Στο ράφι τα εμβόλια

Η εξαιρετικά μικρή ανταπόκριση του κόσμου στο εμβόλιο για τη γρίπη των χοίρων δείχνει την κατάρρευση του προγράμματος εμβολιασμού μέσα σε έναν μήνα από την έναρξή του. Λίγο περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι εμβολιάστηκαν, όταν μόνο στις ευπαθείς ομάδες υπολογίζεται ότι ανήκουν περίπου 2 εκατομμύρια. Γιατί όμως συνέβη αυτό;

 

Του Κωστή Κεκελιάδη

Το φαινόμενο δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε χώρες όπως η Γερμανία ή η Μ. Βρετανία, όπου τα μέχρι τώρα ποσοστά εμβολιασμού κυμαίνονται και εκεί στο 3%, και μόνο στη Σουηδία το αντίστοιχο ποσοστό έφτασε στο 30%. Στην Αυστραλία, όπου ο χειμώνας τελείωσε και το κύμα της νέας γρίπης πέρασε, πριν να προλάβει να κυκλοφορήσει το νέο εμβόλιο, καταγράφηκαν 160 θάνατοι από τη γρίπη των χοίρων.
Ανεξάρτητα από τις επιμέρους ιδιαιτερότητες κάθε χώρας (στη Γερμανία για παράδειγμα όλα τελείωσαν για την αξιοπιστία του εμβολιασμού, όταν αποκαλύφθηκε ότι οι υγειονομικές αρχές προόριζαν άλλου τύπου εμβόλιο για τους κρατικούς αξιωματούχους και διαφορετικό για τους κοινούς θνητούς), στην απροθυμία για εμβολιασμό καθοριστικός ήταν ο παράγοντας της ηπιότητας του ίδιου του ιού. Έτσι μπορεί να εξηγηθεί άλλωστε το γιατί, ενώ το καλοκαίρι που η εικόνα ήταν ακόμη ρευστή, τα φαρμακεία άδειασαν από καθετί που θεωρήθηκε ότι προστατεύει γενικώς από το νέο ιό της γρίπης (εμβόλια πνευμονιόκοκκου, ταμιφλού, αντισηπτικά). Αντιθέτως, όταν στα μέσα Νοεμβρίου φάνηκε η αρχή του δεύτερου κύματος της γρίπης με τις ήπιες -σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις- συνέπειες, φάνηκε επίσης ότι τα 8 εκατομμύρια εμβόλια που είχε σπεύσει να παραγγείλει το υπουργείο Υγείας από το καλοκαίρι, πριν ακόμη δοθεί έγκριση από τον ευρωπαϊκό οργανισμό φαρμάκων, θα μείνουν στο ράφι.
Την καχυποψία για το εμβόλιο πυροδότησαν οι αντιφατικές δηλώσεις επωνύμων της ιατρικής, η απόπειρα να καθιερωθεί διαδικασία υπογραφής εντύπου ανάληψης της ευθύνης από τους εμβολιαζόμενους, η διαχείριση του προβλήματος με όρους επικοινωνιακού μάρκετιγκ και η συνακόλουθη διόγκωσή του (2.000 νεκρούς στην Ελλάδα από τη γρίπη έβλεπε από το Χάρβαρντ ο καθηγητής επιδημιολογίας Δ. Τριχόπουλος), καθώς και η άρνηση της πλειονότητας του ίδιου του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού να εμβολιαστεί (με αποκορύφωμα την παραίτηση του παθολόγου με εξειδίκευση στη λοιμωξιολογία Στρατή Πλωμαρίτη από την επιτροπής εμβολιασμού του νοσοκομείου «Άγιος Παύλος»). Στην παραίτησή του ο Στρ. Πλωμαρίτης εστίαζε στη διαδικασία «φυσικού εμβολιασμού» που εκτυλίσσεται λόγω της μεγάλης μεταδοτικότητας της νόσου.

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΑΣΟΣ
Η επιδημιολογική διάσταση του προβλήματος τέθηκε σε εκδήλωση για τη νέα γρίπη το βράδυ της Παρασκευής στο Στέκι Μεταναστών, στην οποία συμμετείχαν ο αναπληρωτής καθηγητής κοινωνικής ιατρικής του ΑΠΘ Αλέξης Μπένος, ο επιμελητής α’ του ΕΣΥ Θοδωρής Ζδούκος και η εντατικολόγος Χριστίνα Κυδώνα. «Μπορεί οι πιθανότητες να νοσήσει κάποιος (το δέντρο) από τη νέα γρίπη να είναι μικρές, όμως, επειδή ο ιός έχει μεγάλη μεταδοτικότητα, οφείλουμε να προστατεύουμε την κοινότητα (το δάσος) με μέτρα, όπως τα εμβόλια, αλλά με επιστημονικά κριτήρια και όχι επικοινωνιακά τεχνάσματα», είπε ο Αλ. Μπένος. Ο Θ. Ζδούκος και η Χρ. Κυδώνα εστίασαν στην ιδιαιτερότητα του ιού Η1Ν1 να πλήττει νέους, υγιείς ανθρώπους και τη συνακόλουθη αναγκαιότητα εμβολιασμού, δεδομένου ότι οι αναφερθείσες παρενέργειες του εμβολίου δεν κρίνονται σημαντικές, όπως είπαν.

