Οι προωθούμενες αλλαγές θα ολοκληρωθούν σε… δόσεις, με τα πρώτα μέτρα να τρέχουν μέσα στη χρονιά. Θα ακολουθήσουν δύο ακόμα «κύματα» αλλαγών το 2011 και το 2013.
«Eτος-σταθμός» για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση είναι το 2018, οπότε και θα τεθεί σε ισχύ ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων σε όλα τα ταμεία. Σημειώνεται πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει για έναρξη των αλλαγών από το 2015, ωστόσο το υπουργείο θέλει να υπάρξει ικανή μεταβατική περίοδος για την υλοποίηση των παρεμβάσεων (η τελική απάντηση της Κοινότητας αναμένεται εντός του επόμενου δεκαημέρου).
To «Eθνος της Κυριακής» δημοσιεύει σήμερα έναν αναλυτικό οδηγό για τις επερχόμενες αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα:
Ποιες αλλαγές θα υπάρξουν στις συντάξεις από την 1η Ιανουαρίου 2018;
Θα τεθεί σε ισχύ ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων στον δημόσιο τομέα και σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι ασφαλισμένοι θα παίρνουν τη «βασική» σύνταξη που αντιστοιχεί στη συμμετοχή του κράτους και την «αναλογική» σύνταξη με βάση τις εισφορές που έχουν καταβάλει.
Τι προβλέπεται στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο για τη βασική σύνταξη;
Το ύψος καθορίζεται για το 2010 στα 360 ευρώ και θα αναπροσαρμόζεται τα επόμενα χρόνια. Θα καταβάλλεται από την ημερομηνία έναρξης της συνταξιοδότησης από το ασφαλιστικό ταμείο ή το Δημόσιο.
Για όσους πάρουν μειωμένη σύνταξη γήρατος η μείωση θα είναι 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης.
Θα δικαιούνται οι ανασφάλιστοι τη βασική σύνταξη;
Η βασική σύνταξη θα καταβάλλεται στους ανασφάλιστους αλλά και σε όσους έχουν λιγότερες από 4.500 ημέρες εργασίας υπό προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα θα πρέπει:
– Να έχουν συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους.
– Να έχουν ατομικό εισόδημα- κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος- που δεν υπερβαίνει το 14πλάσιο του πλήρους ποσού βασικής σύνταξης. Το οικογενειακό εισόδημα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 28πλάσιο του πλήρους ποσού βασικής σύνταξης αντίστοιχα.
– Να διαμένουν στην Ελλάδα για τουλάχιστον δεκαπέντε χρόνια μεταξύ του 15ου και του 65ου έτους της ηλικίας τους.
Το ύψος της βασικής σύνταξης είναι πλήρες για όσους πληρούν αθροιστικά τα ανωτέρω κριτήρια και έχουν συμπληρώσει στη χώρα τουλάχιστον τριάντα πέντε πλήρη έτη διαμονής. Το ποσό αυτό μειώνεται κατά 1/35 για κάθε ένα έτος που υπολείπεται των τριάντα πέντε ετών διαμονής.
Πώς θα υπολογίζεται η αναλογική σύνταξη;
Η αναλογική σύνταξη θα υπολογίζεται με νέους συντελεστές, οι οποίοι θα ξεκινούν από το 0.7% και θα φτάνουν το 3%. Ο μέσος συντελεστής θα είναι 1.2%, ενώ το ποσοστό της αναπλήρωσης για την 35ετία θα είναι περίπου 65%.
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται πως θα ισχύουν 12 ασφαλιστικές κατηγορίες για τους μισθωτούς και 14 για τους αυτοαπασχολούμενους.
