Της ΝΑΝΤΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ
Περισσότερες από 50 εκατομμύρια συσκευασίες φαρμάκων που για διάφορους λόγους δεν χρησιμοποιούνται από τους ιδιώτες ή έχουν λήξει καταλήγουν κάθε χρόνο στους σκουπιδότοπους, επιβαρύνοντας το περιβάλλον με χιλιάδες ουσίες πολλές από τις οποίες είναι τοξικές και επικίνδυνες. Η πολυφαρμακία που χαρακτηρίζει τους Ελληνες έχει, λοιπόν, και οικολογικές συνέπειες!
*Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ανάμεσα στις χημικές ουσίες που επιβαρύνουν το περιβάλλον και ανιχνεύθηκαν στο έδαφος και το νερό είναι και οι φαρμακευτικές: «Τα πλέον τοξικά και επικίνδυνα για την οικολογική ισορροπία φάρμακα είναι τα αντιβιοτικά, τα αντικαρκινικά και κυρίως οι ορμόνες που επιβαρύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα», τονίζει ο Γ. Κιοσές, αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Ερευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ).
Διοξίνες από την καύση
Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο στις εκατοντάδες παράνομες χωματερές της χώρας, όπου η συνήθης πρακτική είναι η καύση των απορριμμάτων. Οπως υπογραμμίζει, «όταν καίγονται τα φάρμακα παράγουν τοξικές ουσίες, διοξίνες, αλδεΰδες, οξέα και φαινολικές ενώσεις που εγκυμονούν κινδύνους κατά την επαφή τους με τον άνθρωπο είτε μέσω του αέρα, είτε μέσω του εδάφους και του νερού».
*Κεντρικός σχεδιασμός για τη διαχείρισή των «οικιακών φαρμάκων» δεν υπάρχει. Ο ΕΟΦ μόνο τελευταία άρχισε να επεξεργάζεται σχέδιο απόσυρσής τους, που όπως λένε «πρόκειται να λειτουργήσει μέσα στο 2009. Οργανωνόμαστε και πρόκειται να συνεργαστούμε με τα φαρμακεία όλης της χώρας προκειμένου να σταματήσει πια η ρύπανση από τις τοξικές χημικές ενώσεις», δηλώνει η Γεωργία Αθανασίου, διευθύντρια πληροφόρησης και δημοσίων σχέσων του Οργανισμού.
*Κάποιοι φαρμακευτικοί σύλλογοι, πάντως, πιστεύοντας ότι δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο, αλλά και η πολυτέλεια να πετάμε οτιδήποτε επιβλαβές στη φύση, έλαβαν πρωτοβουλίες.
«Εδώ κι ένα χρόνο τοποθετήσαμε 40-45 κάδους συλλογής άχρηστων και ληγμένων φαρμάκων σε ισάριθμα φαρμακεία του νομού μας. Οταν αυτοί γεμίσουν, προωθούνται σε εταιρεία καταστροφής χημικών ουσιών. Η ανταπόκριση του κόσμου είναι ανέλπιστα μεγάλη κι εμείς ενημερώνουμε όσο συχνά μπορούμε για τα οφέλη με φυλλάδια που εσωκλείουμε στο λογαριασμό του νερού!» τονίζει ο Δημ. Αγαθόπουλος, πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Κιλκίς.
*Κεντρικό και συντονιστικό ρόλο σε όλη αυτή την πρωτοβουλία έχει ο Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Χαλκιδικής (ΣΥΦΑ), που το τελευταίο έτος τοποθέτησε 640 κάδους σε ισάριθμα φαρμακεία των παραπάνω τριών νομών.
«Μέσα στο 2008 μαζέψαμε περίπου 2 τόνους χρησιμοποιημένων και ληγμένων φαρμάκων, που έχουμε προωθήσει σε ειδικά πιστοποιημένη από το ΥΠΕΧΩΔΕ εταιρεία διαχείρισης και αξιοποίησης αποβλήτων. Το περιεχόμενο των κάδων συσκευάσθηκε σε ειδικά δοχεία και προωθήθηκε στο Βέλγιο και τη Γερμανία για καταστροφή. Μας κοστίζει γύρω στα δυο ευρώ το κιλό και κανείς δεν μας επιχορηγεί. Αποφασίσαμε, όμως, να πληρώνουμε την εταιρεία για να μην φτάνουν αυτές οι χημικές ουσίες στο περιβάλλον», τονίζει ο Γ. Κωνσταντινίδης, διευθυντής του ΣΥΦΑ.
