Ζητείται ελπίς με “φακελάκι”…

Υγεία: ζητείται ελπίς με «φακελάκι»…

Τα 200 εκατ. ευρώ εκτιμάται ότι αγγίζουν ετησίως οι «άτυπες αμοιβές» προς γιατρούς για την αναζήτηση καλύτερης φροντίδας

Της Λινας Γιανναρου

Κλείνει μέσα του την ελπίδα. Οτι ο άνθρωπός μας θα ξεπεράσει την περιπέτεια της υγείας του, ότι η εγχείρηση θα πετύχει, ότι οι εξετάσεις θα είναι «καλές», ότι θα τύχει ανθρώπινης μεταχείρισης στο νοσοκομείο. Δεν είναι τυχαίο ότι δεν το ονομάζουμε «μίζα», όπως στα δημόσια έργα, ούτε καν «λάδωμα» – αυτό ταιριάζει μόνο στις δημόσιες υπηρεσίες. Για ένα θέμα τόσο ευαίσθητο όπως η υγεία, η ζωή μας, απαιτείται ένα εξίσου «λεπτό» όνομα: φακελάκι. Μπροστά του είμαστε όλοι ίσοι. Ο 61χρονος Τ. Γ., επιχειρηματίας, έδωσε σε χειρουργό το ποσό των 500 ευρώ προκειμένου να «προσέξει» τη μητέρα του – επρόκειτο για μια σχετικά απλή ορθοπεδική επέμβαση. «Δεν μου τα ζήτησε ευθέως, όχι», λέει ο ίδιος στην «Κ». «Απλώς, αυτό είναι το καθεστώς, όλοι το γνωρίζουμε. Είναι και λίγο ψυχαναγκαστικό. Σκέφτεσαι, “άμα δεν τα δώσω, λες να μην πάει καλά;”». Ανάλογη ήταν η σκέψη, όμως, και της 45χρονης Ε. J., από την Αλβανία, όταν ο γιος της διακομίσθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο με κρίση σκωληκοειδίτιδας. «Οταν βγήκε από το χειρουργείο, έδωσα στο γιατρό 100 ευρώ – μου είπαν ότι έτσι γίνεται. Δεν είχα περισσότερα, αν είχα θα τα έδινα για το παιδί μου». Ούτε ο συγκεκριμένος γιατρός ζήτησε ευθέως τα χρήματα από τη φτωχή γυναίκα – ούτε και τα αρνήθηκε όμως.

Πρόκειται για εξαιρέσεις; Μήπως δεν έχουμε όλοι μας συμβάλει, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στη διόγκωση της παραοικονομίας στην υγεία; Σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τη συνεργάτιδα του Εργαστηρίου Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ολγα Σίσκου με χρηματοδότηση του Εργαστηρίου, οι Ελληνες ξοδεύουν συνολικά 194,5 εκατ. ευρώ το χρόνο σε «φακελάκια», ποσό που αντιστοιχεί στο 11% της συνολικής παραοικονομίας του υγειονομικού τομέα, ενώ σε 1,6 δισ. ευρώ ανέρχονται οι αμοιβές χωρίς απόδειξη στον ιδιωτικό τομέα. Τα ετήσια διαφυγόντα φορολογικά έσοδα για το κράτος υπολογίζονται σε 628 εκατ. ευρώ (0,4% του ΑΕΠ).

Σύμφωνα με την έρευνα, το 36% των νοσηλευθέντων σε δημόσια νοσοκομεία δηλώνουν τουλάχιστον μία άτυπη πληρωμή προς γιατρούς, που είτε χαρακτηρίζεται «φακελάκι» είτε «φιλοδώρημα» (με τον όρο αυτό περιγράφεται η πληρωμή που γίνεται με την ελεύθερη βούληση των ασθενών ως ένδειξη ευγνωμοσύνης). Οπως και να το ονομάζουν, ωστόσο, μόλις το 4% των γιατρών αρνήθηκε να λάβει την προσφερόμενη άτυπη αμοιβή. Αντίστοιχα, μόνο το 4% των ασθενών αρνήθηκε να δώσει πρόσθετη αμοιβή σε γιατρούς όταν αυτοί άμεσα τη ζήτησαν.

Από όσους έχουν καταβάλει «φακελάκι», το 42% το έκανε σε αναζήτηση ποιοτικότερης φροντίδας («για να με προσέξει περισσότερο»). Ενα μεγάλο ποσοστό, ωστόσο (20%) προχώρησε στην πράξη αυτή για τη λήψη απαραίτητων -και θεωρητικά δωρεάν- υγειονομικών υπηρεσιών («μου το ζήτησε για να με χειρουργήσει»). Το 18%, ως λόγο για την καταβολή της πρόσθετης αμοιβής, ανέφερε ότι… «έτσι κάνουν όλοι», ενώ ένα άλλο 18% έκανε λόγο για έκφραση ευγνωμοσύνης προς τους θεράποντες ιατρούς.

Μεσολάβηση τρίτου

Από την έρευνα, βρέθηκε ακόμα ότι η πιθανότητα καταβολής πρόσθετης πληρωμής σε γιατρούς των δημόσιων νοσοκομείων είναι 72% μεγαλύτερη για όσους η εισαγωγή έγινε με τη μεσολάβηση τρίτου ατόμου, σε σχέση με όσους εισήχθησαν μέσω των τυπικών διαδικασιών. Επίσης, όσοι υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση έχουν 137% μεγαλύτερη πιθανότητα καταβολής άτυπων πληρωμών.

Το φαινόμενο, μάλιστα, παρουσιάζει έξαρση. Σύμφωνα με έρευνα της VPRC, τα τελευταία δύο χρόνια παρουσιάζεται αύξηση των περιπτώσεων διαφθοράς στα νοσοκομεία, με αποτέλεσμα ο εν λόγω τομέας να έχει περάσει στην πρώτη θέση των υπηρεσιών όπου ζητούνται παρανόμως χρήματα από τους πολίτες, αφήνοντας στη δεύτερη θέση τις εφορίες.

«Εμείς έχουμε ζητήσει μέτρα»

Παρά την έκταση του φαινομένου -όλοι μας έχουμε να διηγηθούμε και από μια ιστορία με «φακελάκι»-, ελάχιστες περιπτώσεις φθάνουν στα πειθαρχικά συμβούλια των Ιατρικών Συλλόγων της χώρας. Οπως λέει στην «Κ» ο πρόεδρος του Ι.Σ. Αθηνών κ. Σωτήρης Ρηγάκης, ελάχιστοι πολίτες προχωρούν σε σχετική καταγγελία με αποδείξεις. «Οταν λοιπόν δεν υπάρχει τεκμηρίωση της καταγγελίας, δεν μπορούν να υπάρχουν και κυρώσεις». Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ιατρικοί σύλλογοι έχουν επανειλημμένως ζητήσει από το υπουργείο Υγείας τη λήψη μέτρων για την πάταξη του φαινομένου των αθέμιτων συναλλαγών στον χώρο της υγείας, ωστόσο δεν το αποσυνδέει από το πρόβλημα των χαμηλών αμοιβών των γιατρών. «Είμαστε κάθετα αντίθετοι με την εκβιαστική απαίτηση από γιατρούς για πρόσθετη αμοιβή, αλλά και οι μισθοί των γιατρών των δημόσιων νοσοκομείων θα πρέπει επιτέλους να αυξηθούν», τονίζει ο κ. Ρηγάκης. Πράγματι, οι μισθοί των γιατρών του ΕΣΥ ανέρχονται μόλις στο 40% του μέσου όρου των Ευρωπαίων συναδέλφων τους.