Θα υπάρχει μεταβατικό στάδιο για την υλοποίηση των αλλαγών στις συντάξεις;
Οσοι αποχωρήσουν το 2018 θα δουν τη σύνταξή τους να υπολογίζεται με ένα «μεικτό» σύστημα. Συγκεκριμένα τα χρόνια από το 2013 έως και το 2017 θα υπολογιστούν με το νέο σύστημα και τα έτη μέχρι το 2012 με το παλαιό καθεστώς (π.χ. στο ΙΚΑ σύμφωνα με την καλύτερη πενταετία).
Ωστόσο σταδιακά θα αυξάνονται τα χρόνια ασφάλισης που θα υπολογίζονται με το νέο σύστημα (το 2019 θα είναι έξι χρόνια, το 2020 θα είναι επτά χρόνια και ούτω καθεξής). Στόχος είναι ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων να εφαρμοστεί πλήρως για όσους μπουν στην αγορά εργασίας μετά την 1η Ιανουαρίου 2013.
Τι επιπτώσεις θα έχει στις συντάξεις ο νέος τρόπος υπολογισμού;
Με τον νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων εκτιμάται πως κυρίως θα επηρεαστούν όσοι έχουν από 25 έως και 35 έτη ασφάλισης.
Για τη συγκεκριμένη ομάδα το υπουργείο εκτιμά πως θα υπάρξει μεσοσταθμική μείωση των συντάξεων 7%. Χαμένοι βγαίνουν και όσοι έχουν υψηλές αποδοχές, καθώς αναλογικά θα έχουν μεγαλύτερη μείωση στη σύνταξή τους. Για παράδειγμα όσοι έχουν αποδοχές πάνω από 3.000 ευρώ θα έχουν απώλειες της τάξης του 13% έως 14%.
Στον αντίποδα κερδισμένοι είναι όσοι καταφέρουν να συμπληρώσουν 40 έτη ασφάλισης και οι οποίοι θα πάρουν μεγαλύτερη σύνταξη σε σχέση με το σημερινό καθεστώς.
Μέχρι το 2018 θα υπάρξουν μειώσεις συντάξεων στα ταμεία κύριας ασφάλισης;
Από το 2013 καθιερώνεται ενιαίος συντελεστής 2% στο Δημόσιο και σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως ακριβώς ισχύει σήμερα στο ΙΚΑ. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως όσοι ασφαλίζονται σε ταμεία με υψηλότερους συντελεστές θα βρεθούν αντιμέτωποι με τη μείωση των συντάξεών τους. Οι πλέον χαμένοι αναμένεται να είναι όσοι καλύπτονται από τον ΟΑΕΕ.
Προσαύξηση 3,5 %
Κίνητρα για παραμονή
Δίνονται κίνητρα για την παραμονή στην εργασία και μετά τη συμπλήρωση του 35ου έτος της ηλικίας. Το ποσό της σύνταξης του ΙΚΑ για όσους συμπληρώνουν άνω των 10.500 ημερών ασφάλισης και το 60ό έτος της ηλικίας προσαυξάνεται κατά 3.5%. Παράλληλα το ποσοστό σύνταξης του μηνιαίου συντάξιμου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων – που έχουν προσληφθεί μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1992- αυξάνεται κατά 2.5% για κάθε έτος ασφάλισης από το 35ο έως το 40ό.
Μείωση 30%
Πέναλτι στις πρόωρες
Επιβάλλεται «πέναλτι» που στους δημοσίους υπαλλήλους που… ανοίγουν πρόωρα την πόρτα εξόδου από την εργασία τους. Ετσι από την 1η Ιανουαρίου 2011 η ποινή για κάθε έτος πρόωρης εξόδου πάει στο 6%. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ασφαλισμένος που θα αποφασίσει να αποχωρήσει πέντε χρόνια νωρίτερα θα πάρει μειωμένη σύνταξη κατά 30% (ανάλογη ρύθμιση ισχύει ήδη στον ιδιωτικό τομέα με βάση τον νόμο Πετραλιά).