*Ανάλογη προσπάθεια και από τον Φαρμακευτικό Σύλλογο Ροδόπης.
«Ξεκινήσαμε με αφορμή την ύπαρξη πολλών φαρμάκων στα ράφια των σπιτιών. Τοποθετήσαμε 75 κάδους λίγο πριν τα Χριστούγεννα και ήδη ορισμένοι γέμισαν και τοποθετήθηκαν σε αποθήκη της νομαρχίας μέχρι να συμφωνήσουμε με κάποια εταιρεία καταστροφής. Είμαστε 11 χιλιάδες φαρμακεία στην Ελλάδα κι αν βάλει ένα ποσό 100 ευρώ ο καθένας και βεβαίως συμβάλει ο ΕΟΦ, ένα μεγάλο πρόβλημα ρύπανσης θα λυθεί» επισημαίνει ο Αλ. Τσαπέκος, πρόεδρος του φαρμακευτικού συλλόγου.
*Τα φάρμακα που δεν έχουν λήξει προωθούνται σε εθελοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις υγείας. Η ευρύτερη επέκταση μιας τέτοιας προσπάθειας προσκρούει σε νομοθετικό κενό που αφορά τόσο τη συλλογή όσο και τη μεταφορά (νόμος για τη διακίνηση επικίνδυνων ουσιών), μιας και η υπάρχουσα νομοθεσία απαγορεύει τη διατήρηση φαρμάκων (χωρίς κουπόνια ή ληγμένων) μέσα στα φαρμακεία.
*Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αθήνας, Α. Λουράντος, εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις για τη δυνατότητα εφαρμογής ανάλογων προγραμμάτων στην πρωτεύουσα: «Μόνο αν υπάρξει πολιτική βούληση και σχεδιασμός από το υπουργείο Υγείας, μπορεί να πετύχει τέτοια προσπάθεια».
*Την ανάγκη ύπαρξης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης, το οποίο θα περιλαμβάνει «τοποθέτηση κάδων, διαφημιστική καμπάνια, μηχανισμό συλλογής και καταστροφής και συντονισμό των αρμόδιων φορέων», τονίζει ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Ν. Τσούκαλης. Πρόσφατα μαζί με τους Μιχ. Παπαγιαννάκη και Αθαν. Λεβέντη έφερε στη Βουλή το ζήτημα των φαρμάκων «οικιακής» χρήσης.
Για ανθρωπιστικούς σκοπούς
Πέραν της περιβαλλοντικής το θέμα έχει και κοινωνική διάσταση, μιας και «πολλά αχρησιμοποίητα φάρμακα που δεν έχουν λήξει θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν και να διατεθούν για ανθρωπιστικούς σκοπούς», σημειώνει ο Γ. Παπαδόπουλος, μέλος δ.σ. του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου.
*Στην Πάτρα ο φαρμακοποιός Αν. Καλυβοκάς συνεργάζεται με συναδέλφους του στην Αθήνα και ανθρωπιστικές οργανώσεις προκειμένου να «φεύγουν» για χώρες του τρίτου κόσμου φάρμακα που δεν έχουν λήξει.
«Τα στέλνουμε σε χώρες όπως το Μπουρουντί, η Τανζανία, η Μοζαμβίκη κ.ά. Ενημερώσαμε τον κόσμο και η συμμετοχή ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Τα φάρμακα έρχονται με τα κιβώτια». Ο ίδιος επισημαίνει ότι όταν ξεκίνησε προσπάθεια συλλογής των ληγμένων δεν στηρίχτηκε από επίσημους φορείς και έληξε άδοξα.
*Μία ακόμη πρωτοβουλία είναι, τέλος, αυτή του ΙΦΕΤ, που το τελευταίο εξάμηνο εφαρμόζει πιλοτικό πρόγραμμα απόσυρσης σε 200 φαρμακεία των Δωδεκανήσων και της Μυτιλήνης.