Ο υπολογισμός της σύνταξης, από πότε ισχύουν οι αλλαγές και ποιοι θίγονται
Της Χριστινας Kοψινη
Με την ανακοίνωση των βασικών ρυθμίσεων του ασφαλιστικού νομοσχεδίου την προηγούμενη Πέμπτη στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου προκλήθηκαν εύλογες απορίες σχετικά με τις αλλαγές που επέρχονται στο συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας. Η «Κ» παρουσιάζει τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται μέσα από απαντήσεις σε 13 κρίσιμες ερωτήσεις.
1 Ποιες αλλαγές έρχονται στις συντάξεις μέχρι τέλους του 2010;
H πρώτη αλλαγή αφορά την καθαρή μείωση των συντάξεων άνω των 1.400 ευρώ με την επιβολή –από το Νοέμβριο του 2010– ειδικής εισφοράς (5% έως 10%). Ακολουθούν μειώσεις συντάξεων στο ΤΕΒΕ (ΟΑΕΕ) προκειμένου το ανώτατο ποσό αναπλήρωσης (3,5%) το έτος να μειωθεί στο 2%. Το ίδιο προβλέπεται και για τις συντάξεις του ΟΤΕ και της ΔΕΗ που υπερβαίνουν το ποσό των 2.800 ευρώ.
2 Πότε θα ισχύσει ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων;
Mε νέο τρόπο που οδηγεί σε μείωση των συντάξεων θα αρχίσει να υπολογίζεται η σύνταξη ήδη για την εργασία που ασφαλίζεται από το 2013 και μετά. Το προηγούμενο του 2013 χρονικό διάστημα για κάποιον που θα συνταξιοδοτηθεί μετά το 2018 θα υπολογιστεί με βάση τα σημερινά δεδομένα. Ωστόσο, αυτοί που θα αναγκαστούν να υπολογίσουν τις συντάξεις τους με νέο τρόπο από το 2013 θα είναι όσοι δεν θα έχουν θεμελιώσει δικαίωμα εξόδου μετά το 2018. Οσοι θεμελιώνουν δικαίωμα μέχρι το 2018 δεν θα υποστούν συνέπειες. Δηλαδή, οι συντάξεις τους θα υπολογίζονται με το παλαιό σύστημα του 2% τον μήνα.
3 Δεν θα ισχύσει στο ΙΚΑ η καλύτερη πενταετία;
Aρχικώς για όσους βγουν στη σύνταξη το 2018 θα ισχύσει η καλύτερη 15ετία και σταδιακά θα γίνει πλήρως ανταποδοτικό για όλη την 35ετία μέχρι το 2038.
4 Μπορεί να υπάρξει χειρότερο σενάριο, δηλαδή να αρχίσει η εφαρμογή του νέου υπολογισμού νωρίτερα από το 2018;
Nαι. Εάν κριθεί από το Ecofin ότι τα μέτρα δεν επαρκούν και δεν εξασφαλίζεται εξοικονόμηση πόρων, είναι πιθανό η εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού να αρχίσει αναδρομικά από την ασφαλιστέα το 2008 εργασία.
5 Πώς διαμορφώνονται τα ποσοστά αύξησης των προβλεπομένων συντάξιμων αποδοχών;
Θα ξεκινούν από 0,9% για μέχρι 15 χρόνια ασφάλισης και δεν θα ξεπερνούν το 1,6% από 36 έως 40 χρόνια ασφάλισης.
