Της ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ
Στα χέρια των επιθεωρητών Υγείας και Δημόσιας Διοίκησης βρίσκεται φάκελος με ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στον τομέα της υγείας.
Το εργοστάσιο του ΕΚΕΑ θα μπορούσε να επεξεργαστεί 100.000 μονάδες πλάσματος τον χρόνο για την παρασκευή λευκωματίνης, ενώ σήμερα το μεγαλύτερο μέρος το εισάγει από το εξωτερικό. Αφορά το εργοστάσιο πλάσματος του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ), που βρίσκεται στους Θρακομακεδόνες. Δεν λειτούργησε ποτέ από το 2002, οπότε και ολοκληρώθηκε η κατασκευή του, ενώ καταβάλλονται για τη συντήρησή του εκατομμύρια ευρώ εδώ και περίπου πέντε χρόνια.
Η υπόθεση μελετάται από τους επιθεωρητές, προκειμένου να βρεθούν τα στοιχεία που αποδεικνύουν απευθείας αναθέσεις συντήρησης το κόστος των οποίων ξεπερνάει τα 100.000 ευρώ τον μήνα αλλά και να εντοπιστούν οι υπεύθυνοι για το ότι το συγκεκριμένο εργοστάσιο δεν λειτούργησε ποτέ.
Απώλειες εκατομμυρίων
Κόστισε πάνω από 11 εκατ. ευρώ και κατασκευάστηκε με συγχρηματοδότηση της Ε.Ε. Μέχρι και σήμερα δεν έχει γίνει προσωρινή και οριστική παραλαβή από τη ΔΕΠΑΝΟΜ (διαχειρίστρια εταιρεία του υπουργείου Υγείας) -και αυτό επειδή υπολείπονται ακόμη δύο στάδια: η εκπαίδευση του προσωπικού, την οποία θα αναλάμβανε ο κατασκευαστής του εργοστασίου, αλλά και η δοκιμαστική του λειτουργία.
Επί σειρά ετών δεν έχει προσληφθεί προσωπικό προκειμένου να εκπαιδευθεί και να λειτουργήσει το εργοστάσιο. Συνέπεια: απώλεια δεκάδων εκατομμυρίων για το ελληνικό Δημόσιο.
Είναι ενδεικτικό ότι ακόμη και το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας, που ήταν ο αρμόδιος φορέας που θα το λειτουργούσε, διαθέτει μόνο αποσπασμένους υπαλλήλους. Αποτέλεσμα ήταν να μην μπορεί να γίνει ούτε καν η δοκιμαστική του λειτουργία. Οσο για την ευθύνη, μετατίθεται σαν μπαλάκι από υπουργό σε υπουργό.
«Το εργοστάσιο δεν λειτούργησε επειδή δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη κάποιες διαδικασίες. Κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να λειτουργήσει, για το δημόσιο συμφέρον» αναφέρει η νέα πρόεδρος του ΕΚΕΑ, Αφροδίτη Λουτράδη.
Να σημειωθεί ότι, με βάση τις προδιαγραφές κατασκευής του, το εργοστάσιο μπορεί να επεξεργαστεί περίπου 100.000 μονάδες πλάσματος κατά έτος, ενώ σήμερα η χώρα μας εισάγει το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της από το εξωτερικό. Συγκεκριμένα, αποστέλλει αίμα στην Ολλανδία για να παραχθεί λευκωματίνη (παράγωγο αίματος), η οποία όμως κοστίζει τριπλάσια τιμή (περίπου 170 ευρώ) από ό,τι αν το παρήγαγε (κοντά στα 50 ευρώ το φιαλίδιο). Εκτός αυτού, το εργοστάσιο θα μπορούσε να αποτελέσει και μιας πρώτης τάξεως επιχείρηση για τα ελληνικά ταμεία, καθώς είναι το μοναδικό στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
Στην παράδοξη καθυστέρηση λειτουργίας του ήρθε να προστεθεί και η ανάθεση της συντήρησής του από το 2005. Αν και δεν ήταν σε λειτουργία, έγινε η πρώτη τρίμηνη ανάθεση συντήρησης των εγκαταστάσεων στον κατασκευαστή. Από τότε οι εκάστοτε διοικήσεις υπουργείων και του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) κατάφεραν να ανανεώσουν την αρχική και υποτίθεται μοναδική σύμβαση συντήρησης μέχρι το τέλος του 2008. Το κόστος ανά μήνα αυτής της απευθείας ανάθεσης έφθανε τα 120.000 ευρώ.