Τα όρια ηλικίας
Εξοδος στα 65 χρόνια με 35ετία, παραμένει «γκρίζα ζώνη» η 37ετία
Κινδυνεύουν από τις αλλαγές στα όρια ηλικίας οι εργαζόμενοι στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα;
Οι αλλαγές θα αγγίξουν μόνο όσους ασφαλιστούν για πρώτη φορά μετά την 1η Ιουλίου 2011. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως δεν επηρεάζονται οι παλαιοί ασφαλισμένοι.
Σημειώνεται πως σε όσα επαγγέλματα εξαιρεθούν από το ευνοϊκό αυτό καθεστώς οι νέοι ασφαλισμένοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με την αύξηση των ορίων ηλικίας από πέντε έως επτά χρόνια. Επιπλέον θα δουν τους μισθούς και τις συντάξεις να μειώνονται, καθώς θα χάσουν το ειδικό επίδομα.
Θα ισχύσουν τελικά οι ρυθμίσεις του νόμου Πετραλιά για τις μητέρες με ανήλικα παιδιά;
Ναι, οι συγκεκριμένες διατάξεις θα εφαρμοστούν κανονικά, με αποτέλεσμα το όριο συνταξιοδότησης να πάει από το 50ό στο 55ο έτος. Η σχετική ρύθμιση θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται την 1η Ιανουαρίου 2011 στο ΙΚΑ και την 1η Ιανουαρίου 2013 για τα ειδικά ταμεία μισθωτών και τους φορείς Τύπου.
Επηρεάζονται όσοι ασφαλισμένοι θέλουν να αποχωρήσουν με 35 έτη ασφάλισης;
Στον δημόσιο τομέα το όριο ηλικίας για έξοδο με 35ετία θα πάει σταδιακά από το 58ο στο 60ό έτος. Η αύξηση θα είναι ένα εξάμηνο τον χρόνο και θα αφορά όσους ασφαλίστηκαν από την 1η Ιανουαρίου 1983 έως και τις 31 Δεκεμβρίου 1992. Σημειώνεται πως ανάλογη ρύθμιση ισχύει με βάση τον νόμο Πετραλιά για τους παλαιούς ασφαλισμένους στο ΙΚΑ. Η αύξηση του ορίου ηλικίας για τη συγκεκριμένη ομάδα θα ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου 2013 και θα γίνει επίσης με εξάμηνα.
Τι προβλέπεται για την εξίσωση των ορίων ηλικίας για τη συνταξιοδότηση αντρών και γυναικών στον δημόσιο τομέα;
Η ρύθμιση θα ανακοινωθεί το επόμενο διάστημα από το υπουργείο Οικονομικών. Η εξίσωση θα ξεκινήσει το 2011 και θα ολοκληρωθεί το 2013.
Από τις προωθούμενες αλλαγές απειλούνται 140.000 ασφαλισμένες στο Δημόσιο και στα σώματα ασφαλείας, που θα δουν τα όρια ηλικίας να αυξάνονται από 5 έως και 15 χρόνια.
Θα διατηρηθεί η διάταξη που επιτρέπει τη συνταξιοδότηση με 37 έτη ασφάλισης ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας;
Είναι ένα από τα «γκρι» σημεία της μεταρρύθμισης. Στο μνημόνιο προβλέπεται πως τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης θα πάνε από τα 37 στα 40 έτη. Ωστόσο στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο δεν υπάρχει διάταξη που να αυξάνει τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης για την… έξοδο ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας.
Υπάρχει κίνδυνος για την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης και μετά το 65ο έτος της ηλικίας;
Το 2020 τα γενικά όρια θα αναπροσαρμοστούν με βάση το προσδόκιμο ζωής. Στο νομοσχέδιο προβλέπεται πως «τα όρια ηλικίας ανακαθορίζονται ανά δεκαετία κατά το 1/3 του μέσου όρου της μεταβολής του προσδόκιμου ζωής, με σημείο αναφοράς τα 65 έτη».
