ΑΛΕΞΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Στο
στόχαστρο των αλλαγών στο ασφαλιστικό θα βρεθούν οι νέοι ασφαλισμένοι
και ειδικότερα όσοι ξεκίνησαν να εργάζονται μετά την 1η Ιανουαρίου
1993. Σε συνέντευξή του στο «Εθνος» ο καθηγητής Εργατικού Δικαίου
Αλέξης Μητρόπουλος καταγράφει τις ομάδες που κινδυνεύουν από την
επερχόμενη μεταρρύθμιση, επισημαίνοντας πως δεν φαίνεται να απειλούνται
«όσοι βρίσκονται πέντε χρόνια πριν από τη θεμελίωση δικαιώματος».
Αναφερόμενος στη θεματολογία του διαλόγου, επισημαίνει πως
προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στο θέμα των πόρων. Στην αντίθετη
περίπτωση προειδοποιεί πως «η πρόταση της Επιτροπής Αναλυτή θα έχει την
τύχη του νομοσχεδίου Γιαννίτση» (για την ιστορία αναφέρεται πως το
νομοσχέδιο απεσύρθη μετά τον καταιγισμό αντιδράσεων).
Καταλήγοντας, ο Αλέξης Μητρόπουλος αναφέρεται και στο νομικό
οπλοστάσιο που πρέπει να χρησιμοποιήσει η χώρα μας στο Ευρωπαϊκό
Δικαστήριο για το θέμα της εξίσωσης των ορίων ηλικίας αντρών και
γυναικών. Οπως τονίζει, λύση μπορεί να προέλθει με το «να μεταβάλει το
σύστημα ασφάλισης των δημοσίων υπαλλήλων, εντάσσοντας σε αυτό και την
ασφάλιση των εργαζομένων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, ώστε να
παρακαμφθούν τα κριτήρια του επαγγελματικού συστήματος».
Η κυβέρνηση σκοπεύει να θέσει στο τραπέζι του διαλόγου το θέμα
των πρόωρων συντάξεων, για να κλείσουν τα «παράθυρα» εξόδου πριν από το
65ο έτος της ηλικίας. Ποιες ομάδες ασφαλισμένων κινδυνεύουν από αυτές
τις αλλαγές;
Κυρίως και πρωτίστως οι νέοι ασφαλισμένοι, δηλαδή αυτοί που εισήλθαν
στην αγορά εργασίας μετά την 1η Ιανουαρίου 1993 και ασφαλώς αυτοί που
θα εισέλθουν προσεχώς.
Η αγορά εργασίας του μέλλοντός τους, οι κοινωνικές παροχές καθώς και
οι συντάξεις τους θα είναι εντελώς αβέβαιες προοπτικές, αν ακολουθηθεί
η σημερινή, κυρίαρχη διεθνώς, πολιτική κατεύθυνση. Εάν προκύψει και
καταδίκη στο Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (στη χειρότερη περίπτωση
με αναδρομική ισχύ), τότε, σε συνδυασμό και με τη δέσμευση της
κυβέρνησης να εφαρμόσει χωρίς επιφύλαξη την Οδηγία 54/2006, ενδέχεται
να θιγούν και γυναίκες ασφαλισμένες της περιόδου 1983-1992 που
υπηρετούν μόνο στο Δημόσιο, στον Στρατό και στα Σώματα Ασφαλείας.
Οσοι έχουν ήδη θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης «απειλούνται» από την επερχόμενη μεταρρύθμιση;
Αυτό εξαρτάται από τις μεταβατικές ρυθμίσεις που θα θεσπιστούν. Η
εμπειρία παρόμοιων μεταβολών δείχνει ότι συνήθως δεν θίγονται όσοι
βρίσκονται πέντε χρόνια πριν από τη θεμελίωση δικαιώματος για πλήρη ή
πρόωρη σύνταξη.
Η χώρα μας έχει παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το θέμα
της εξίσωσης των ορίων ηλικίας αντρών και γυναικών. Τυχόν καταδικαστική
απόφαση τι αλλαγές θα επιφέρει στο συνταξιοδοτικό καθεστώς των γυναικών;
Η ανεπιφύλακτη αποδοχή της Οδηγίας 54/2006 εξασθένισε το ισχυρότερο
επιχείρημα της κυβέρνησης. Δέχτηκε τα κριτήρια υπαγωγής του συστήματος
ασφάλισης των δημοσίων υπαλλήλων στα επαγγελματικά συστήματα ασφάλισης,
δηλαδή ό,τι αντιμαχόταν η Ελλάδα επί χρόνια εν όψει παραπομπής στο
Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Φοβούμαι ότι οι γενικοί όροι και
χαρακτηρισμοί της απόφασης θα αφορούν και άλλους ασφαλιστικούς κλάδους,
π.χ. των ΔΕΚΟ, αλλοιώνοντας τη φύση, τον προορισμό και τον χαρακτήρα
των κύριων συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.