Στο τέλος του 2008 η τότε διοίκηση του ΕΚΕΑ και το υπουργείο Υγείας αποφάσισαν να προκηρύξουν ανοιχτό διεθνή διαγωνισμό για τη συντήρηση των εγκαταστάσεων του ΕΚΕΑ με προϋπολογισμό 999.000 ευρώ για ένα έτος. Ο προϋπολογισμός ήταν 1.000 ευρώ μικρότερος από το όριο που θέτει ο νόμος για τη διενέργεια προσυμβατικού έλεγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Η σύμβαση συντήρησης υπεγράφη με τον ανάδοχο, ο οποίος εγκαταστάθηκε τον Αύγουστο του 2009, και είχε ισχύ έναν συν έναν (1+1) χρόνο. Προέβλεπε ότι ο ανάδοχος θα διέθετε στο ΕΚΕΑ προσωπικό 18 ατόμων διαφόρων ειδικοτήτων, όπως ψυκτικούς, ηλεκτρολόγους, θερμαστές, χειριστές BMS και ενός μηχανικού, οι οποίοι έπρεπε να καλύπτουν την 24ωρη λειτουργία του ΕΚΕΑ. Εργο τους, η συντήρηση του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού του εργοστασίου, δηλαδή των μηχανημάτων επεξεργασίας πλάσματος (τα οποία δεν λειτουργούν), των αποθηκευτικών χώρων (των ψυγείων όπου αποθηκεύεται το αίμα και το πλάσμα) και της θέρμανσης των κτιρίων (ακόμη και… το καλοκαίρι).
Οι εργαζόμενοι του εργολάβου έπρεπε να βρίσκονται επί τόπου στο εργοστάσιο παρακολουθώντας μια οθόνη Η/Υ, περιμένοντας να χτυπήσει ο συναγερμός για να τους ειδοποιήσει για τυχόν βλάβη. Ομως σε τέτοιες επιχειρήσεις οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται πλέον με τηλεειδοποίηση.
Τον Ιούνιο του 2010 το ΕΚΕΑ ειδοποίησε την τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας ότι η περιβόητη σύμβαση λήγει και, όπως εισηγείτο η τεχνική υπηρεσία του ΕΚΕΑ, έπρεπε να ανανεωθεί για έναν ακόμα χρόνο.
Ωστόσο το κόστος προκάλεσε προβληματισμό στην τότε υφυπουργό Υγείας Φώφη Γεννηματά, η οποία ζήτησε νέα οικονομική πρόταση με μειωμένο προσωπικό. Ετσι η τεχνική υπηρεσία του ΕΚΕΑ αντιπρότεινε την ανανέωση μεν της σύμβασης αλλά με μείωση του προσωπικού του εργολάβου. Η νέα πρόταση μείωνε το συνολικό κόστος κατά περίπου 250.000 ευρώ, δηλαδή από 1 εκατ. ευρώ έπεσε στις 750.000 ευρώ.
Νέος διαγωνισμός
Το υπουργείο εξέφρασε και πάλι αντιρρήσεις και ζήτησε από το ΕΚΕΑ την επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού, με καλύτερους όρους. Ταυτόχρονα εγκρίθηκε παράταση της σύμβασης μόνο για έναν μήνα έως ότου ετοιμαστεί ο νέος διαγωνισμός.
Στο μεταξύ έρευνα που πραγματοποιήθηκε έδειξε ότι αντίστοιχο ευρωπαϊκό εργοστάσιο, το οποίο ήταν σε πλήρη λειτουργία με παραγωγή επταπλάσια αυτής του εργοστασίου του ΕΚΕΑ, χρησιμοποιούσε για τη συντήρηση των εγκαταστάσεων τέσσερα άτομα, το οποίο εκτός των άλλων έκανε και χρήση του συστήματος της τηλεειδοποίησης.
Συνέπεια ήταν το ΕΚΕΑ να προχωρήσει στη διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού, όπου τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: ο ανάδοχος που προέκυψε θα εκτελέσει το ίδιο έργο, δηλαδή συντήρηση των εγκαταστάσεων του ΕΚΕΑ, με κόστος 15.000 ευρώ τον μήνα έναντι των 100.000 ευρώ που δίνονταν πριν. Βασική λεπτομέρεια: πρόκειται για τον ίδιο εργολάβο ο οποίος πρώτα χρειαζόταν 100.000 ευρώ τον μήνα, ενώ στη συνέχεια μόνο 15.000 ευρώ.
«Στείλαμε την υπόθεση στον εισαγγελέα, ο οποίος θα διερευνήσει τυχόν ευθύνες. Ομως δεν μείναμε μόνο εκεί. Δώσαμε ένα τέλος στη σπατάλη, μειώσαμε το κόστος, δώσαμε τέλος στην αδράνεια και τη σκανδαλώδη αδιαφορία» υπογραμμίζει η τέως υφυπουργός Υγείας Φώφη Γεννηματά.