Πεδίο διχασμού παιδιά και βρέφη
Όταν κατά τη διάρκεια εκδήλωσης της Παιδιατρικής Εταιρείας Β. Ελλάδας για τη νέα γρίπη πριν από δύο μήνες μία ομιλήτρια εξέφρασε την άποψη ότι όλα τα παιδιά πρέπει να εμβολιαστούν για τη γρίπη των χοίρων, από το βάθος της αίθουσας του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης ακούστηκε ένα βουητό διαμαρτυρίας από κατά βάση νέους σε ηλικία παιδίατρους. Οι κάπως μεγαλύτεροι έμειναν ψύχραιμοι, δείχνοντας έτσι έναν από τους διαχωρισμούς της παιδιατρικής κοινότητας πάνω στο θέμα του εμβολίου και το αν συνιστάται ή όχι για παιδιά.
Στις 14 Νοεμβρίου κυκλοφόρησε η εγκύκλιος του ΚΕΕΛΠΝΟ για τις ομάδες που κατά προτεραιότητα θα έκαναν το εμβόλιο, στις οποίες δεν περιλαμβάνονταν τα υγιή βρέφη και παιδιά από 6 μηνών έως 4 ετών.
Λίγες ημέρες μετά ο πρόεδρος της εθνικής επιτροπής εμβολιασμών και της ελληνικής παιδιατρικής εταιρείας Ανδρέας Κωνσταντόπουλος έκανε μία δήλωση που αιφνιδίασε, λέγοντας ότι, «αφού το εμβόλιο δεν συνιστάται στα βρέφη, τότε υπάρχουν προβληματισμοί και για την ασφάλεια των εγκύων και των εμβρύων». Η «απάντηση» στη δήλωση αυτή ήρθε την επόμενη κιόλας ημέρα, όταν η πρόεδρος της επιτροπής πανδημίας γρίπης Ελένη Γιαμαρέλλου δήλωσε ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές για τις έγκυες, άρα και για τα παιδιά, τα οποία ανακοινώθηκε ότι εντάσσονται στις ομάδες προτεραιότητας. Ωστόσο η σχετική εγκύκλιος προς τα παιδιατρικά νοσοκομεία περιέχει αντιφάσεις σε ό,τι αφορά τις δόσεις και την προτεινόμενη χρονική απόσταση του εμβολίου της νέας γρίπης με εμβόλια που περιέχουν ζωντανούς εξασθενημένους ιούς ή μικρόβια (ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας, ανεμοβλογιάς και BCG).
Σήμερα που οι επιδημιολόγοι του ΚΕΕΛΠΝΟ εκτιμούν ότι βρισκόμαστε σε στάδιο ύφεσης του δεύτερου κύματος της γρίπης, ο αριθμός των παιδιών που έχουν εμβολιαστεί εκτιμάται ότι δεν ξεπερνά τις 9.000 από το σύνολο των 335.000 εμβολιαζομένων.

ΗΠΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τη μικρή προσέλευση ασθενών στις παιδιατρικές κλινικές των νοσοκομείων επιβεβαιώνει και η διευθύντρια της β’ παιδιατρικής κλινικής του ΑΧΕΠΑ Φανή Αθανασιάδου, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στον ήπιο μέχρι τώρα χειμώνα. Επειδή όμως ο χειμώνας είναι μπροστά, η κ. Αθανασιάδου συστήνει εμβολιασμό όλων των παιδιών, αφού, όπως λέει, «οφείλουμε να ευθυγραμμιζόμαστε με τις οδηγίες των αρμόδιων διεθνών οργανισμών». Η ίδια προτρέπει τους γονείς να μην ανησυχούν, εάν το παιδί αρρωστήσει, αφού κατά κανόνα τα συμπτώματα είναι ήπια. Μπορούν να απευθύνονται στο γιατρό τους, εάν ο πυρετός παραμένει υψηλός πέραν του 48ώρου συνοδευμένος από συμπτώματα όπως μυαλγίες και δυσκαταποσία.

