, ούτε έκπτωση γίνεται. Η δαπάνη των 15 δισ. πηγαίνει ως εισόδημα στους επαγγελματίες, εμπόρους κ.λπ. Οι τελευταίοι δηλώνουν 25 δισ. ευρώ φορολογητέο εισόδημα και πληρώνουν 3,1 δισ. φόρο. Αν, όμως, επιχειρήσεις και επαγγελματίες που εισπράττουν αφανώς τα παραπάνω 15 δισ. τα δήλωναν ως εισόδημα (δηλαδή συνολικά 40 δισ.), θα κατέβαλλαν τουλάχιστον 1,9 δισ.
μεγαλύτερο φόρο εισοδήματος (με μέσο συντελεστή 12,5%)
και 2,2 δισ. για ΦΠΑ (με μέσο συντελεστή 15%), δηλαδή σύνολο 4,1 δισ. ευρώ.
Θα πληρώσουν έξτρα φόρο
Το κράτος, όμως, πρέπει να αναπληρώσει το δημοσιονομικό κενό από τη φοροδιαφυγή των 4,1 δισ.
ευρώ. Τι κάνει; Αυξάνει τη φορολογία επιμερίζοντας το ποσό αυτό σε αυτούς που δηλώνουν εισόδημα κατ΄ αναλογίαν του φόρου που πληρώνουν (61% μισθωτοίσυνταξιούχοι, 39% λοιποί).
Στην περίπτωση αυτή, οι μεν μισθωτοί- συνταξιούχοι θα κληθούν να πληρώσουν έξτρα φόρο άλλα 2,5 δισ., οι δε επαγγελματίες, έμποροι κ.λπ.
άλλα 1,6 δισ. ευρώ.
Εναλλακτικά, το κράτος μπορεί να μείνει με τα ελλείμματα και να προσφύγει σε δανεισμό, που αργότερα θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την οικονομία. Ποιος θα πληρώσει αργότερα τους τόκους; Οι φόροι αυτών που δηλώνουν εισόδημα, δηλαδή τελικά οι ίδιοι, όμως με χειρότερους όρους.
Τα παραπάνω υπέθεσαν, ότι το κενό της φοροδιαφυγής καλύπτεται, είτε κατ΄ ευθείαν με αυξημένη φορολογία εισοδήματος, είτε με δανεισμό αρχικά και αυξημένη φορολογία εισοδήματος αργότερα. Όμως, υπάρχει η δυνατότητα το κενό να καλυφθεί όχι με αύξηση του φόρου εισοδήματος, αλλά (και) με αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ. Στην περίπτωση αυτή, βέβαια, τη φοροδιαφυγή την πληρώνουν, πέρα από τους παραπάνω, και τα στρώματα με χαμηλά εισοδήματα που δεν πληρώνουν φόρο εισοδήματος, αλλά πληρώνουν ΦΠΑ, και όπως και οι ομάδες εκείνων των εισοδημάτων που νομίμως επιβαρύνονται με χαμηλότερο φόρο εισοδήματος ή απλώς δεν δηλώνονται.
Επιδείνωση των ανισοτήτων
Σε κάθε περίπτωση, η πραγματική επιβάρυνση όσων με τη στάση τους στηρίζουν τελικά τη φοροδιαφυγή είναι μεγαλύτερη από το όφελός τους. Στο παράδειγμα, οι μισθωτοί- συνταξιούχοι, όπως αναφέρθηκε, γλιτώνουν στις αγορές τους το πολύ 1,5 δισ.,
αλλά πληρώνουν στη συνέχεια πρόσθετα 2,5 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει, ότι, στην ουσία, πληρώνουν για τον ΦΠΑ των πωλητών (που αφελώς θεώρησαν ότι γλίτωσαν), και για ένα τμήμα του φόρου κερδών/ εισοδήματος που αποτελεί τη φοροδιαφυγή των πωλητών.
Αντίθετα, οι τελευταίοι θα έχουν αυξημένο εισόδημα κατά τουλάχιστον 2,6 δισ.
ευρώ συγκριτικά με το αν δεν φοροδιέφευγαν (1,9 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν στη φοροδιαφυγή εισοδήματός τους και τουλάχιστον 0,7 δισ. ευρώ επιπλέον, που αντιστοιχεί στη διαφορά που ιδιοποιήθηκαν μεταξύ του μέσου συντελεστή ΦΠΑ (15%) και της έκπτωσης (μέχρι 10%) που ίσως έκαναν στον πελάτη. Πέρα από τις δημοσιονομικές πτυχές, η επιδείνωση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων είναι έκδηλες.
