Χριστινα Kοψινη
Η οικονομική δυσπραγία των Ταμείων συνέπεια της κρίσης που έχει πλήξει την αγορά, αποδεικνύει ότι κλάδοι (όπως η οικοδομή, η κατασκευή και ο τουρισμός) στους οποίους στηρίχτηκε το μεταπολεμικό μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας και αιμοδότησε με τις εισφορές ασφαλισμένων και εργοδοτών το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, εξήντλησε τη δυναμική του.
Η μείωση του μεριδίου της πλήρους απασχόλησης με την επέκταση μορφών προσωρινής απασχόλησης (1 στις 3 νέες προσλήψεις το τελευταίο χρονικό διάστημα ήταν μερικής ή προσωρινής απασχόλησης) αλλά και τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου που αναμένεται να θέσουν σε ισχύ οι Τράπεζες, με πρώτη τους 1.400 της Εμπορικής, και οι ΔΕΚΟ, αρχής γενομένης από τον ΟΣΕ, θα συμβάλουν στην ταχύτερη κατάρρευση των εσόδων των Ταμείων.
Μεγάλα τραπεζικά Ιδρύματα και οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που κληρονόμησαν από το παρελθόν ένα βαρύ μισθολόγιο με χρονο-επιδόματα και πρόσθετες παροχές για θέσεις ευθύνης, θα θελήσουν τώρα να αποδεσμευτούν από το πρόσθετο εργατικό κόστος, μειώνοντας τα στελέχη μικρού ή μεσαίου βεληνεκούς. Το νέο πλάνο αναδιάρθρωσης των επιχειρήσεων προβλέπει αντικαταστάσεις με δύο κατηγορίες προσωπικού. Από τη μία πλευρά, νέοι με βασικό μισθό, αποδεσμευμένοι από το ακριβό σύστημα ασφάλισης των ΒΑΕ και στελέχη συγκεκριμένης εξειδίκευσης. Επομένως οι επιχειρήσεις, θέλοντας να ξεπεράσουν τα δομικά τους προβλήματα, που κληροδότησαν από την περίοδο της οικονομικής άνθησης προσανατολίζονται τώρα σε ένα άλλο μοντέλο. Ομως, αυτές οι ανακατατάξεις θα επιταχύνουν και την κρίση στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα το οποίο καλείται να καταβάλει το κόστος για τα προγράμματα προσυνταξιοδότησης. Καθώς, όμως αυτή η μετάβαση δεν μπορεί να γίνει μαζικά χωρίς συνταξιοδοτικές διασφαλίσεις, η επιβάρυνση των Ταμείων θα γίνεται ακόμη πιο εμφανής. Αυτό ισχύει ήδη για το ΙΚΑ στο οποίο συγχωνεύτηκαν τα Ειδικά Ταμεία κύριας σύνταξης Τραπεζών και ΔΕΚΟ όπου κατά παράδοση υλοποιούνται και οι πιο πλουσιοπάροχες προσυνταξιοδοτικές ρυθμίσεις (όπως αποκαλύπτει και η πρόσφατη της Ολυμπιακής με δωρεά πλασματικού χρόνου σε ποσοστό 50%. Ηδη τα προγράμματα εθελουσίας επιβαρύνουν το ΙΚΑ με το ποσό των 900 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως
Επίσης αναπάντητο παραμένει και το ερώτημα για το πώς θα καλυφθεί το έλλειμμα των 2,1 δισ. ευρώ τον χρόνο που μετέφεραν στο ΙΚΑ τα Ταμεία των Τραπεζών.
Από την άλλη πλευρά, ουδεμία απόδοση έχει η προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η εισφοροδιαφυγή με τις κλασικές ευνοϊκές ρυθμίσεις πολλών δόσεων και χαμηλής προκαταβολής για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Αποδεικνύεται ότι όλες οι ρυθμίσεις, από τη δεκαετία του ’60 έως και σήμερα δεν απέφεραν έσοδα πάνω από το 11% των οφειλών.
Δυστυχώς, οι πολιτικές ηγεσίες δεν κατανοούν ότι το πρόβλημα δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπιστεί με αυτόν τον ξεπερασμένο και αναποτελεσματικό τρόπο. Μάλιστα στο σχέδιο Νόμου για το ΙΚΑ που θα κατατεθεί σύντομα στη Βουλή προωθείται διάταξη νέας, πάγιας ρύθμισης που σύμφωνα με την επικρατούσα πρόταση θα προβλέπει ρύθμιση της οφειλής σε 45 δόσεις.
Η κατάσταση των Ταμείων, οι στατιστικές προβολές των ερευνητικών κέντρων καθώς και των επιστημονικών συνεργατών του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ασφαλιστικό σύστημα θα ανάψει «κόκκινο» πολύ πριν το 2017 που είχε προβλέψει προηγούμενη έκθεση του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ.
Το απόλυτο αδιέξοδο για την πληρωμή των συντάξεων από τα μεγαλύτερα Ταμεία προβλέπεται να εκδηλωθεί το 2013. Αλλωστε τα αποθεματικά των Ταμείων, ύψους 24 δισ. ευρώ επαρκούν το πολύ για ένα χρόνο ενώ δεν υπήρξε καμία πρόνοια για τη δημιουργία συμπληρωματικών εναλλακτικών σχημάτων, ούτε δύναται το Δημόσιο να στηρίξει χρηματοδοτικά το σύστημα, λόγω του υπέρογκου δημόσιου χρέους. Οι ερευνητές του ΙΝΕ εκτιμούν ότι εάν το 2001 η μετάθεση της κρίσης κατά μια 20ετία, απαιτούσε κρατική χρηματοδότηση ίση με το 1,5% του ΑΕΠ προκειμένου να απομακρυνθεί ο κίνδυνος σήμερα απαιτείται τουλάχιστον το 4-5% του ΑΕΠ.
Από αυτήν την άποψη ακόμη κι αν γίνει νόμος το πόρισμα Μπεχράκη για τα Βαρέα και ανθυγιεινά με το οποίο αποχαρακτηρίζεται ένας μεγάλος αριθμός ασφαλισμένων στα ΒΑΕ, το οικονομικό όφελος στα συνταξιοδοτικά Ταμεία δεν θα εμφανιστεί πριν από την προσεχή δεκαπενταετία. Αντιθέτως θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε διορθώσεις εργατικού κόστους. Ενδεχομένως σε αυτό, να οφείλεται και η επιμονή του πρωθυπουργού να ολοκληρωθεί η μελέτη για τα ΒΑΕ μέσα στο καλοκαίρι.