Αυτό που απομένει, προ της καταδίκης, είναι να μεταβάλει το σύστημα
ασφάλισης των δημοσίων υπαλλήλων, εντάσσοντας σε αυτό και την ασφάλιση
των εργαζομένων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, ώστε να παρακαμφθούν τα
κριτήρια του επαγγελματικού συστήματος, όπως τα δέχτηκε, και το όλο
σύστημα να λάβει τα γνήσια κριτήρια κοινωνικής ασφάλισης, δημόσιου
χαρακτήρα, που δεν υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής
Ενωσης.
Αυτό πρέπει να γίνει επειγόντως με νόμο. Αν δεν γίνει, οι συνέπειες για τις γυναίκες, τουλάχιστον, θα είναι μεγάλες.
Στο επίκεντρο του διαλόγου θα βρεθεί και η καθιέρωση κινήτρων
για την παραμονή στην αγορά εργασίας. Ποια μορφή μπορούν να έχουν αυτά
τα κίνητρα;
Στην Ευρώπη έχουν δοκιμαστεί τα πάντα. Θέλουν να αυξήσουν τα όρια ηλικίας, αλλά δεν τολμούν ευθέως λόγω του πολιτικού κόστους.
Ολα τα μέτρα συγκλίνουν στην έμμεση αύξηση των ορίων και
προετοιμάζουν ψυχολογικά την κοινωνία για τη μελλοντική αναγκαστική
ρύθμισή τους.
Η απόδοση των κινήτρων θα είναι υποτυπώδης εν όψει των αλλαγών του
συστήματος των εργασιακών σχέσεων και της νέας αξιακής του βάσης, όπως
τη θέτει η λογική της νεοσυντηρητικής δημοσιονομικής διαχείρισης.
Η μόδα τώρα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως την εκφράζει η ορμητική
εισβολή του Σαρκοζί, είναι ο συνδυασμός κινήτρων παραμονής και
αντικινήτρων πρόωρης φυγής (κυρίως μείωση σύνταξης, υψηλή φορολόγηση
κ.λπ.).
Τα μέτρα αυτά λόγω οριακής απόδοσης αποτελούν προστάδιο γενικής – υποχρεωτικής αύξησης των ορίων, όπως προελέχθη.
Ο πρόεδρος της επιτροπής σοφών Νίκος Αναλυτής μιλά για
αντιστοιχία εισφορών και παροχών, κάτι που οδηγεί σε αλλαγή του τρόπου
υπολογισμού των συντάξεων. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις μιας τέτοιας
ρύθμισης;
Ο περιορισμός της εξίσωσης στα μεγέθη του παρόντος θα έχει οδυνηρές
συνέπειες. Πρεσβεύω και διακηρύσσω την ανοικτή και καθολική συζήτηση.
Αλλά πρώτα απ όλα πρέπει να συζητηθεί το οικονομικό, με διάθεση
κοινωνικής αλληλεγγύης και αίσθηση κοινωνικής δικαιοσύνης.
Κατ αρχάς η πολιτεία οφείλει να εκπονήσει άμεσο σχέδιο σταδιακής
επιστροφής των απολεσθέντων αποθεματικών από 1η Ιανουαρίου 1951, από
αυτούς που τα χρησιμοποίησαν επικερδώς. Να συνυπολογίσει και να βρει
τρόπους επανόρθωσης των περίπου 15 χαριστικών ρυθμίσεων από τη
μεταπολίτευση υπέρ του εργοδοτικού παράγοντα.
Να αποδώσει άμεσα το οφειλόμενο 1% του αναθεωρημένου ΑΕΠ στο ΙΚΑ και ασφαλώς τα οφειλόμενα προς τα άλλα Ταμεία.
Να βρει αποτελεσματικούς τρόπους αιμοδοσίας του συστήματος από τον
πολλαπλάσιο νέο πλούτο που διατίθεται προς πάσα κατεύθυνση, πλην του
ασφαλιστικού (τραπεζικά κέρδη, πρωτοφανή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα,
χρηματιστήρια, ιδιωτικοποιήσεις, μεγάλη ακίνητη περιουσία, αξιοποίηση
αποθεματικών και περιουσίας των Ταμείων με τη δημιουργία Ενιαίου
Οργανισμού Διαχείρισης Αποθεματικών και Τράπεζας Ασφάλισης κ.λπ.).