Τα παραπάνω είναι ένα μετριοπαθές αριθμητικό παράδειγμα, και η πραγματικότητα είναι μάλλον χειρότερη. Η ουσία είναι μία:
όσο ο συναλλασσόμενος, αποφεύγοντας να διεκδικήσει από τους άλλους τη συμμετοχή που αυτοί οφείλουν στα κοινά βάρη, δεν κατανοεί ότι είναι φορολογικός ευεργέτης τους, και ότι στην πράξη επιβαρύνεται ο ίδιος με ένα μεγάλο τμήμα του φόρου τους, τόσο το παιχνίδι της φοροδιαφυγής θα εντείνει τα βάρη, τις αδικίες και τις ανισότητες.
Η πραγματική επιβάρυνση όσων με τη στάση τους στηρίζουν τελικά τη φοροδιαφυγή είναι μεγαλύτερη από το όφελός τους
Ο Τάσος Γιαννίτσης είναι πρόεδροςτων ΕΛΠΕ, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην υπουργός
Έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην Ελλάδα
Να διορθώσει τις προχθεσινές δηλώσεις της- ότι η κατάσταση στην Ελλάδα μπορεί να βάλει σε περιπέτειες το ευρώ- επιχείρησε χθες η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, προσφέροντας μάλιστα στήριξη στις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης για τη μείωση του ελλείμματος.
Σε χθεσινές δηλώσεις της η κ. Μέρκελ είπε ότι δεν ήθελε να επικρίνει την Ελλάδα και πως απλώς ήθελε να υπενθυμίσει ότι «το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης είναι η κοινή πλατφόρμα των χωρών της ευρωζώνης» και ότι «κάθε χώρα-μέλος οφείλει να υιοθετήσει τα απαραίτητα μέτρα για την τήρησή του».
Μάλιστα, προσφέροντας ουσιαστικά στήριξη στον Έλληνα Πρωθυπουργό, υπογράμμισε ότι «στην Ελλάδα έχουν γίνει σημαντικά βήματα με στόχο την επιστροφή στη δημοσιονομική ισορροπία» για τα οποία, όπως είπε, γνωρίζει «τι προσπάθειες αντιπροσωπεύουν για τον συνάδελφό της Έλληνα Πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου».
Η ευρωζώνη πρέπει να βοηθήσει την Ελλάδα, όχι το ΔΝΤ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ
Η ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρέπει να ασχοληθούν με τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας, και όχι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σύμφωνα με τον επικεφαλής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν.
Ο κ. Στρος-Καν δήλωσε σε συνέντευξή του σε γαλλικό τηλεοπτικό σταθμό ότι το ΔΝΤ δεν είναι ο κατάλληλος οργανισμός για να βοηθήσει την Ελλάδα και επισήμανε ότι η αποστολή αντιπροσωπείας του Ταμείου στη χώρα μας πραγματοποιήθηκε επειδή το ζήτησε η ελληνική κυβέρνηση. Όπως είπε χαρακτηριστικά ο ισχυρός άνδρας του ΔΝΤ, το Ταμείο μπορεί να συνδράμει την Ελλάδα αλλά αν υπάρξει ανάγκη για οικονομική βοήθεια, αυτή μπορεί να προσφερθεί από την Ευρώπη. Είπε επίσης ότι καταλαβαίνει γιατί η Ελλάδα δεν θέλει τη βοήθεια του ΔΝΤ και επιμένει ότι μπορεί να τα καταφέρει μόνη της.
ΓΣΕΕ – εργοδότες για τη Συλλογική Σύμβαση
Την ερχόμενη Τετάρτη αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΓΣΕΕ και των εργοδοτικών οργανώσεων (βιομήχανοι, έμποροι, επαγγελματοβιοτέχνες) για τη σύναψη της νέας Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ), η οποία καθορίζει τις αυξήσεις στους κατώτατους μισθούς και ημερομίσθια στον ιδιωτικό τομέα και αποτελεί «πιλότο» για τις κλαδικές συμβάσεις.
Η ΓΣΕΕ διεκδικεί διαπραγματεύσεις σε δύο δόσεις. Ειδικότερα, η ΓΣΕΕ προτείνει την άμεση σύναψη Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) ετήσιας διάρκειας, με έναρξη ισχύος την 1-1-2010 και με αύξηση σε ευρώ, για τα κατώτερα κλιμάκια της Εθνικής Σύμβασης. Η Συνομοσπονδία διεκδικεί αύξηση 60 ευρώ, ώστε ο κατώτατος μισθός να διαμορφωθεί στα 800 ευρώ (μεικτά), από 740 ευρώ που είναι σήμερα. Παράλληλα, βέβαια, η Συνομοσπονδία προτείνει και νέα διαπραγμάτευση, για τα επόμενα κλιμάκια.