ΔΥΟ ΜΕΤΡΑ
Από την πλευρά του ο διευθυντής της παιδιατρικής κλινικής του νοσοκομείου Ειδικών Παθήσεων Γιάννης Καβαλιώτης τονίζει ότι το νέο εμβόλιο πρέπει να γίνει μόνο σε ομάδες υψηλού κινδύνου, στις οποίες ανήκουν καταρχάς οι έγκυες και όσοι πάσχουν από σοβαρές μακροχρόνιες ασθένειες (ανεξάρτητα από την ηλικία), άρα στις ομάδες προτεραιότητας δεν μπορεί να εντάσσονται συλλήβδην τα υγιή παιδιά. Κι αυτό γιατί, όπως λέει, πρόκειται για μία γρίπη που έχει ηπιότερα συμπτώματα από αυτά της κοινής γρίπης, της οποίας το εμβόλιο όμως ποτέ δεν έχει γίνει μαζικά αλλά μόνο σε ομάδες υψηλού κινδύνου.

Στους 55 οι νεκροί από τη γρίπη
Ένας 14χρονος με ιστορικό σοβαρής πάθησης είναι το 55ο θύμα της γρίπης των χοίρων, όπως ανακοίνωσε το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ), ενώ ακόμη τρεις ασθενείς που έχουν προσβληθεί από τον ιό της νέας γρίπης νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Ειδικότερα πρόκειται για ένα παιδί 1 έτους, για το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει ανακοινωθεί προηγούμενο ιατρικό ιστορικό, έναν 59χρονο με ιστορικό αναπνευστικής και καρδιαγγειακής πάθησης και μία 29χρονη, το ιστορικό της οποίας διερευνάται.
Παράλληλα ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) στο πλαίσιο του συστήματος της Φαρμακοεπαγρύπνησης για τα εμβόλια της νέας γρίπης ανακοίνωσε ότι μέχρι τις 4 Δεκεμβρίου είχαν δηλωθεί 323 ανεπιθύμητες παρενέργειες, από τις οποίες οι 69 αφορούν ιατρονοσηλευτικό προσωπικό.
Σύμφωνα με τον ΕΟΦ οι περισσότερες από τις αναφορές αφορούν αναμενόμενες μη σοβαρές παρενέργειες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται τοπικές αντιδράσεις στο σημείο ένεσης, γενικά συμπτώματα (πυρετός, ναυτία, κεφαλαλγία, μυαλγίες, αρθραλγίες, κακουχία) και γαστρεντερικές διαταραχές. Δέκα αναφορές κρίθηκαν σοβαρές και αφορούν τέσσερα περιστατικά με αλλεργικές εκδηλώσεις και έξι με νευρολογικές διαταραχές (οπτική νευρίτιδα, γενικευμένος τρόμος, αδυναμία εκφοράς λόγου, διαταραχή επιπέδου συνείδησης, εντοπισμένο αίσθημα αιμωδίας, δυσκολία στη βάδιση).

ΝΕΕΣ ΚΛΙΝΕΣ ΜΕΘ
Ανακοινώθηκε την Τετάρτη από την υπουργό Υγείας Μ. Ξενογιαννακοπούλου η λειτουργία τελικά 81 κλειστών κρεβατιών σε μονάδες εντατικής θεραπείας με την πρόσληψη 13 γιατρών και 211 νοσηλευτών μέσω του ΚΕΕΛΠΝΟ μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου. Οι γιατροί του ΚΕΕΛΠΝΟ εργάζονται κάτω από ένα ιδιότυπο καθεστώς, δεν εξελίσσονται όπως οι συνάδελφοί τους στο ΕΣΥ και θα συνάψουν ετήσιες ή διετείς συμβάσεις. Σε ό,τι αφορά το νοσηλευτικό προσωπικό, επισημαίνεται ότι, προκειμένου να εργαστεί σε ΜΕΘ, πρέπει να προηγηθεί ένας τρίμηνος κύκλος εκπαίδευσης και εξοικείωσης. Από τις 81 κλίνες ΜΕΘ οι έξι που θα ανοίξουν βρίσκονται στο “Παπαγεωργίου” και άλλες σε διάσπαρτες μονάδες νοσοκομείων της Β. Ελλάδας.

ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΔΙΑΚΟΠΕΣ
Κλειστά παραμένουν δεκαοκτώ σχολεία, τάξεις και τμήματα σε όλο το νομό Θεσσαλονίκης λόγω της νέας γρίπης. Η απόφαση αφορά την περίοδο από 18 μέχρι 24 Δεκεμβρίου, που πρακτικά σημαίνει ότι για τους συγκεκριμένους μαθητές οι χριστουγεννιάτικες διακοπές άρχισαν ήδη.