Δεν πρέπει να γίνει καμιά συζήτηση επί του θεσμικού, αν δεν τεθεί
πρώτο το ζήτημα των πόρων. Αυτό πρέπει να το χωνέψουν πρώτα απ όλους τα
κόμματα και τα συνδικάτα, κυρίως της Αριστεράς. Να συμμετάσχουν στον
διάλογο με ιεραρχημένους στόχους, να αποκαλύψουν προθέσεις και
ιδεολογικές γραμμές, να αποτρέψουν και απορρίψουν όποια δυσμενή εξέλιξη.
Η ουσιαστική απουσία τους στη διαμόρφωση των Ν. 2084/1992 και
3029/2002 ή, έστω, η ασθενής μνήμη αποκατάστασης που επέδειξαν τα
εξέθεσε στη συνείδηση των ασφαλισμένων. Το κύρος τους πρέπει να
αποκατασταθεί. Χωρίς το μείζον προαπαιτούμενο της συζήτησης για τους
πόρους και την κατεύθυνση των ρυθμίσεων η πρόταση της Επιτροπής Αναλυτή
θα έχει την τύχη του Νομοσχεδίου Γιαννίτση, που παρ ολίγον να
αποτελέσει το οριστικό διαζύγιο του ΠΑΣΟΚ με την κοινωνική του
τοπογεωγραφία.
Η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο σαρωτικών ενοποιήσεων ώστε να
υπάρχουν μόνο τέσσερα ασφαλιστικά ταμεία (για μισθωτούς,
αυτοαπασχολούμενους, δημοσίους υπαλλήλους και αγρότες). Μία τέτοια
κίνηση θα επηρεάσει τα δικαιώματα των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων;
Τα ενοποιημένα σχήματα και συστήματα είναι εύλογο αίτημα και θα
συντελέσουν στην αποτελεσματικότητα του συστήματος μόνο αν εξευρεθούν
οι πόροι και καλυφθούν τα ελλείμματα των Ταμείων.
Διαφορετικά θα αποτύχουν και θα δημιουργήσουν ελλειμματικούς
υπεροργανισμούς, που θα λαθροβιώνουν με την αγωνία της κατάρρευσης και
της αδυναμίας πληρωμής των συντάξεων.
Επομένως απαιτείται άμεσα η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων.
ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟ 2008
Παράγουν νεόπτωχους συνταξιούχους
Τι αλλαγές έρχονται στο ασφαλιστικό από την 1η Ιανουαρίου 2008, οπότε και ξεκινά η εφαρμογή του Νόμου 3029/02;
Με αυτόν τον νόμο θα έχουμε μειώσεις (βάση υπολογισμού η πενταετία,
αντί του καταληκτικού μισθού και μείωση σύνταξης από το 2008 έως το
2017 προοδευτικώς έως και δέκα ακέραιες μονάδες). Κυρίως θα χάσουν οι
μελλοντικοί συνταξιούχοι του Δημοσίου, του Στρατού, των Σωμάτων
Ασφαλείας, των ΟΤΑ και των ΔΕΚΟ.
Οι οργανωμένοι φορείς οφείλουν να ζητήσουν την αναστολή της
εφαρμογής του. Οι «ωφέλειες» απ αυτές τις ρυθμίσεις είναι μηδαμινές σε
σχέση με τις δυσμένειες που προξενούν. Θα γίνουν πηγή παραγωγής
νεόπτωχων συνταξιούχων και διακρίσεων στον ήδη κλονισμένο κοινωνικό
ιστό, μέσα από την αδιέξοδη λογική της αναδιανομής της φτώχειας.
ΠΡΟΩΡΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ
Θα ενταθεί το κύμα φυγής το επόμενο τρίμηνο
Τον τελευταίο χρόνο καταγράφεται κύμα φυγής από τα Ταμεία, καθώς
οι ασφαλισμένοι φοβούνται δυσμενείς αλλαγές στο συνταξιοδοτικό
καθεστώς. Αποτελεί λύση η πρόωρη συνταξιοδότηση ή οι ασφαλισμένοι
πρέπει να παραμείνουν στην εργασία τους έως ότου πάρουν πλήρη σύνταξη;
Η αθρόα φυγή είναι δυσμενής εξέλιξη, δύσκολα ανατρέψιμη και εν
πολλοίς αποτέλεσμα αντιφατικών δηλώσεων, κρυψίνοιας, αβεβαιότητας και
έλλειψης ακριβούς ενημέρωσης των ασφαλισμένων.