6 Τι είναι η βασική σύνταξη και πότε θα καταβληθεί;
Είναι η ενιαία βάση στην οποία περικλείεται το προνοιακό τμήμα των συντάξεων. Το τμήμα της σύνταξης που δεν αναλογεί σε ασφαλιστικές εισφορές και χορηγείται υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος σε όσους διαμένουν στην Ελλάδα και θεμελιώνουν δικαίωμα. Θα αρχίσει να καταβάλλεται από το 2018 σε ασφαλισμένους που έχουν κλείσει το 65ο έτος της ηλικίας. Θα αντιστοιχεί σε 360 ευρώ –με τα σημερινά δεδομένα– και για να χορηγηθεί θα ισχύσουν εισοδηματικά κριτήρια. Λόγω των αντιδράσεων, στο τελικό κέιμενο των διατάξεων δεν αποκλείεται να προβλεφθεί η χορήγησή της όχι στο 65ο έτος, αλλά με την καταβολή της ανταποδοτικής σύνταξης σύμφωνα με τα όρια ηλικίας που ορίζονται από τις γενικές διατάξεις ή τις καταστατικές των Ταμείων. Αν ισχύσουν εισοδηματικά κριτήρια, θα σημειωθεί δραματική μείωση των συντάξεων.
7 Τι είναι ανταποδοτική σύνταξη και πότε θα αρχίσει να καταβάλλεται;
Το τμήμα σύνταξης που αναλογεί στο ύψος των ασφαλιστικών εισφορών και τα έτη ασφάλισης από 1.1.2013 (ή 2008) και εφ’ εξής κάθε ασφαλισμένου του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που θεμελιώνει δικαίωμα σύνταξης μετά την 1.1.2018 σε φορείς κύριας ασφάλισης.
8 Τι θα γίνει με το ΕΚΑΣ;
Επί του παρόντος, δεν προβλέπεται κάποια αλλαγή. Αναμένεται να επιλυθεί το θέμα σε προσεχή ρύθμιση.
9 Τι αλλάζει στο καθεστώς εργασίας των συνταξιούχων;
Oι συνταξιούχοι του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα που εργάζονται παράλληλα με τη σύνταξη και είναι νεότεροι των 55 ετών θα υποστούν αναστολή της σύνταξής τους ή των συντάξεών τους εφ’ όσον λαμβάνουν πάνω από μία σύνταξη. Πρόκειται για επέκταση και στο Δημόσιο των περιορισμών που ισχύουν στον ιδιωτικό τομέα.
10 Μετά το 55ο έτος οι συνταξιούχοι μπορούν να εργάζονται;
Ναι, αλλά η σύνταξή τους θα μειωθεί τουλάχιστον κατά 70% για ποσό που υπερβαίνει τα 850 ευρώ τον μήνα.
11 Τι θα γίνει με την ασφάλιση στα βαρέα και ανθυγιεινά;
Θα ισχύσει νέα λίστα και νέες προϋποθέσεις, αλλά για όλους όσοι ασφαλιστούν για πρώτη φορά μετά την 1.7.2011.
12 Ποιοι θα δικαιούνται αναλογική σύνταξη;
Οσοι δεν θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα θα δικαιούνται μέρους της αναλογικής σύνταξης από τη στιγμή που έχουν συμπληρώσει ένα ελάχιστο χρόνο (λ. χ. 5 – 10 χρόνια) και το προβλεπόμενο όριο ηλικίας.
13 Πόσα ασφαλιστικά Ταμεία προβλέπει η νέα ρύθμιση;
Σε βάθος χρόνου δεκαετίας προβλέπεται να υπάρχουν μόνο τρία ασφαλιστικά Ταμεία. Ενα για τους μισθωτούς, ένα για τους ελεύθερους επαγγελματίες και ένα τρίτο για τους αγρότες. Ωστόσο, η ενοποίηση αυτή δεν φαίνεται ότι θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στους παλαιούς –προ του 1993– ασφαλισμένους. Στα 3 νέα Ταμεία θα ενταχθούν μόνο οι νέοι –μετά την 1/1/93– ασφαλισμένοι για τους οποίους ισχύουν –ήδη με βάση το νόμο 2084/92– ενιαίες προϋποθέσεις ασφάλισης και συνταξιοδότησης και όριο ηλικίας εξόδου στο 65ο έτος.
* Οι απαντήσεις είναι διατυπωμένες βάσει όσων ισχύουν στο προσχέδιο μέχρι την Παρασκευή 16 Απριλίου.