Θα υπάρξουν περιορισμοί για την υλοποίηση προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου;
Ο πλασματικός χρόνος που προβλέπεται σε προγράμματα επιχειρήσεων για εθελούσια αποχώρηση του, δεν αναγνωρίζεται από τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας προκειμένου για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος ή προσαύξηση του ποσού της σύνταξης.
Αποδοχές
«Πάγωμα» για 3 χρόνια, στην πρέσα οι επικουρικές
Πώς θα υπολογίζονται οι αυξήσεις στις συντάξεις τα επόμενα χρόνια;
Τα επόμενα τρία χρόνια οι συντάξεις θα «παγώσουν» και δεν αναμένεται να δοθούν αυξήσεις. Από το 2014 και μετά οι συντάξεις θα αναπροσαρμόζονται με βάση μια σειρά παραγόντων και συγκεκριμένα από τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή μέχρι και την οικονομική κατάσταση του κάθε ταμείου.
Οι προωθούμενες αλλαγές θα επηρεάσουν και το ύψος των επικουρικών συντάξεων;
Από την οικονομική βιωσιμότητα του κάθε ταμείου θα εξαρτάται το ύψος της επικουρικής σύνταξης. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως για την πλειοψηφία των επικουρικών ταμείων -τα οποία είναι ελλειμματικά- οι συντάξεις θα μειωθούν. Σύμφωνα με το ασφαλιστικό νομοσχέδιο μέχρι το τέλος του 2011 η Εθνική Αναλογιστική Αρχή πρέπει να εκπονήσει μελέτες βιωσιμότητας όλων των επικουρικών ταμείων.
Ποιες αλλαγές προβλέπονται στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο για τους συνταξιούχους του δημοσίου τομέα που εργάζονται;
Οσοι συνταξιούχοι είναι κάτω των 55 ετών θα δουν τη σύνταξή τους (κύρια και επικουρική) να αναστέλλεται. Μετά τη συμπλήρωση του 55ου έτους:
– Οσοι είναι μισθωτοί θα δουν το ποσό της ακαθάριστης κύριας σύνταξης που υπερβαίνει τα 30 ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη να καταβάλλεται μειωμένο κατά 70%. Για παράδειγμα αν δικαιούνται 1.950, μετά τις αλλαγές θα πάρουν 1.300 ευρώ.
– Οσοι ασκούν δραστηριότητα υπακτέα στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ και του ΕΤΑΑ καταβάλλουν εισφορές προσαυξημένες κατά 50%. Σε περίπτωση που το ποσό της κύριας σύνταξης υπερβαίνει τα 60 ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, το ποσό που υπερβαίνει το ανωτέρω όριο περικόπτεται.
Τι προβλέπεται για τους δημοσίους υπαλλήλους και τους ελεύθερους επαγγελματίες (επιστήμονες) που έχουν δύο δουλειές;
Οσοι ασφαλίστηκαν μέχρι τις 31/12/1992 πρέπει να έχουν διπλή ασφάλιση. Συγκεκριμένα οι δημόσιοι, δημοτικοί και κοινοτικοί υπάλληλοι εφόσον έχουν και δεύτερη απασχόληση θα πληρώνουν εισφορές στο ΙΚΑ. Για μισθό 1.000 ευρώ η επιβάρυνση θα είναι 66 ευρώ.
Οσοι καλύπτονται από το Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολουμένων υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ, εφόσον ασκούν σχετική δραστηριότητα.
Οι νέες ασφαλιστικές κατηγορίες των μισθωτών από το 2018
1 ΜΕ ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΕΩΣ 850 €
Μέχρι το 15o έτος ποσοστό 0,7% ανά έτος ασφάλισης. Το ποσοστό αυτό προσαυξάνεται ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία κατά 0,02% και μέχρι το 36o έτος ασφάλισης. Από το 37o έτος, η προσαύξηση ανέρχεται σε 1,1% για κάθε έτος ασφάλισης.
