Τα συνταγματικά STOP στο ασφαλιστικό

Του Αλέξανδρου Αυλωνίτη

Με κατάρρευση, ύστερα από προσφυγές στα δικαστήρια, απειλούνται τα συνταξιοδοτικά μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση, καθώς σε πολλά σημεία τους θίγουν κεκτημένα περιουσιακά δικαιώματα και μπορεί να κριθεί ότι παραβιάζουν το Σύνταγμα.

Τα βασικότερα «αγκάθια» που θα αντιμετωπίσουν τα κυβερνητικά μέτρα στα δικαστήρια, σύμφωνα με δικαστικούς κύκλους, αφορούν:

Τη δημιουργία τριών μόνο ενοποιημένων ταμείων. Ένα σοβαρό συνταγματικό πρόβλημα θα δημιουργήσει η προσπάθεια ένταξης στο ΙΚΑ υπαλλήλων του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα μαζί. Στην ουσία πρόκειται για ενοποίηση και εξομοίωση εντελώς διαφορετικών καταστάσεων, αφού ήδη η νομολογία του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου έχει δεχθεί ότι βρίσκονται υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, αφού οι πρώτοι υπόκεινται σε άλλους κανόνες ως προς το ωράριο, τις εργασιακές τους δεσμεύσεις και υποχρεώσεις, τις πειθαρχικές τους ευθύνες κ.λπ.

Παράλληλα η ενοποίηση αυτή θα αντιμετωπίσει προβλήματα και απέναντι στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που δέχεται για την ασφάλιση των δημοσίων υπαλλήλων ότι υπάγεται στην κατηγορία της επαγγελματικής ασφάλισης (όπου προβλέπεται ο ανταποδοτικός χαρακτήρας), ενώ το ΙΚΑ εντάσσεται στη λογική της κοινωνικής ασφάλισης.

Τη «σαλαμοποίηση» πιο ισχυρών – εύρωστων ταμείων με άλλα προβληματικά, εφόσον η «συνύπαρξη» αυτή οδηγήσει σε ουσιώδη υποβάθμιση των δικαιωμάτων που απολάμβαναν ασφαλισμένοι άλλων κατηγοριών. Στη λογική αυτή μπορεί να δημιουργηθούν συνταγματικά προβλήματα σε σχέση με την αρχή της ισότητας από την εξαίρεση που προβλέπεται για κάποια τραπεζικά ταμεία από τη διαδικασία ενοποίησής τους με άλλα.

Την πολύ γρήγορη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με προσθήκη μάλιστα και 15 ετών, μέσα σε μόλις 3ετές στάδιο προσαρμογής.

Το «αγκάθι» των θεμελιωμένων δικαιωμάτων μπορεί να ορθωθεί σε αρκετές περιπτώσεις, αφού συνήθως η νομολογία των δικαστηρίων δεχόταν ότι δεν μπορούν να θιγούν όσοι βρίσκονται στην τελευταία τριετία πριν από τη δυνατότητα να ασκήσουν το ασφαλιστικό τους δικαίωμα. Η συρρίκνωση της θεμελίωσης δικαιωμάτων μέσα σε ένα μόλις εξάμηνο (ή σε σύντομα μεταβατικά στάδια) μπορεί να καταπέσει δικαστικά και σε περιπτώσεις κοινωνικά πιο ευαίσθητες, όπως είναι οι περιπτώσεις χηρείας, ανίκανων συζύγων ή παιδιών, όπου οι μεταβολές πρέπει να είναι πιο ήπιες και αργές.

Το ΛΑΦΚΑ που επανέρχεται από τον Αύγουστο. Η κυβέρνηση έχει ήδη πάρει το μήνυμα ότι η νομολογία των ανωτάτων δικαστηρίων δεν είναι πιθανό να αλλάξει και αποτελεί μάλλον μονόδρομο να επαναληφθεί η κρίση ότι με τη θέσπισή του παραβιάζεται το 1ο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ, καθώς θίγονται γεγεννημένα περιουσιακά δικαιώματα, αφού είχε προηγηθεί και η καταβολή εισφορών, με εύλογη προσδοκία να λειτουργήσει η ανταποδοτικότητα.

Άλλο ένα σοβαρό συνταγματικό πρόβλημα μπορεί να προκύψει στο άμεσο μέλλον και αφορά όσους θεμελιώνουν δικαίωμα σύνταξης μέχρι τέλους του 2010, από τους οποίους η κυβέρνηση ζήτησε να μη φύγουν από το Δημόσιο, γιατί δεν πρόκειται να θιγούν από τις διατάξεις του νέου νόμου.