Η γενική ατμόσφαιρα της μυστικοπάθειας και της απόκρυψης των
προθέσεων και των σχεδίων επί του ασφαλιστικού θα την εντείνει κατά το
τελευταίο τρίμηνο του 2007 και η επιβάρυνση των Ταμείων θα είναι μεγάλη.
Στην ανορθολογική αυτή και βλαπτική εξέλιξη συντείνουν η άκομψη και
επιμερισμένη διαρροή της πρότασης Αναλυτή, ασφαλώς χωρίς την ευθύνη του
ιδίου και οι ρυθμίσεις του Νόμου 3029/2002 με τη μείωση των συντάξεων
που αρχίζει να επιφέρει επουσιώδη κατ αρχήν, αλλά ουσιώδη προϊόντος του
χρόνου.
ΠΙΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ
Πρόκειται να εμφανιστούν πρωτοβουλίες για αύξηση των ορίων ηλικίας
Σε αρκετά κράτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει ξεκινήσει ο διάλογος για
επιμήκυνση του εργασιακού βίου και μετά το 65ο έτος της ηλικίας.
Πιστεύετε πως στη χώρα μας θα υπάρξουν ανάλογες πρωτοβουλίες για αύξηση
των ορίων ηλικίας;
Η πίεση από υπερεθνικούς οργανισμούς αλλά και την Ευρωπαϊκή Ενωση θα
ενταθεί. Οι αναλογιστές σχεδιαστές του κοινωνικού μοντέλου δημιουργούν
κλίμα κατάρρευσης και απεγκλωβισμού του κράτους από τις στοιχειώδεις
υποχρεώσεις του.
Προσπαθούν να εμποτίσουν τους πολίτες ότι το ζήτημα του μέλλοντός
τους είναι προσωπικό διακύβευμα και όχι το μείζον ζήτημα της Πολιτικής
Κοινωνίας. Η ατομοκεντρική ηθική, όμως, τους αποσπά από το συλλογικό
σώμα και τους καθιστά ανίκανους για κάθε αποτελεσματική αντίδραση.
Η πολύπλευρη συνειδησιακή αλλοτρίωση εξοβελίζει το ενδιαφέρον για τα
κοινά αγαθά και ο μοναχικός άνθρωπος, που εργάζεται και ζει με την
αβεβαιότητα του αύριο, είναι ευάλωτος στην εύπεπτη και λαϊκίστικη
λογική τω αγοραίων ανέμων.
Ο νεοσυντηρητικός λαϊκισμός της αγοράς, με την επικυριαρχία του
οικονομικού επί του πολιτικού στοιχείου, διαβρώνει τα θεμέλια της
Δημοκρατίας και την καθιστά, τουλάχιστον προς το παρόν, εντελώς τυπική
διαδικασία.
Τα συνέδρια γεροντολογίας δεν μπορούν να αφορούν τα ασφαλιστικά
συστήματα και το μέλλον τους, αλλά την καλύτερη οργάνωση και διαχείριση
του ελεύθερου χρόνου της τρίτης ηλικίας, για την επίτευξη ενός βαθμού
ευτυχίας μετά την αγχώδη προσπάθεια του εργασιακά ενεργού βίου.
Ασφαλώς και στη χώρα μας, ευεπίφορη σε πιέσεις και προσαρμογές, θα εμφανιστούν τέτοιες πρωτοβουλίες για αύξηση των ορίων.
Σε πολλά, άλλωστε, ζητήματα είμαστε ψυχολογικά και θεσμικά
απροετοίμαστοι. Θυμηθείτε τι έγινε με το «θαύμα» της εισαγωγής του
ευρώ.
Η έλλειψη παντελούς προετοιμασίας προκάλεσε τη φρενίτιδα των
ασύλληπτων ανατιμήσεων, ο χορός των οποίων συνεχίζεται, χωρίς να μπορεί
κανένας να ανακόψει αυτήν τη μεγάλη ανακατανομή των εισοδημάτων υπέρ
του τραπεζιτικού συστήματος, των εισαγωγέων, των μεγαλεμπόρων και των
καρτέλ, μετά την κατάρρευση της γεωργικής και βιομηχανικής παραγωγής
και την ανορθολογική χρησιμοποίηση των ευρωπαϊκών πακέτων στήριξης και
συνοχής.