2 ΜΕ 850,01 έως 1.000 €
Μέχρι το 15o έτος ποσοστό 0,7%, προσαυξανόμενο κατά 0,05% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36o έτος ασφάλισης. Από το 37o έτος η προσαύξηση ανέρχεται σε 1,8% για κάθε έτος ασφάλισης.
3 ΜΕ 1.000,01 έως 1.200 €
Μέχρι το 15o έτος ποσοστό 0,7%, προσαυξανόμενο κατά 0,1% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36o έτος ασφάλισης. Από το 37o έτος, η προσαύξηση ανέρχεται σε 1,8% για κάθε έτος ασφάλισης.
4 ΜΕ 1.200,01 έως 1.400 €
Μέχρι το 15ο έτος ποσοστό 0,7% προσαυξανόμενο κατά 0,16% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36ο έτος ασφάλισης. Από το 37ο έτος, η προσαύξηση ανέρχεται σε 2,8% για κάθε έτος ασφάλισης.
5 ΜΕ 1.400,01 έως 1.700 €
Μέχρι το 15ο έτος ποσοστό 0,71%, προσαυξανόμενο κατά 0,2% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36ο έτος ασφάλισης. Από το 37ο έτος η προσαύξηση ανέρχεται σε 2,8% για κάθε έτος ασφάλισης.
6 ΜΕ 1.600,01 έως 1.800 €
Μέχρι το 15o έτος ποσοστό 0,77%, προσαυξανόμενο κατά 0,21% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36ο έτος ασφάλισης. Από το 37ο έτος, η προσαύξηση ανέρχεται σε 2,8% για κάθε έτος ασφάλισης..
7 ΜΕ 1.800,01 ΕΩΣ 2.000 €
Μέχρι το 15ο έτος ποσοστό 0,85% ανά έτος ασφάλισης, προσαυξανόμενο κατά 0,2% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36ο έτος ασφάλισης. Από το 37ο έτος και άνω, η προσαύξηση ανέρχεται σε 3% για κάθε έτος ασφάλισης.
8 ΜΕ 2.000,01 έως 2.400 €
Μέχρι το 15ο έτος ποσοστό 0,95% ανά έτος ασφάλισης, προσαυξανόμενο κατά 0,19% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36ο έτος ασφάλισης. Από το 37ο έτος και άνω, η προσαύξηση ανέρχεται σε 3% για κάθε έτος ασφάλισης.
9 ΜΕ 2.400,01 έως 2.800 €
Μέχρι το 15ο έτος ποσοστό 1,03% ανά έτος ασφάλισης, προσαυξανόμενο κατά 0,19% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36ο έτος ασφάλισης. Από το 37ο έτος και άνω, η προσαύξηση ανέρχεται σε 3% για κάθε έτος ασφάλισης.
10 ΜΕ 2.800,01 έως 3.400 €
Μέχρι το 15ο έτος ποσοστό 1,12% ανά έτος ασφάλισης, προσαυξανόμενο κατά 0,18% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36ο έτος ασφάλισης. Από το 37ο έτος και άνω, η προσαύξηση ανέρχεται σε 3% για κάθε έτος ασφάλισης
11 ΜΕ 3.400,01 έως 4.200 €
Μέχρι το 15ο έτος ποσοστό 1,21% ανά έτος ασφάλισης, προσαυξανόμενο κατά 0,17% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36ο έτος ασφάλισης. Από το 37ο έτος και άνω, η προσαύξηση ανέρχεται σε 3% για κάθε έτος ασφάλισης.
12 ΜΕ 4.200,01 και πάνω
Μέχρι το 15ο έτος ποσοστό 1,21% ανά έτος ασφάλισης, προσαυξανόμενο κατά 0,17% ανά έτος για κάθε επόμενη τριετία και μέχρι το 36ο έτος ασφάλισης. Από το 37ο έτος και άνω, η προσαύξηση ανέρχεται σε 3% για κάθε έτος ασφάλισης.
Κ. ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